استفاده از فناوری نانو در مبارزه با بیماری های شایع در گیاهان

فناوری نانو راه درست علمی و عملی مبارزه با بیماری های شایع در برنج است، بدلیل سرانه بالای مصرف محصولهای کشاورزی در کشور این دغدغه را بوجود می آورد تا نسبت به بیماری های شایع در این محصولهای باارزش گام های عملی و علمی برداشته شود که یکی از راههای مناسب استفاده از فناوری نانو می باشد.

نانو فنآوری یکی از کاربردی ترین روش بدون آسیب رساندن به محیط زیست و سلامت انسان است. در مبارزه با بیماری های گیاهی اعم از قارچها و باکتریها و یروسها و بیماری های فیزیولوژیک این علم ید طولایی دارد . حسن این نانو مواد آن است که می توانند با همه این بیماری ها بصورت هدفمند برخورد نموده وباعث از بین رفتن همیشگی انها شوند . این پودرها با توجه به ارزان بودن به راحتی می توانند سبب از بین رفتن بیماری شوند .

مکانیسم این نانو ذرات اینگونه است که به دلیل حجم بسیار کوچک شان که صدها برابر کمتر از ویروس و هزاران برابر کمتر از باکترها و قارچها هستند . می توانند وارد کپسول باکتری یا ویروس و یا مسیلیوم قارچها شده و آنها را از رشد وتقسیم سلولی بازدارند. یعنی خودبه خود آنها را غیر فعال نموده و کم کم توسط گیاه دفع می شوند . ضمن اینکه دیگر خطری برای گیاه نداشته و آفت نیز محسوب نمی شوند بلکه به دلیل داشتن اسید آمینه های ضروری حتی می توانند سبب غنی تر شدن مواد غذایی محصول شده و یا توسّط سلولها مصرف شوند . این حوزه از دانش نانو تکنولوژی نیز در حال بررسی و تحقیق است و دانشمندان و دانشجویان زیادی در این حوزه فعالیّت می کنند .

همانطوری که می دانیم استفاده از آفت‌کش‌های حاوی د. د. ت و پس از آن آفت کشها وسموم کلره وفسفره به عنوان یکی از مؤثرترین و رایج‌ترین روش‌ها در نیمه دوم قرن بیستم افزایش یافت. بعدها مشخص شد که بسیاری از این آفت‌کش‌ها به شدت سمی هستند و سلامت انسان و حیوان و در نتیجه کل اکوسیستم را به مخاطره می‌اندازند، بنابراین استفاده از آنها ممنوع شد. برای محافظت از عملکرد محصولات، سیستم‌های مدیریتی یکپارچه مبارزه با آفات، توانست روش‌های سنتی چرخه محصول را با روش‌های کنترل بیولوژیکی آفات ترکیب کند.

این روش به سرعت رایج شد و در بسیاری از کشورها از جمله هند و تونس به کار رفت. در آینده می‌توان برای هوشمند کردن کشاورزی، از ابزارهای نانومقیاس استفاده کرد. برای مثال این ابزارها می‌توانند در بحث سلامت گیاه و تشخیص زودهنگام بیماری حتی پیش از رؤیت کشاورز مورد استفاده قرار گیرند. شاید این ابزارها روزی قادر به واکنش صحیح در شرایط متفاوت بوده و عملکرد درمانی مناسبی ارائه دهند. این دسته از ابزارها می‌توانند در شرایطی کنترل شده، مواد شیمیایی را به بافت مورد نظر برسانند؛ درست به همان روشی که نانولوله‌ها در رسانش داروها در بدن انسان عمل می‌کنند. پیشرفت نانوداروها موجب می‌شود بتوانیم با دقتی بالا با انواع بیماری‌های حیوانات از قبیل سرطان مقابله کنیم، و با رسانش هدفمند به بافت‌های مشخص، موفقیت را تا حد زیادی افزایش دهیم. فناوری‌هایی مانند کپسوله کردن و روش‌های آزادسازی کنترل شده، کاربرد علف‌‌کش‌ها و آفت‌‌کش‌ها را متحول کرده‌ است.

بسیاری از شرکت‌ها فرمول‌هایی ساخته‌اند که در آن از نانوذراتی با اندازه 100 تا250 نانومتر استفاده ‌می‌کنند که در آب حل می‌شوند و مؤثرتر از نمونه‌های موجود هستند. شرکت‌های دیگر از سوسپانسیون ذرات نانومقیاس (نانوامولسیون‌ها) با پایه آبی یا روغنی و شامل سوسپانسیون یکنواختی از نانوذره‌های علف‌کش و آفت‌کش در اندازه 200 تا 400 نانومتر استفاده می‌کنند. این مواد می‌توانند به راحتی در قالب مواد مختلفی مانند ژل‌ها، کرم‌ها، مایع‌ها و. . . با هم ترکیب و برای محافظت و نگهداری از محصولات به کار گرفته شوند و به راحتی بصورت کاملاً هدفمند آفات و بیماری های گیاهی را چه بصورت درماتیک و سطحی و چه بصورت تماسی و سیستمیک از بین ببرند و به دلیل سوسپانسیون شدن و جذب سریع کارایی بالایی داشته و به محیط زیست هم آسیبی وارد نمی سازند . لذا این سموم در دهه گذشته تا کنون مورد رغبت و سفارش جهانی قرار گرفته است.

برخی از انواع آن با نام های تجاری مختلف وارد ایران هم شده است . ولی متاسفانه به دلیل عدم آشنایی کشاورزان و عدم ترویج از رسانه ها، این سموم کمتر مورد استفاده کشاورزان قرار گرفته و کشاورزان همچنان بر مصرف سموم کلره وفسفره به دلیل مشاهدات و تجربیات گذشته شان اصرار دارند . که این وظیفه مسئولین را سنگین تر می کند . به هر حال باید کشاورزی پاک وپایدار داشت و هرگونه هزینه کرد در این امر عین سرمایه گذاری برای حفظ نسلهای بعدی و ارتقای سلامت کنونی وآینده جامعه است.

(شنبه ۱۷ اسفند ۱۳۹۲) ۱۳:۳۴

نانو، گیاهان