در طول سال بازار مرغ و تخم مرغ به عنوان ارزانترین محصولات پروتئینی در دسترس خانوار هر ازگاهی دچار تنش قیمت می شود که ورود مسئولان تنظیم بازار برای پایان دادن به این‌نابه سامانی ها مُسکن موقت است چرا که قیمت ها به بهانه های مختلف در فاصله زمانی کوتاه مجدد دستخوش تغییر و تحولاتی قرار می گیرد.
آمارها نشان می دهد که آخرین بار قیمت مصوب مرغ در ۱۱ فروردین افزایش یافت که متاسفانه از آن مقطع دیری نگذشت که قیمت مرغ به بهانه های مختلف، مجدد بالاتر از نرخ مصوب در بازار عرضه می شود که این امر با واکنش شدید دهک های ضعیف جامعه روبرو شده است.
این پایان ماجرا نیست چرا که طی روزهای اخیر قیمت تخم‌مرغ هم به بالای نرخ مصوب رسیده که این امر زمینه سودجویی و نابه سامانی بازار فراهم کرده تا مغازه داران با نرخ های دلخواه اقدام به عرضه کنند که این موضوع بیش از پیش سبد مصرفی خانوار را تحت شعاع خود قرار داده است.
بررسی ها از سطح بازار نشان می دهد که قیمت هر شانه تخم مرغ۳۶ تا ۴۰ هزار تومان و هر کیلو مرغ ۳۰ تا ۳۵ هزار تومان است که با نرخ های مصوب فاصله معناداری دارد.
بسیاری از مسئولان بر این باورند که با وجود افزایش هزینه های تولید و کاهش جوجه ریزی در واحدهای مرغداری، قیمت دچار نوساناتی شده است که اگر مسئولان ستاد تنظیم بازار هر چه سریع تر اصلاح نکنند، در آینده ای نه چندان دور بازار دچار بحران می شود.
حال به سراغ مسئولان ذی ربط می رویم تا درباره علل گرانی مرغ و تخم مرغ و عرضه بالاتر از نرخ مصوب در بازار با خبر شویم:
مشکلات سیستم توزیع علت اصلی نابه سامانی بازار
محمد یوسفی رئیس انجمن پرورش دهندگان مرغ گوشتی ، با اشاره به اینکه کمبودی در عرضه مرغ نداریم، اظهار کرد: روزانه ۶ تا ۷ هزار تن مرغ در سطح کشور عرضه می شود که این‌میزان جوابگوی نیاز داخل است.
وی افزود: از اواخر سال گذشته، تقاضا برای خرید مرغ و تخم مرغ به دلیل گرانی سایر محصولات پروتئینی افزایش یافته است که با این وجود امکان افزایش سریع تولید وجود ندارد و حداقل یک پروسه ۵ تا ۶ ماهه زمان نیاز است.
یوسفی با بیان اینکه آمار جوجه ریزی ماهانه ۱۲۵ میلیون قطعه در واحدهای مرغداری واقعی است، گفت: با ازدیاد مصرف به یکباره امکان افزایش تولید وجود ندارد و حداقل این امر مستلزم پروسه زمانی ۵ تا ۶ ماهه است.
رئیس انجمن پرورش دهندگان مرغ گوشتی ادامه داد: زمانیکه قیمت تمام شده تولید با نرخ مصوب مرغ ستاد تنظیم بازار همخوانی ندارد، مرغدار قادر به عرضه مرغ با وزن بالا به واحدهای مرغداری نیست و در نتیجه مرغ با وزن سبک به بازار عرضه می کند.
وی با اشاره به اینکه نرخ مصوب فعلی جوابگوی هزینه های تولید نیست، بیان کرد: گرچه مردم قدرت خرید بالاتر از نرخ کنونی را ندارند، اما با افزایش قیمت مولفه های تولید مرغدار نباید تاوان بپردازد.
یوسفی با تاکید بر این موضوع که قیمت مرغ بر مبنای مکانیزم عرضه و تقاضا باید تعیین شود، بیان کرد: ۹۵ درصد نهاده ها از محل واردات تامین می شود که بنابر آمار طی سه ماه گذشته برخی استان ها به رغم واریز پول، نهاده ای از سامانه بازارگاه دریافت نکردند که مرغداران دیگر قادر به ادامه این وضعیت نیستند.
