بحث صادرات میوه و تره بار از ایران به دیگر کشورها همیشه با مساله مهم خرابی محصولات مواجه است بخصوص اینکه بار ارسالی برای بازارهای دور باشد. به خصوص اینکه کامیون های حامل بار ایران در پشت مرزها برای روزهای طولانی می می ماند تا از نظر کیفی بررسی های سختگیرانه ای از سوی کشور مقصد صورت بگیرد. به گفته کارشناسان، این مساله غالبا به دلیل بی اعتمادی کشورهای مقصد به محصولات ایران است که ممکن است حاوی یکسری آفات و بیماری ها باشد. با این وجود در حوزه صادرات میوه و تره بار به طور خاص صادرکنندگان ایران با مشکلات دیگری نیز مواجه هستند. به طوری که «فرنیا فراست» صادر کننده میوه و تره بار به اوراسیا در این خصوص گفت: اصلی ترین موانع ما در بحث صادرات میوه و تره بار در درجه اول نوسان قیمتی محصولات نسبت به سال گذشته است و کشاورزان محصولات خود را با قیمت های بسیار بالایی به ما فروختند و لذا به نوعی دست ما در صادرات بسته شد.
فراست افزود: از سوی دیگر چون امسال بازار داخلی کشش بسیار بالایی داشت به همین دلیل مراکز سورتینگ ترجیح می دادند بارشان را به بازار داخلی بدهند و به ما صادرکنندگان ارائه نکنند. آن هم به این دلیل که صادرات یکسری آیتم های خاص دارد که رعایت آنها دست سورتینگ ها را می بندد.
وی ادامه داد: به عنوان مثال برای صادرات شلیل، ما به دنبال شلیل هایی با وزن ۱۰۰ گرم به بالا هستیم که همین امر به اصطلاح «پَس سورت» را بالا می برد و لذا سورتینگ ها ترجیح می دهند بار را به بازار داخل بدهند که چنین الزاماتی هم نداشته باشند و بارشان به اصطلاح حیف و میل نشود.
افزایش ۱۰۰ درصدی قیمت محصولات کشاورزی دست صادر کنندگان را بسته است
فراست با اشاره به اینکه امسال بازار محصولات کشاورزی داغ است و کشاورزان با افزایش ۱۰۰ درصدی قیمتها، بار عرضه می کنند افزود: البته این افزایش قیمت ها قابل پیش بینی بود چرا که با توجه به تورم موجود، افزایش قیمت نهاده های تولید، هزینه های کارگری و دیگر هزینه های تولید نمی توان انتظار داشت که کشاورز محصول خود را قیمت پایین بفروشد
این صادرکننده که غالبا در بحث صادرات مرکبات شمال فعالیت دارد و به صورت تخصصی روی محصول پرتقال و نارنگی کار می کند در خصوص استانداردهای مخصوص کشورهای مقصد نیز اظهار داشت: کشورهای مختلف اِلمانهای مختلفی دارند. به عنوان مثال، عراق غالبا میوه های با سایز کوچکتر می پسندد و از سوی دیگر کشورهای اوراسیا غالبا خواهان میوه هایی با سایز درشت تر هستند چون در این کشورها میوه ها به صورت دانه ای در هایپرمارکت هایشان فروخته می شود.
وی ادامه داد: از سوی دیگر کیفیت بارهای ارسالی به عراق به جز کردستان و اربیل، پایین تر از بارهای ارسالی به دیگر کشورها است و چون فاصله کم است احتمال خرابی بار نیز بسیار کمتر است و بنابراین دست صادر کننده برای انتخاب بار بسیار بازتر است. با این وجود از نظر اقتصادی صادرات میوه و تره بار به اوراسیا برای ما به صرفه تر است.
فراست اظهار داشت: جالب است بدانید امروز بسیاری صادرات به عراق را به دیگر کشورها ترجیح می دهند چون راحت تر است اما به نظر بنده کار کردن با اوراسیا برتری های خاص خودش را دارد و اگرچه با ریسک های زیادی همراه است اما اگر محصول با کیفیتی ارسال شود قطعا جواب می دهد.
