2 دلیل اشکال لایحه بودجه!

برنامه مناظره روز گذشته شبکه یک سیما به محلی برای نقد بودجه سال 93 دولت بدل شد. با اینکه فرهاد دژپسند به عنوان نماینده دولت تلاش کرد تا از لایحه بودجه دولت دفاع کند، اما مهمانان دیگر برنامه با وجود تاکید بر مثبت بودن بودجه در برخی از مسائل نسبت به بخش‌هایی از آن نیز انتقاد داشتند. الیاس نادران که عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس است در این برنامه اعلام کرد لایحه بودجه سال 93 با کسری قطعی بودجه مواجه است.

جدا از دژپسند، فرشاد مومنی اقتصاددان و غلامرضا تاجگردون و الیاس نادران به عنوان دو نماینده مجلس در برنامه تلویزیونی مناظره که هر جمعه از شبکه اول پخش می‌شود، شرکت داشتند. عمده نظر منتقدان و بخصوص نادران انبساطی بودن بودجه و خوشبینی بیش از اندازه آن به حل پرونده هسته‌ای کشورمان بود. فرشاد مومنی نیز با رو به جلو بودن بودجه 93 نسبت به آنچه در 8 سال گذشته ارائه شده بود، از عدم تدوین سیاست روشن از سوی دولت یازدهم برای تحقق افق‌ها و چشم‌اندازهای کشور در لایحه بودجه انتقاد کرد.

اما غلامرضا تاجگردون نظر مثبت‌تری نسبت به بودجه داشت. او به موقع تحویل شدن بودجه را از نکات مثبت آن دانست و تاکید کرد: «بررسی بودجه نشان می‌دهد که جهت گیری بودجه با فرصت کوتاه خوب بوده است؛ اصولا بودجه با اصول علمی همراه است بر همین اساس از جهت پاسخگویی، شفافیت، ثبات و عملکرد بودجه سال آینده مثبت است.»

سوال نظرسنجی این برنامه به اولویت مردم میان مهار تورم و طرح‌های عمرانی طرح شده بود که در پایان برنامه بیش از 95 درصد شرکت کنندگان در نظرسنجی پیامکی خواستار کاهش تورم شدند. غلامرضا تاجگردون نایب رئیس اول کمیسیون برنامه و بودجه به عنوان موافق لایحه بودجه 93 اولین مهمانی بود که به بیان نظرات خود پرداخت. او با تاکید براینکه بودجه 93 شفاف است، گفت: «در بودجه 93 جهت گیری درباره نرخ رشد اقتصادی، تورم و بیکاری مثبت است؛ نرخ تورم تا پایان سال آینده به 25 درصد می‌رسد، این عدد وحشتناک است ولی از 40 درصد بهتر است.» این نماینده مجلس، با اشاره به اینکه بودجه 92 وضع را خراب کرد و بودجه 93 توانست وضعیت را کنترل کند، افزود: «رفع نیازهای فعلی نظام بعنوان ضعف بودجه سال آینده است؛ از مزایای بودجه این است که به موقع آمد، به واقعیت نزدیک است، طرح جدید ندارد، رابطه دولت و نفت شفاف است، برای اولین بار بودجه برنامه سالانه دارد.»

فرهاد دژپسند به عنوان معاون بودجه معاونت برنامه‌‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست‌جمهوری دومین مهمان برنامه بود که به بیان نظرات خود پرداخت. او در ابتدا با اشاره به برنامه‌هایی که دولت در این لایحه بودجه در نظر گرفته است، تاکید کرد: «حرکت به سوی بیمه محور کردن تامین اجتماعی را در دستور کار قرار دادیم. همانطور که مردم می‌دانند بحث آموزش، درمان و خدمات اجتماعی بسیار مهم هستند اگر چه جزو وظایف دولت نیست اما دولت باید به‌طور جدی موردنظر قرار گیرد.» به گفته دژپسند، بودجه سال آینده با این محورها مد نظر قرار گرفته است که تمام این موارد لحاظ شود.