این مقام مسئول افزود: زمانیکه مرغدار مجبور است بخشی از نهاده های مورد نیاز را از بازار آزاد خریداری کند، حال جای این سوال مطرح است که ستاد تنظیم بازار کدامیک را ملاک قیمت تمام شده قرار می دهد.
رئیس انجمن پرورش دهندگان مرغ گوشتی مشکلات سیستم توزیع را علت اصلی گرانی و نابه سامانی بازار مرغ اعلام کرد و گفت: با توجه به مشکلات تامین نهاده این احتمال وجود دارد که در آینده با مشکل کمبود عرضه مرغ در بازار روبرو شویم.
آمار جوجه ریزی واقعی نیست
هدایت اله اصغری کارشناس صنعت طیور ، با اشاره به علل چالش مرغ و تخم‌مرغ در بازار اظهار کرد: مشکل اصلی در بحث مرغ و تخم مرغ به مدیریت باز می گردد.
وی افزود: بنابر ۲ قانون بالادستی نظام جامع دامپروری و افزایش بهره وری، دولت باید به امر تنظیم بازار ورود کند یا هیچ گونه مداخله ای انجام ندهد. اما زمانی که دولت نهاده با ارز ۴۲۰۰ تومانی به مرغ و تخم مرغ به منظور حمایت از مصرف کننده تخصیص می دهد، از این رو باید نظارت دقیق در سطح بازار داشته باشد.
اصغری ادامه داد: در مواقعی که قیمت در بازار کاهش می یابد، دولت هیچ گونه حمایتی از تولیدکننده انجام نمی دهد و زمانیکه قیمت از نرخ مصوب بالاتر می رود، در بازار مداخله می کند که در نهایت عدم مدیریت بازار منجر به این نوسانات می شود.
این کارشناس صنعت طیور با اشاره به اینکه پتانسیل تولید بالای ۳ میلیون تن مرغ و ۱.۵ میلیون تن تخم مرغ در کشور وجود دارد، بیان کرد: این میزان علاوه بر تامین‌نیاز داخل، جوابگوی صادرات هم است.
وی با بیان اینکه آمار اعلامی از سوی وزارت جهاد واقعی نیست، گفت: دولت در بحث حمایت از تولیدکننده که منجر به حمایت مصرف کننده می شود، بازار را رها کرده است و به عبارت دیگر مدیریت هوشمند در وزارت جهاد برای تنظیم بازار وجور ندارد.
این کارشناس صنعت طیور با اشاره به اینکه تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به واردات نهاده های دامی ارتباطی به حمایت از مرغدار ندارد، بیان کرد:با تخصیص ارز ترجیحی قیمت هر کیلو ذرت یک هزار و ۷۰۰ تا یک هزار و ۸۰۰ تومان، جو یک هزار و ۷۰۰ تومان و کنجاله سویا ۳ هزار و ۲۰۰ تومان باید عرضه شود که با حذف ارز ترجیحی، دولت به جای کمک به نهاده دامی به مصرف کننده باید یارانه دهد و همواره تولیدکننده بر مبنای عرضه و تقاضا کالای خود را بفروشد.
اصغری افزود: با حذف ارز ترجیحی قیمت هر کیلو ذرت به ۶ تا ۷ هزار تومان و جو ۵ تا ۶ هزار تومان می رسد که در صورت تحقق این موضوع دولت دیگر نمی تواند گندم را با قیمت ۵ هزار تومانی از کشاورز خریداری کند چرا که کشاورزی بنگاه اقتصادی است و تولیدکننده به جای کشت گندم به سراغ کاشت ذرت و جو می رود.
این کارشناس صنعت طیور با اشاره به اینکه سالیانه ۱۲ میلیون تن گندم در کشور مورد نیاز است، بیان کرد: با حذف ارز ترجیحی، هر کیلو گندم با قیمت ۸ هزار تومان باید خریداری شود در غیر این صورت رغبتی به کشت نیست.