ترکیه و مصر؛ اصلی ترین رقبای صادرکنندگان ایرانی در اوراسیا
وی با بیان اینکه در حال حاضر اصلی ترین رقبای ما در اوراسیا صادرکنندگان ترکیه و مصر هستند، افزود: در حقیقت ترکیه بزرگترین رقیب ایران در این حوزه محسوب می شود چون ایران و ترکیه هم مرز هستند و هر جایی که ایران بتواند بار ارسال کند ترکیه نیز می تواند. این در شرایطی است که محصولات ایرانی از نظر بسته بندی در مقایسه با ترکیه بسیار ضعیف است.
فراست افزود: مساله اینجا است که در بحث صادرات میوه کشورهای مبدا خواهان میوه هایی با سایز های تعیین شده یکسان و با کیفیت بالا هستند اما در بخش سورتینک ایران شاهد هستیم که میوه با هر سایز و هر کیفیتی وجود دارد که این امر موجب می شود در این بخش از صادرکنندگان ترکیه عقب بمانیم.
وی تصریح کرد: به عبارت دیگر در حالی که بار ایران ارزانتر و ارگانیک تر است و از سوی دیگر طعم بهتری دارد اما در بحث بسته بندی از محصولات ارسالی کشور ترکیه جا می ماند.
این صادر کننده در خصوص ممنوعیت های صادراتی که در طول سال برای محصولات کشاورزی ایرانی اعمال می شود نیز گفت: در واقع در زمان های خاصی صادرات بخصوص برای بازار عراق ممنوع می شود و بعد از مدتی رفع می شود. با این وجود امسال هیچ مرزی بسته نشد شاید به این دلیل که قیمت ها در بازار داخل چندان دستخوش تغییر نشد و بازار داخل با کمبود مواجه نشد.
فراست افزود: در واقع ممنوعیت های صادراتی به یکسری عوامل به خصوص به قیمت بازار داخلی ارتباط مستقیم دارد؛ به این معنا که وقتی قیمت ها در داخل بسیار بالا می رود صادرات ممنوع می شود تا قیمت های داخل شکسته شود.
۲۰ درصد میوه ارسالی کشور به روسیه و اوکراین در مسیر خراب می شود
فراست خاطر نشان کرد: با این تفاسیر صادرات میوه و تره بار از ایران بسیار به سختی انجام می شود چون کشورهای رقیبی داریم که محصولاتی با کیفیت بالا عرضه می کنند. اما به طور میانگین ۲۰ درصد میوه و تره باری که از ایران به دو کشور روسیه و اوکراین می رود به دلیل طولانی بودن مسیر خراب می شود.
وی افزود: از سوی دیگر در هنگام صادرات با صف های طولانی مواجه می شویم به طوری که گاهی شاهد هستیم ۸ روز کامیون ها در آستارا می مانند در حالی که میوه و تره بار فسادپذیر است و سریعا باید منتقل شود تا سلامت به مقصد برسد.
فراست در خصوص صف های طولانی در مرزها نیز اظهار داشت: عمده دلیل اش این است که با علیرغم اینکه گمرک آستارا بین المللی است اما به صورت ۲۴ ساعته کار نمی کند.
وی ادامه داد: از سوی دیگر بازرگانان ایرانی وقتی می بینند قیمت محصولی در روسیه یا اوکراین بالا می رود همگی با هم آن محصول را به مقصد این کشورها بار می زنند و همین امر موجب می شود مرز شلوغ شود و به تبع میزان خرابی بار افزایش می یابد.
افزایش ۴۰ درصدی هزینه های حمل و نقل نسبت به سال گذشته
این صادر کننده میوه و تره بار در خصوص نوسانات هزینه های حمل و نقل نیز گفت: هزینه های حمل نقل امسال در مقایسه با سال گذشته ۳۰ تا ۴۰ درصد افزایش یافته است. با این وجود در مقاطعی مانند زمانی که هندوانه زیاد بارگیری می شود و هیچ کانتینر خالی پیدا نمی شود کرایه ۱۰ میلیون تومانی به یکباره تا ۴۰۰ میلیون تومان بالا می رود به این ترتیب در مقاطعی هزینه های حمل و نقل تا ۴۰۰ درصد هم افزایش نشان می دهد.
فراست در خصوص مشکل سموم باقی مانده در محصولات کشاورزی نیز اظهار داشت: ما در مجموعه کاری خود کنترل کیفی داریم و میوه هایی که ممکن است سموم باقی مانده داشته باشد را ارسال نمی کنیم که برگشت بخورد. اگرچه بحث سموم باقی مانده غالبا در مورد صیفی جات رخ می دهد.