افزایش قیمت کاکائو یک چالش جهانی
در اوایل ماه مارس، بازارهای جهانی شاهد رشد بیش از دو برابری قیمت کاکائو در یک بازه زمانی ۱۲ ماهه بودند. این جهش بی‌سابقه قیمت‌ها بسیاری از سفته‌بازان را با تردیدهایی روبرو کرد و نگرانی‌هایی را در بین بازرگانان ایجاد کرد که تولیدکنندگان وارد یک عقب‌نشینی طولانی مدت شده باشند. بر اساس برآوردهای سازمان بین‌المللی کاکائو (ICCO)، میزان تولید کاکائو در سال ۲۰۲۴ از میزان تقاضا عقب می‌افتد و کسری ۳۷۴ هزار تنی پیش‌بینی می‌شود.
تاثیر بر بازار جهانی
تریستان فلچر، تحلیلگر بازار کالا به بلومبرگ اعلام کرد که زخم‌های این بحران ممکن است برای مدت طولانی در نوسانات بازار کاکائو قابل مشاهده باشد. این موضوع به بی‌نظمی در بازار کاکائو افزوده و پیش‌بینی‌ها حاکی از افزایش قیمت‌ها به ۱۲۵۰۰ دلار و حتی ۲۰۰۰۰ دلار در سال جاری است. این وضعیت زنگ خطری برای صنایع وابسته به کاکائو در سراسر جهان به شمار می‌آید.
چالش های داخلی
واردات و تاثیرات آن
بررسی آمار گمرکات ایران نشان می‌دهد که عمده واردات مواد اولیه صنعت شیرینی و شکلات از کشور ترکیه صورت می‌گیرد. در سال گذشته، ایران مجموعاً ۴۱,۵۸۴ تن کاکائو و محصولات مرتبط به ارزش ۱۶۴ میلیون و ۱۱۱ هزار دلار وارد کرده است. با فرض عدم تغییر حجم واردات در سال ۱۴۰۳ و با توجه به رشد حدود ۶.۵ برابری قیمت کاکائو در بازار جهانی، ارزش دلاری واردات این محصول به کشور بالغ بر یک میلیارد دلار برآورد می‌شود.
استراتژی‌های تولیدکنندگان
تولیدکنندگان شیرینی و شکلات در ایران با چالش‌هایی همچون افزایش ۳۰۰ درصدی هزینه انبارداری، نبود برنامه منسجم در خطوط حمل و نقل، و عدم همکاری بنادر مواجه هستند. این مشکلات باعث کاهش سهم ایران در بازارهای جهانی و کاهش توان تولید داخلی می‌شود. وضعیت اشتغال حدود ۶۵ هزار نفر که به طور مستقیم به این صنعت وابسته هستند نیز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
کمبود شکر
کمبود شکر یکی دیگر از چالش‌های جدی این صنعت است. دبیر انجمن صنایع قند و شکر اعلام کرده که با توجه به فصل برداشت چغندر قند، به زودی محصول ۲۹ کارخانه وارد بازار خواهد شد. اما نیاز سالانه کشور به قند و شکر دو میلیون و ۴۰۰ هزار تن است که مقدار باقیمانده باید از طریق واردات تامین شود. این وضعیت نشان می‌دهد که وزارت جهاد کشاورزی نتوانسته وضعیت را مدیریت کند.
کاهش صادرات
کاهش شدید صادرات شیرینی و شکلات یکی دیگر از چالش‌های این صنعت است. فعالان صنعت می‌گویند که مسائلی مانند افزایش حقوق، تورم، هزینه‌های سربار، ارز چندنرخی و کاهش قدرت خرید مردم، باعث شده تا سرمایه در گردش شرکت‌ها با کمبود نقدینگی مواجه شود. این وضعیت منجر به کاهش صادرات از یک میلیارد دلار به ۳۸۰ میلیون دلار شده است.
آزادسازی نرخ مواد اولیه
تصمیم دولت در اردیبهشت ۱۴۰۱ برای آزادسازی قیمت سه قلم کالای اساسی آرد، روغن و شکر، مشکلاتی را برای تولیدکنندگان ایجاد کرده است. پس از آزادسازی، سرمایه در گردش مورد نیاز برای تولید پنج تا هفت برابر افزایش یافته و بانک‌ها سیستم خود را انقباضی کرده‌اند. این روند فشار مضاعفی به بخش تولید وارد کرده و تبعات منفی به همراه داشته است.
در پایان
صنعت شیرینی و شکلات با چالش‌های متعددی از جمله افزایش قیمت مواد اولیه، کمبود شکر، کاهش صادرات و مشکلات ناشی از آزادسازی نرخ مواد اولیه مواجه است. برای مواجهه با این چالش‌ها، نیاز به استراتژی‌های مناسب و همکاری دولت چهاردهم با تولیدکنندگان وجود دارد. اگر این مشکلات به موقع حل نشوند، آینده این صنعت و اشتغال وابسته به آن در خطر خواهد بود.