آفت پروانه مینوز گوجه‌فرنگی (Tuta absoluta) بومی آمریکای جنوبی ابتدا در کشور پرو گزارش شد و سپس به دیگر مناطق این قاره از آرژانتین تا ونزوئلا گسترش یافت که در سال 2004 با توجه به اهمیت خسارت این آفت، از سوی سازمان حفظ نباتات اتحادیه اروپا در لیست آفات قرنطینه‌ای و خطرناک قرار گرفت.
این آفت پس از آمریکای جنوبی مسافر کشورهای بسیاری در قاره‌های اروپا، آفریقا و آسیا شد و به تدریج از آبان ماه سال 89 تا اردیبهشت ماه سال جاری در 23 استان آذربایجان غربی و شرقی، کردستان، ایلام، کرمانشاه، خوزستان، فارس، لرستان، اردبیل، اصفهان، تهران، قزوین، اراک، چهارمحال و بختیاری، کهکیلویه و بویر احمد، البرز، زنجان، کرمان، یزد، سمنان، هرمزگان، سیستان بلوچستان و قم گزارش شد.
مینوز گوجه فرنگی از طریق نقل و انتقال اندام‌های گیاه به تمامی مراحل رشدی گیاه میزبان حمله کرده و از 50 تا 100 درصد برای میزبان خود خسارت ایجاد می‌کند. این آفت سبب کاهش رشد گیاه، ازبین رفتن محصول، کاهش بازارپسندی میوه و گاها رهاسازی مزارع و نابودی کل محصول گلخانه می‌شود.
ایران در میان کشورهای تولیدکننده گوجه‌فرنگی با پنج میلیون و 800 هزار تن تولید درسال، هفتمین تولیدکننده این محصول در جهان به شمار می‌رود و یکی از صادرکنندگان گوجه‌فرنگی و رب‌گوجه به کشورهای عراق، روسیه، امارات متحده عربی، افغانستان، آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان، رومانی و ایتالیا است.
عملکرد تولید گوجه‌فرنگی کشور از 18 تن در هکتار در سال 57 به 38 تن در هکتار افزایش یافته و براساس گزارش فائو میانگین عملکرد تولید گوجه‌فرنگی در ایران از میانگین عملکرد جهانی بالاتر است اما نتایج ردیابی این آفت از سوی سازمان حفظ نباتات کشور نشان از گسترش این آفت در اکثر استان‌های تولیدکننده این محصول دارد چراکه این آفت از طریق پرواز مستقیم و جابه‌جایی افراد، نشاء، برگ و میوه‌های آلوده به دیگر مزارع می‌تواند منتقل شده و با ایجاد سوراخ‌های ریز و تونل باعث آسیب رساندن به بوته، برگ، ساقه، سرشاخک‌ها و میوه گوجه‌فرنگی شود.
در این زمینه اصغر شایان - مدیرقرنطینه سازمان حفظ نباتات - به ایسنا گفت: آفت مینوز گوجه‌فرنگی جزو آفات درجه یک و خطرناک نبوده و عمده خسارت این آفت روی برگ این میوه است و در برخی شرایط به میوه گوجه‌فرنگی آسیب می‌زند.
به گفته وی این آفت تاکنون خسارت زیادی از نظر اقتصادی به محصول گوجه‌فرنگی کشور وارد نکرده است.
شایان با بیان این‌که ویژگی بیولوژیکی آفت مینوز گوجه‌فرنگی به گونه‌ای است که به سرعت نسبت به سموم مقاوم می‌شود گفت: در مقابله و مدیریت با این آفت از روش‌های شیمیایی و غیرشیمیایی مانند تله‌های نوری، تله‌های فرمونی، تشتک آب استفاده می‌شود که تاکنون از جمعیت این آفت در مزارع کاسته شده است.
مدیرقرنطینه سازمان حفظ نباتات گفت: از آنجاکه خریداری سموم موثر آفت مینوز گوجه‌فرنگی با توجه به آزاد‌بودن نرخ ارز، برای وارد‌کنندگان مقرون به صرفه نیست دولت می‌تواند با حل مشکل تامین ارز مرجع شرکت‌های وارد‌کننده، کمک شایانی به کشاورزان در از بین بردن این آفت کند.
ایسنا