قیمت برنج در بازار افزایش غیر معمول یافته و هر کیلو برنج ایرانی درجه یک به 50 هزار تومان هم رسیده است، البته قیمت‌ها بسته به کیفیت، خلوص و رقم متفاوت است، در این میان شرکت بازرگانی دولتی تلاش دارد تا قیمت بازار را با توزیع برنج ذخایر احتیاطی موجود انبارها تنظیم کند و در نخستین گام قرار است 100 هزار تن برنج وارداتی به بازار تزریق شود، اما وارد کنندگان می‌گویند به دلیل کاهش تولید و وارداتی که امسال داشته عطش بازار و قیمت با این رقم اندک فروکش نمی‌کند، در دیگر سو تولید کنندگان می‌گویند کاهش تولید امسال بسیار جزئی است و نباید بر طبل واردات زد.
*توزیع 100 هزار تن برنج خارجی برای تنظیم بازار
شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران در اطلاعیه‌ای از توزیع 100 هزار تن برنج وارداتی از انواع هندی، پاکستانی و تایلندی برای تنظیم بازار خبر داد.
در این اطلاعیه آمده است: با توجه به خشکسالی‌های ناشی از کاهش نزولات آسمانی در سال زراعی جاری، میزان تولید برنج کشور ۱۸ و نیم درصد کاهش یافته است. از سوی دیگر به منظور حمایت از کشاورزان شالیکار، دولت مکلف است نسبت به محدودیت واردات برنج در دوره زمانی خاصی اقدام نماید. بر همین اساس پیش‌بینی‌های لازم برای جبران این کاهش تولید از محل موجودی ذخایر راهبردی کشور به عمل آمده است و در مرحله اول طرح توزیع ۱۰۰ هزار تن برنج وارداتی از انواع هندی پاکستانی و تایلندی ابلاغ شد.
همچنین برای تداوم این طرح و افزایش این میزان هیچ گونه محدودیتی وجود ندارد؛ لذا از ابتدای شهریور ماه تاکنون صرفاً ۴۳ هزار تن از این برنج دارای متقاضی بوده و واریز وجه نموده‌اند، که از این مقدار صرفاً ۳۰ هزار تن از انبار‌های شرکت خارج و مابقی به مرور در حال خروج ماست. بدین وسیله از تمامی شبکه‌های توزیع منتخب، فروشگاه‌های زنجیره‌ای، تعاونی‌های کارگری، کارمندی و مصرف محلی دعوت می‌شود در صورت نیاز به برج وارداتی از طریق کارگروه‌های تنظیم بازار استانی، سازمان‌های جهاد کشاورزی و یا صنعت، معدن و تجارت استان اقدام لازم به عمل آمده و برنج مورد نیاز کشور را تامین و توزیع نمایند.
همچنین از استانداران محترم نیز تقاضا می‌شود در صورت نیاز به افزایش میزان تخصیصی استان مربوطه برای هریک از انواع برنج‌های فوق، مراتب را اعلام نمایند تا اقدامات لازم صورت گیرد.
*کاهش تولید و کاهش واردات برنج
تولید برنج امسال آن طور که وزیر جهاد کشاورزی هفته پیش اعلام کرد 18 درصد به دلیل خشکسالی کاهش داشته است و همین عاملی برای بالا رفتن قیمت در داخل شده است.
وزیر جهاد کشاورزی در نشست یکشنبه ۲۱ شهریور با جمعی از نمایندگان به ریاست علی نیکزاد نایب رئیس مجلس در مورد موضوع تنظیم بازار کالاهای اساسی که در کمیسیون تلفیق مجلس برگزار شد، گفت:« به دلیل خشکسالی‌ها در تولید برنج ایرانی ۱۸ درصد کاهش تولید را شاهد خواهیم بود که طبیعتا قیمت برنج به دلیل وضعیت عرضه و تقاضا افزایش داشته است، اما قیمت برنج خارجی را در بازار کنترل خواهیم کرد.»
اما علاوه بر تولید میزان واردات هم افت داشته که در مجموع به شکاف بین عرضه و تقاضا دامن زده است، سالانه با حدود یک میلیون تن واردات تامین می‌شود که به گفته رئیس انجمن وارد کنندگان امسال کاهش داشته است.
