تداوم رشد قیمت برنج در بازار با توجه به اینکه برنج به‌عنوان یکی از کالاهای اساسی و اصلی‌ترین منابع غذایی روزمره خانواده‌های ایرانی به‌حساب می‌آید، نگرانی‌هایی را در کشور به همراه داشته است و به گفته بنکداران، میزان فروش برنج در کشور کاهش یافته که این به معنی پر کشیدن برنج از سفره برخی از خانواده‌های ایرانی است.
رشد بی‌رویه قیمت برنج در حالی از سال گذشته آغاز شده است که همچنان به سیر صعودی خود ادامه می‌دهد و در جدیدترین آمار، قیمت هر کیلو برنج ایرانی مرغوب و مجلسی به ۴۵ تا ۴۷هزار تومان هم رسیده است. در پی این جهش قیمت‌ها در حال حاضر برنج ایرانی باقیمت کمتر از ۳۰هزار تومان دیگر به‌هیچ‌وجه در بازار پیدا نمی‌شود. قیمت برنج معمولی حدود ۳۵ تا ۴۰هزار تومان پیدا کرد. حتی برنج نیم‌دانه هم به‌عنوان ارزان‌ترین محصول بازار برنج، به حدود ۲۵ تا ۳۰هزار تومان رسیده است.
بررسی تازه‌ترین آمار مرکز آمار ایران در رابطه باقیمت برنج نشان می‌دهد هر کیلو برنج ایرانی در مردادماه امسال به‌طور متوسط ۳۸هزار و ۶۰۰ تومان فروش رفته، اما این کالا تا ۴۶هزار و ۵۰۰ تومان هم قیمت خورده است؛ درحالی‌که در مردادماه سال ۹۹ قیمت هر کیلو برنج ایرانی به‌طور متوسط حدود ۲۷هزار تومان بود و در تیرماه امسال به ۳۷هزار و ۳۰۰ تومان رسید. بر این اساس، برنج ایرانی در سال ۱۴۰۰ در مقایسه با سال گذشته ۹/ ۴۲ درصد و نسبت به دو ماه قبل یعنی تیرماه ۴/ ۳درصد گران‌تر شده است.
براساس آخرین اخبار، قیمت برنج خارجی هم‌اکنون به بیش از ۳۰هزار تومان رسیده است. افزایش قیمت برنج خارجی از زمانی آغاز شد که ارز ۴۲۰۰ تومانی از این کالا حذف شد؛ به‌طوری‌که هر کیلو برنج خارجی که در مردادماه سال گذشته به‌طور متوسط حدود ۱۸هزار و ۱۰۰ تومان به فروش می‌رسید، در تیرماه امسال به ۲۴هزار و ۸۰۰ تومان و در مردادماه به ۲۵هزار و ۱۰۰ تومان رسید و در شهریور ما برنج وارداتی تا کیلویی ۳۰هزار و ۸۰۰ تومان هم فروش رفته است. بر این اساس، در پی کاهش واردات، برنج خارجی قیمت آن نسبت به تیرماه ۳/ ۱درصد و در مقایسه با مردادماه پارسال ۷/ ۳۸درصد افزایش یافت.
نکته قابل‌توجه این است که پیش از این دهک‌های پایینی که توان خرید برنج ایرانی نداشتند، برنج هندی، پاکستانی و... مصرف می‌کردند و برنج خارجی به‌دلیل قیمت مناسب مورد استقبال بیش از ۶ دهک درآمدی جامعه بود؛ اما جهش سه‌‌برابری قیمت آن در سال گذشته، دسترسی به این نوع برنج را هم دچار مشکل کرد.
براساس آمار انجمن واردکنندگان برنج، سال گذشته ۸۵۰هزار تن برنج وارد کشور شد که در مقایسه با آمار یک‌میلیون و ۲۰۰هزار تنی سال‌های قبل، این میزان کاهش قابل توجهی داشته است.
اما در خصوص دلیل گرانی بی‌سابقه قیمت برنج در کشور چند عامل مطرح است. سالانه بخشی از نیاز برنج کشور از طریق واردات تامین می‌شود که این میزان بین ۶۰۰هزار تن تا یک‌میلیون تن در سال متغیر است. به گواه آمار گمرک، در سال جاری میزان واردات نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۶۹درصد کاهش داشته است. افزون بر آن، تولید داخلی برنج سالانه معمولا دو میلیون تن است؛ اما امسال به‌دلیل خشک‌سالی و کاهش ۵۰درصدی بارندگی تولید برنج نیز کاهش یافته است که البته با توجه به اینکه هنوز فصل برداشت برنج تمام نشده، آمار دقیقی از سوی وزارت جهاد کشاورزی درباره میزان تولید ارائه نشده است. بر این اساس، با توجه به دو دلیل مذکور، شرایط آشفته‌ای در بازار برنج ایجاد شده و فرصتی را برای دلالان ایجاد کرده است تا به‌طور روزافزون قیمت را افزایش دهند.
در چنین شرایطی با توجه به کاهش ذخایر برنج و افت ۶۹درصدی واردات در سال جاری و اهمیت تنظیم بازار، در رابطه با واردات برنج مقررشده است که ممنوعیت فصلی از ابتدای مردادماه تا آبان ماه اجرا شود. اما در خصوص برنج‌هایی که تا قبل از ۳۱ مردادماه قبض انبار یا تاریخ ورود آنها به گمرک و بنادر ثبت شده است، در صورت داشتن ثبت سفارش ترخیص شود.
با وجود این قبل از اعمال ممنوعیت فصلی، حدود ۱۰ کشتی حاوی برنج از کشورهای مبدأ به سمت بنادر ایران حرکت کرده بودند و باوجوداینکه بخشی از آنها تا ۳۱ تیرماه به ایران رسیدند، اما قبض انبار و تاریخ ورود بعد از این تاریخ صادرشده بود و اگرچه صاحبان کالا درخواست داشتند که این محموله‌ها ترخیص شود، اما باوجود مکاتبات انجام‌گرفته بین دستگاه‌های ذی‌ربط ازجمله گمرک، وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت جهاد کشاورزی، هنوز توافقی در مورد تعیین تکلیف برنج‌های وارداتی در بنادر صورت نگرفته که این امر خود به گرانی برنج دامن زده است.