در حالی که جهان در انتظار تولید غذای سالم برای سیر کردن جمعیت هفت میلیاردی خود است، عجیب است که بدانیم 35 درصد از خاک کشاورزی جهان به خاطر حجم بالای مصرف کود های شیمیایی از بین رفته است، خاکی که منشاء تولید غذاست.
آمارها می گوید میانگین مصرف آفت کش ها در ایران یک سوم میانگین جهانی است اما مصرف بی رویه کودهای شیمیایی معضل بخش کشاورزی است، در مصرف سموم و آفت کش ها هم بیشترین سهم استفاده را محصولات گلخانه ای و صیفی ها به خود اختصاص داده اند.
درست است که در برخی موارد خاک کمبود هایی دارد که با استفاده از کود جبران می شود اما باید در مصرف کود هم مانند سایر مصارف بهینه سازی کرد.
ˈمصطفی فخریˈ کارشناس ارشد کشاورزی با بیان اینکه نهاده کود شیمیایی یکی از مهمترین نیازهای بخش کشاورزی است، گفت: استفاده از این نهاده باید بر اساس نوع خاک، گیاه، میزان بارندگی و آبیاری تعیین شود ولی متاسفانه کشاورزان با تصور اینکه کود شیمیایی تنها عامل افزایش کیفیت زمین و محصول است آن را مهمترین نیاز تولید می دانند.
وی افزود: مهمترین اثر استفاده مکرر از کودهای شیمایی این است که این کودها با آبشوئی، فرسایش، تصعید و یا تثبیت از دسترس ریشه گیاه خارج شده و موجب آلودگی محیط زیست می شوند.
این کارشناس، مصرف صحیح و متناسب انواع نهاده های کشاورزی بخصوص انواع کودها را عامل توسعه پایدار بخش کشاورزی و تولید غذای سالم برشمرد و افزود: استفاده از محصولات ارگانیک یکی از راهکارهای بهره مندی از مواهب غذای سالم است.
محصولات ارگانیک محصولاتی هستند که در خاکی پرورش می یابند که در آن از سموم دفع آفات گیاهی نظیر علف هرزکش ها، قارچ کش ها و مواد شیمیایی استفاده نشده باشد تنها تقویت کننده این خاک ها مواد طبیعی مانند کمپوست گیاهی است.
استرالیا بزرگ ترین تولید کننده محصول سالم و ارگانیک در جهان است و طبق اعلام سازمان ملل متحد، ایران دومین دارنده پتانسیل تولید محصول سالم و ارگانیک در جهان است.
در ایران 50 هزار هکتار سطح زیرکشت تولید محصول ارگانیک است. پیاز و سیب زمینی در خراسان رضوی، خرما و گل محمدی در کرمان، پسته و انار در استان مرکزی و محصولات باغی در آذربایجان شرقی از مهمترین این محصولات هستند.
با اینکه این محصولات از سایر محصولات که به صورت غیر ارگانیک تولید می شوند سالم تر هستند، اما اطلاع رسانی کم رنگ در زمینه مزایای آن و گاه قیمت بالاتر این محصولات، باعث شده هنوز این فرآورده های ارگانیک جای خود را درسبد خرید خانوارها پیدا نکند.
ˈملیحه حسینی کیاˈ کارشناس گیاه پزشکی با بیان اینکه محصول سالم دارای باقیمانده سموم و کود های شیمیایی و فلزات سمی نیست گفت: مهمترین عامل در کاهش مصرف سم و کودهای شیمیایی آموزش به بهره برداران بخش کشاورزی است.
وی افزود: بالا بودن غلظت نیترات در اندام های قابل مصرف سبزی ها، علوفه و در آب آشامیدنی انواعی از مسمومیت ها را تا حد مرگ در دامها ایجاد می کند و بیماری کم خونی ˈمتموگلوبینمیاˈ در اطفال و تولید ماده سرطان زای ˈنیتروزآمینˈ در بزرگسالان از آثار افزایش نیترات در محصولات کشاورزی است.
وی مهمترین منابع تولید نیترات در اراضی کشاورزی را کودهای ازته و اوره عنوان کرد و افزود: به طور کلی تجمع نیترات در سبزی هایی نظیر تربچه، اسفناج، کرفس، چغندر لبوئی، کاهو، هویج و گل کلم زیاد است.
این کارشناس گیاه پزشکی با بیان اینکه این سبزی ها در سبد غذایی مردم وجود دارد تاکید کرد: به همین دلیل است که باید ضمن کاهش مصرف کودهای شیمیایی، هم چارچوب ذهنی کشاورزان را درباره آثار مفید کود شیمیایی تغییر داد و هم مردم را به استفاده از سبزی های تولید شده به روش ارگانیک تشویق کرد.
ˈمهدی صیادیˈ یکی از کشاورزانی است که به روش ارگانیک سبزی و صیفی تولید می کند، این کشاورز ناآشنایی مردم با این محصولات را یکی از علل فروش کم این محصولات عنوان کرد و افزود: رسانه ها باید درباره ارزش تغذیه ای و سلامت این محصولات برای مردم توضیح دهند و فرهنگ سازی مصرف محصولات ارگانیک را بر عهده گیرند.
وی افزود: متاسفانه هنوز عده ای از مردم فکر می کنند در تولید محصولات ارگانیک، اصلاح ژنتیکی صورت می گیرد یا از گاز برای زودرس شدن میوه ها استفاده می شود همین تفکرات است که باعث می شود مردم رغبت کمی برای خرید محصولات ارگانیک داشته باشند، ضمن اینکه قیمت محصولات ارگانیک نسبت به غیر ارگانیک ها اندکی بیشتر است.
وی حمایت از تولید کنندگان محصولات کشاورزی ارگانیک را خواستار شد.
با اینکه همه کارشناسان بر لزوم کاهش مصرف کود شیمیایی در تولید محصولات کشاورزی و به تبع آن تولید غذای سالم صحه می گذارند، هم اکنون فقط یک تا دو درصد از تولید پنج میلیون تنی محصولات کشاورزی در کشور به صورت ارگانیک انجام می شود.
البته افزایش تولید محصولات ارگانیک یکی از اهداف کشاورزی در سطح ملی است و به نظر می رسد حمایت هایی نظیر سوق دادن یارانه های بخش کشاورزی به افزایش تولید این محصولات یکی از مهمترین راهکارهای کاهش مصرف کود شیمیایی، افزایش تولید محصولات ارگانیک و در نهایت تولید غذای سالم باشد.
شانزدهم اکتبر(25 مهر) به عنوان روز جهانی غذا نامگذاری شده است و سازمان خوار و بار و کشاورزی سازمان ملل متحد (فائو) شعار امسال این روز را ˈهمکاری های کشاورزی، کلید تامین غذای جهانˈ تعیین کرده است.
ایسنا