مسیح کشاورز به خبرنگار فارس گفت: «میزان واردات برنج در سال 99 تا 50 درصد و در سال جاری تا 65 درصد افت داشته است.»
*دوگانگی آماری بین تولید کنندگان و وارد کنندگان
در حالی که وارد کنندگان از شکاف زیاد بین عرضه و تقاضا در داخل خبر می‌دهند که از نظر آنها باید واردات بیشتر شود تا قیمت برنج کنترل شود، اما تولید کنندگان این شکاف عرضه را بسیار اندک می‌دانند و معتقدند که وارد کنندگان همواره به طبل واردات می‌زنند.
جمیل علیزاده شایق دبیر انجمن برنج کشور گفت: شرکت بازرگانی دولتی همواره در پی واردات بوده و این رویکرد ادامه دارد.
وی فزود: سال قبل تولید برنج حدود دو میلیون و ۴۵۰ هزار تن بود که امسال این میزان به حدود ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار تن رسید که کاهش حدود ۸ درصدی را نشان می‌دهد.
وی اضافه کرد: البته سال‌های ۹۸ و ۹۹ از نظر تامین آب و به تبع آن افزایش سطح کشت در مقایسه با متوسط سال‌های قبل، عملکرد استثنائی در تولید برنج داشتیم و کاهش تولید امسال در مقایسه با سال قبل نیز با توجه به شرایط آب و هوایی روندی معمول است.
*وزارت جهاد از ابزار قانون انتزاع به خوبی استفاده کند
بنابراین مردم در شرایطی برای هر کیلو برنج 50 هزار تومان پرداخت می‌کنند دعوای بین متولیان تولید و واردات ادامه دارد و هر کدام می‌خواهند برنده این کارزار باشند، اما دود آن به چشم مردم مصرف کننده می‌رود، وارد کنندگان به دلیل سود خوبی که در واردات هست، می‌خواهند بیشتر وارد کنند و تولید کنندگان هم حتی با کاهش تولید حاضر به هیچ وارداتی نیستند و هیچ کدام نمی‌خواهند از موضع خود عقب نشینی کنند.
علاوه بر آن اصلا آمار دقیقی در باره میزان نیاز کشور به برنج و میزان واردات نیست و همواره اختلاف 500 هزار تنی بین وزارتخانه‌های متولی واردات و تولید وجود داشت و به این دلیل در تصمیم گیری های دو وزارتخانه محل بحث و دعوا بود.
حال که وظایف بازرگانی کشاورزی دوباره بر اساس قانون انتزاع به وزارت جهاد برگشته، این وزارتخانه متولی تولید، واردات و صادرات محصولات کشاورزی است، باید طرحی نو در اندازد و برنامه ها را طوری تنظیم کند که علاوه بر حمایت از تولید به فکر بازار هم باشد.
از طرفی شالیزار به عنوان محل تولید برنج در سایه بی‌توجهی مسئولان از یک سو و افزایش قیمت زمین شمال کشور تبدیل به ویلا می‌شود، هر روز سطح زیر کشت برنج به خاطر تبدیل شده به ویلا کاسته می‌شود، این امر امنیت غذایی را به خطر می‌اندازد.
کشاورز شالیکار وقتی می‌بیند با افزایش هزینه تولید هر سال از میزان درآمدش کاسته می‌شود و محصول دسترنج او به قیمت ناچیز از چنگش بیرون می‌رود و سودش به دلال می‌رسد، انگیزه‌ای برای ادامه تولید نمی‌بیند و در نهایت گول وسوسه دلالان مسکن برای فروش شالیزار و تبدیل به ویلا می‌خورد، اما وظیفه دولت به عنوان حاکمیت حفظ کاربری اراضی کشاورزی و حفظ کارگاه تولید غذا برای مردم است.این مساله تغییر کاربری زمین‌های مرغوب شالیزار نقش مهمی در کاهش تولید و در نتیجه افزایش قیمت برنج دارد. به هر حال نباید خودکفایی در تولید غذا را با دست خود از بین ببریم و به بهای سود زودگذر دلالی،زمین شالیزار به ساخت ویلا اختصاص یابد. هر سانتی متر خاک مرغوب کشاورزی حد اقل 800 سال زمان نیاز دارد تا طبیعت آن را بسازد،اما زمینی که به ویلا تبدیل شد،برای همیشه از حیز انتفاع تولید غذا خارج می‌شود.