درخصوص فعال کردن بخش خصوصی برای بخش کشاورزی و صنعت سعی کردیم در قالب تبصره‌های بودجه آنها را لحاظ کنیم. همانطور که می‌دانید بخش خصوصی در بخش کشاورزی، صنعت و خدمات می‌تواند موفق عمل کند. معاون بودجه معاونت نظارت راهبردی تاکید کرد، بهترین کار این بود که بهبود فضای کسب ‌و کار و تسهیل تامین منابع را در بودجه لحاظ کنیم. تبصره‌های مختلفی نیز دیدیم. در اعتبارات تلاش کردیم با تامین اعتبارات خاص وبا پرداخت مابه تفاوت سود تسهیلات تلاش کردیم جهت توسعه بخش خصوصی گام برداریم.

فرشاد مومنی عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی دیگر مهمان این برنامه بود. او خود را موافق و مخالف مشروط لایحه بودجه سال 93 دولت دانست و با بیان این نکته که بودجه ارسالی دولت به مجلس دارای محسنات و معایبی است، افزود: «در بخش مزایا بودجه 93 نسبت به بودجه 8 سال گذشته دولت با شفافیت‌های مناسبی همراه است و ردیف‌های متفرقه نیز در آن پیش‌بینی و در زمان مقرر به مجلس ارسال شده است که باید این موارد را جزء نکات مثبت لایحه بودجه دولت دانست.» مومنی با اشاره به اینکه در بودجه پیشنهادی دولت همچنان سلطه کوتاه‌نظری و ترجیح ملاحظات کوتاه‌مدت بر بلندمدت وجود دارد، گفت: «به اعتقاد بنده این ملاحظات و دیدگاه‌های کوتاه‌نگری باعث می‌شود تا ملاحظات توسعه ملی در شرایط واگرایی قرار گیرد.

به همین ترتیب بنده بزرگ‌ترین ضعف بودجه پیشنهادی دولت یازدهم را علاوه بر این موارد عملکردهای متعارف و پیگیری اقدامات دولت دهم می‌دانم.» به گفته مومنی، دولت یازدهم همچنان در گروگان دولت دهم قرار دارد و در مقیاسی کوتاه‌‌نگری امکان دستیابی به افق‌ها و اهداف بلندمدت را با مشکلاتی همراه کرده است.

البته این اقتصاددان انتقادهایی نیز به لایحه بودجه داشت. او نقد جدی خود را عدم تدوین سیاست روشن از سوی دولت یازدهم برای تحقق افق‌ها و چشم‌اندازهای کشور عنوان کرد و گفت: «دولت مرزبندی مشخصی میان سیاست‌ها در تدوین بودجه انجام نشده و حتی در سطح تبلیغاتی نیز در گروگان دولت دهم قرار دارد.» این کارشناس اقتصادی با بیان این مطلب که لایحه بودجه علاوه بر محسنات خود از نقص‌های بزرگی برخوردار است، گفت: «دولت همچنان در تدوین بودجه اتکا فزاینده‌ای به نفت دارد که این امر برای کشور به هیچ عنوان مناسب نیست. حتی دولت در تدوین سیاست‌های خود غیرشفاف عمل می‌کند. در لایحه بودجه به مسائل ساختاری توجه خاصی صورت نگرفته است و ما همچنان شاهد کسری بودجه هستیم.»

مهمان آخر برنامه الیاس نادران بود. این عضو اقتصاددان مجلس به عنوان مخالف لایحه بودجه پشت تریبون رفت و گفت: «یک بخش از ایرادات لوایح بودجه ساختاری است که در لوایح بودجه کشور وجود دارد و متاثر از وضعیت اقتصاد ملی ماست. دولت‌ها به دلیل عمر کوتاه و برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت امکان اصلاح آن را ندارند و این مسئله که اقتصاد رانتی و وابسته به درآمدهای نفتی است را هیچ‌کدام از دولت‌ها به‌رغم تمامی شعارها موفق به خلاصی از آن نشده‌اند.» به اعتقاد نادران، غیرشفاف شدن بودجه از مشخصات بودجه‌های کشور شده است، اگرچه من مبدا تاریخ را از 8 سال پیش نمی‌دانم بلکه در 30،40 سال گذشته همواره این مسئله دیده شده که بودجه عملیاتی نیست برخلاف نص صریح قانون که شفاف بودن بودجه را تاکید کرده است.

او درخصوص ایرادهای وارده به بودجه پیشنهادی سال 93 گفت: «این لایحه بیش از حد نسبت به مذاکرات خارجی در بخش هسته‌ای و درآمدهایی که از این جهت حاصل می‌شود خوشبین است. ما یک بار چوب لبخند زدن‌های خارجی‌ها را خورده‌ایم و نباید دوباره بر این اساس برنامه‌ریزی کرده و لازم است در تنظیم بودجه جانب احتیاط رعایت شود.»

نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نهم تاکید کرد، بودجه 93 انبساطی است بنا بر پیش‌بینی‌های دولت نرخ تورم به 25 درصد می‌رسد اما براساس بودجه اصلاح‌شده و بدتر از آن براساس پیش‌بینی‌های کارشناسان بودجه در خوشبینانه‌ترین حالت به میزان 40 درصد و در شرایط معمولی 60 درصد بودجه عمومی دولت افزایش یافته که این انبساطی بودن، آثارش را خواهد گذاشت. نادران ادامه داد: «برداشت از منابع نسل‌های آتی نیز که دولت را بدهکار می‌کند جزو کسری بودجه تلقی می‌شود. اینکه بگوییم بودجه کسری ندارد درست نیست و از محل اوراق مشکت یا اوراق اسلامی یا خام‌فروشی نفت یا محل درآمدهای دیگر این کسری را تامین کنیم نمی‌توان ادعا کرد که بودجه کسری ندارد بلکه کسری بودجه جدی است.»

در ادامه این برنامه فرشاد مومنی بار دیگر پشت تریبون قرار گرفت. او درخصوص قیمت ارز در بازار آزاد گفت: «50درصد سهم موجود در قیمت فعلی دلار آزاد، مربوط به سهم آینده هراسی از آینده بین‌المللی است و اگر تهدیدات کاهش یافته نباید به اسم ثبات، به سهم رباخوارانه و دلالی قیمت فعلی دلار مشروعیت ببخشیم.» در ادامه دژپسند برای پاسخ به این اظهارات با اشاره به اینکه امسال در لایحه بودجه، دو سال را ارزیابی کرده‌ایم، گفت: «کنترل تورم را هدف اصلی قرار داده‌ایم زیرا امسال بعد از سال 74 بالاترین نرخ تورم را داشته و بر این اساس تارگت اصلی دولت، تورم بوده است.» نماینده دولت اضافه کرد: «در پاسخ به اظهارنظری مبنی بر اینکه بودجه امسال کوتاه مدت است و بلند مدت دیده نشده باید بگویم که بودجه د ر راستای برنامه پنج ساله توسعه در نظر گرفته می‌شود و ما هم بحث را گام به گام پیش می‌بریم؛ بودجه سالانه که نمی‌تواند تمام مشکلات کشور را حل کند بلکه باید جهت گیری آن به گونه‌ای باشد تا به حل مشکلات و رفع تنش‌ها بینجامد.»

الیاس نادران در همین ارتباط وارد بحث شد و با ذکر این نکته که اصل حرف من این است که بودجه 93 را بررسی کنیم نه دولت احمدی‌نژاد را، گفت: «کسانی که می‌خواهند موضوع را به این سمت سوق دهند، نگاه سیاسی دارند و در حالی‌که نماینده از دولت‌های پیشین نیست نباید راجع به آنها صحبت کنیم؛ من این را یک رفتار سیاسی‌می دانم چرا که ما سه دولت آقای رفسنجانی، خاتمی و احمدی‌نژاد را پشت سر گذاشته‌ایم که هر کدام نقاط قوت و ضعف خود را داشتند.» وی ادامه داد: «در این مناظره می‌خواهیم نقاط قوت و ضعف بودجه 93 را که دولت به مجلس ارائه کرده‌است را مورد بررسی قرار دهیم.این را نمی‌پسندم در شرایطی که فرصتی مهیا شده در مورد بودجه دولت فعلی بحث کنیم بخواهیم در مورد عملکرد دولت‌های قبلی که هیچ نماینده‌ای در این مکان ندارد بحث و بررسی کنیم.»

به گفته نادران، بودجه 93 بر اساس ارقام و در آمد‌های اختصاصی و عمومی دولت 219 هزار میلیارد تومان است. در اینجا دو رقم یا وجود ندارد یا کاهش یافته است. این دو رقم یکی رقم مربوط به کمک‌هایی که از یارانه‌ها باید از محل درآمدهای عمومی پرداخت شود و دیگری فروش شرکت‌های دولتی که در سال‌جاری 25 هزار میلیارد تومان است که برای سال آینده 7 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است.

(شنبه ۲۳ آذر ۱۳۹۲) ۱۲:۱۷