عیسی کلانتری - وزیر اسبق جهاد کشاورزی - اظهار کرد: در تعیین و بازار صادراتی محصولات کشاورزی دو رویکرد وجود دارد و آن این است که گاهی محصولی مانند پسته با هدف صادرات و ارزآوری تولید، روانه بازارهای جهانی می‌شود و گاهی یک محصول با توجه مازاد بودن نسبت به میزان مصرف داخلی و نبودن الگوی کشت مناسب برای آن‌ها مانند سیب‌زمینی، هندوانه و... در فهرست محصولات صادراتی قرار می‌گیرد که صادرات این گروه از محصولات عمدتا با اهداف تنظیم بازار داخلی است.
وی با بیان اینکه برخی محصولات مانند پسته عمده صادراتشان شامل محصولات درجه دو است و محصولات درجه یک در بازار داخلی مصرف می‌شوند یا به صورت جداگانه و با قیمت‌های متفاوت صادر می‌شود، افزود: به عنوان مثال پسته که تقریبا کیلویی 10 دلار صادر می‌شود در بازار داخلی بسیار گران‌تر به دست مصرف کننده می‌رسد اما عمده‌فروش آن را از تولیدکننده همان کیلویی 30 هزار تومان (تقریبا معادل نرخ صادراتی) خریداری کرده است.
بازار کشاورزی در انحصار عده‌ای خاص!
وزیر کشاورزی دولت سازندگی افزایش قدرت رقابت‌پذیری را یکی از دلایل پایین‌تر بودن قیمت محصولات صادراتی کشاورزی نسبت به بازار داخلی دانست و ادامه داد: البته اگر محصولات صادراتی کشاورزی کیفیت‌شان پایین باشد یا اینکه با قیمت بالایی در بازارهای جهانی عرضه شوند مشتری برای آن‌ها وجود ندارد چرا که مشتریان خارجی کالایی باکیفیت پایین و گران قیمت را نمی‌خرند.
وی افزود: یکی از دلایل عمده‌ای که قیمت محصولات کشاورزی در بازار داخلی بسیار گران‌تر از نرخ صادراتی‌شان به دست مصرف‌کنندگان می‌رسد دلالان بسیار و بازار انحصاری این محصولات به ویژه میوه و تره‌بار است که باید این بازار انحصاری شکسته شود.
کلانتری گفت: قیمت‌های بالایی که در بازار داخلی محصولات کشاورزی مانند انگور، هلو و... وجود دارد ربطی به کشاورزان ندارد و آن‌ها سهمی در این گرانی ندارند چرا که این محصولات عمدتا به یک چهارم قیمت مصرف و بیشتر از کشاوزران خریداری می‌شود؛ بنابراین صادرات محصولات کشاورزی برای کشاورزان به صرفه‌تر از بازار داخلی است چراکه سهم بیشتری نصیب تولیدکننده می‌شود.
وی تصریح کرد: یکی از دلایل بالا بودن قیمت محصولات کشاورزی در بازار داخلی این است که مکانیزم بازار دچار مشکل شده و در انحصار عده‌ای خاص است که باید این انحصار شکسته شود و سیستم توزیعی منطقی به نفع تولیدکننده و مصرف‌کنندگان ایجاد شود.
ضرورت کنترل حسابگرانه صادرات آب مجازی کشاورزی
دبیر کل خانه کشاورز اظهار کرد: برای صادرات محصولات کشاورزی که آب‌بری بالایی دارد باید به گونه‌ای حسابگرانه عمل کرد و هر محصول را با توجه به منطقه‌ای که در آن تولید می‌شود و میزان آب مصرفی در آن منطقه سنجید به عنوان مثال تولید هندوانه و مانند این محصول که آب زیادی مصرف می‌کنند در منطقه‌ای مانند دشت مغان که 600 تا 700 میلیون متر مکعب آب مازاد در آنجا وجود دارد مشکلی ندارد اما تولید این محصولات وصادرات آن‌ها در مناطقی مانند دشت مهران و اصفهان فاجعه است که باید جلوی آن گرفته شود البته در دوره کنونی برنامه‌ریزی نسبتا مناسبی برای کشت محصولات کشاورزی در مناطق مختلف وجود دارد.
کلانتری افزود: به عنوان مثال برای تولید و صادرات سیب درختی باید حساب‌شده عمل کنیم و نگوییم چون آب در منطقه‌ای وجود دارد علیرغم نیاز 8000 متر مکعبی آب در هر هکتار از این محصول حدود 20 هزار متر مکعب آب مصرف کنیم چرا که در صورت صرفه‌جویی در میزان آب مصرفی این محصول ارزآوری واقعی صادرات آن نیز بیشتر می‌شود.
واردات چغندر و ذرت به صرفه‌تر از تولید دخلی است
وی اظهار کرد: برخی محصولات مانند ذرت دانه‌ای و چغندر قند علیرغم اینکه قیمت نسبتا پایینی در بازار دارند جزو محصولاتی هستند که آب‌بری بالایی دارد که به نظر می‌رسد واردات این محصولات بسیار به صرفه‌تر از تولید آن‌ها در داخل با هزینه فرآوان است؛ بنابراین صادرات محصولات کشاورزی بسته به نوع محصول، میزان آب‌بری و منطقه‌ای که آن محصول تولید می‌شود متفاوت است و دیدگاه‌ها و سیاست‌گذاری‌ها برای تولید و صادرات آن‌ها باید متفاوت باشد.
وزیر اسبق کشاورزی گفت: برخی محصولات کشاورزی مانند پسته، خرما، کیوی و ... با هدف صادراتی تولید می‌شود چرا میزان مصرف آن‌ها در بازار داخلی مشخص و محدود است اما برخی محصولات مانند هندوانه و سیب‌زمنی به دلیل مازاد بودن و با هدف تنظیم بازار داخلی صادر می‌شود که سیاست‌گذاری درباره نرخ و بازار داخلی و خارجی آن‌ها باید حساب‌شده کنترل شود.
وی گفت: به عنوان مثال گرچه هندوانه آب‌بری بالایی دارد اما سالانه حدود 10 درصد از این محصول صادر می‌شود که مشکلی ندارد و طبیعی است اما برخی محصولات مانند پسته بیش از 80 درصد و کیوی حدود 50 درصد صادر می‌شود که در این بخش نیز با توجه به بالا و مناسب بودن نرخ صادراتی محصولاتی مانند پسته صاردات آن به نظر منطقی‌تر است.
ایسنا