اصغری با اشاره به اینکه بازار محصولات پروتئینی به بدترین نحو مدیریت و کنترل می شود، تصریح کرد: در مدیریت بازار، منافع مرغدار، دامدار و مصرف کننده دیده نمی شود و تنها یک عده سودجو بهره می برند.
قیمت تمام شده هر کیلو تخم مرغ ۱۸ هزار و ۲۰۰ تومان
ناصر نبی پور رئیس هیئت مدیره اتحادیه مرغ تخم گذار استان تهران در گفت و گو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی باشگاه خبرنگاران جوان، از کاهش قیمت تخم مرغ خبر داد و گفت: هم اکنون متوسط نرخ هر کیلو تخم مرغ درب مرغداری ۱۵ هزار و ۲۰۰ تا ۱۵ هزار و ۳۰۰ تومان معادل شانه ای ۳۰ هزار تومان است.
وی افزود: با توجه به کشتار گله های بالای ۹۰ هفته ناشی از عدم تخصیص نهاده، افت جوجه ریزی در ماه های قبل و به طور کلی بی برنامگی مسئولان برای مدت زمان حدود ۶ ماه با کمبود نسبی در بازار روبرو هستیم که اگر سازمان حمایت دخالت نکند، نوسان خاصی در بازار رخ نمی دهد.
نبی پور قیمت تمام شده هر کیلو تخم مرغ را ۱۸ هزار و ۱۰۰ تا ۱۸ هزار و ۲۰۰ تومان اعلام کرد و گفت: علی رغم پیگیری های مکرر، اما مسئولان ستاد تنظیم بازار توجهی به این موضوع ندارند، در حالیکه با وجود افزایش ۴۰۰ تومانی قیمت مصوب هر کیلو ذرت و کنجاله، ۳۱ درصدی هزینه حمل و سایر مولفه های تولید، قیمت مصوب از آذر سال گذشته تغییری نداشته است.
رئیس هیئت مدیره اتحادیه مرغ تخم گذار استان تهران با اشاره به اینکه نیازی به واردات تخم مرغ نداریم، بیان کرد: علی رغم کاهش تولید ناشی از افت جوجه ریزی ماه‌های قبل، اما میزان تولید جوابگوی نیاز داخل است که با این وجود مشکلی در تامین تولید تخم مرغ نداریم.
نبی پور تولید روزانه تخم مرغ را ۲ هزار و ۶۰۰ تا ۲ هزار و ۷۰۰ تن اعلام کرد و گفت: با احتساب سرانه مصرف ۱۱ کیلو تخم مرغ به ازای هر نفر، تولید به ۹۰۰ هزار تن در سال می‌رسد که این میزان مازاد بر نیاز کشور است.
این مقام‌مسئول ادامه داد: برنامه ریزی نادرست دولت از دی ماه منجر به کاهش جوجه ریزی ۸ تا ۹ میلیون قطعه شد که این امر تا حدودی تولید را تحت تاثیر قرار داده است؛ چرا که حداقل در هر ماه ۴.۵ میلیون قطعه باید جوجه ریزی انجام می‌شد که طی چند ماه اخیر حداکثر ۳ تا ۳.۵ میلیون قطعه بوده که با این وجود روزانه ۴۰۰ تن تولید کمتر شده است.
وی در پایان تصریح کرد: با توجه به گرانی نهاده‌های دامی و ارسال مرغ بالای ۹۰ هفته به کشتارگاه ناشی از عدم‌تخصیص نهاده، تولید تا حدودی کاهش یافته است.
علی رغم گذشت ۲ ماه و نیم از افزایش نرخ مصوب مرغ، خبری از عرضه با نرخ مصوب ۲۴ هزار و ۹۰۰ تومان نیست، درحالیکه مسئولان ستاد تنظیم بازار عرضه با نرخ بالاتر را گرانفروشی می دانند، اما تولیدکنندگان اذعان می کنند که هر چه سریع تر قیمت مصوب باید اصلاح شود، در غیر این صورت بازار مرغ دچار بحران می شود که این ماجرا برای بازار تخم مرغ هم صادق است.