افزایش کشتار دام مولد و سبقت برای حذف دام‌ها از دامداری‌ها و اعتراضاتی که هرچند یک‌بار با معدوم کردن شیر در مقابل جهاد کشاورزی و یا ذبح کردن دام‌ها در مقابل استانداری‌ها خود را نمایان می‌کند ریشه‌ای به‌جز کمبود نهاده برای تولید ندارد.
استان خرسان رضوی ازجمله استان‌های پیشرو در تولیدات دامی و هم‌چنین فراورده‌های پروتئینی مانند شیر و گوشت و تخم‌مرغ است اما کمبود نهاده‌های دامی و هم‌چنین گرانی علوفه که قیمت کاه را تا ۳۰۰ برابر افزایش داده است این روزها دست تمامی تولیدکنندگان را در پوست گردو گذاشته است.
هرچند این استان دارای قابلیت‌های بسیاری برای کشاورزی و خودکفایی بسیاری از محصولات کشاورزی است اما خشک‌سالی امسال دست کشاورزان را نیز از تولید کوتاه کرده است.
کاهش بارندگی در مشهد و سایر شهرستان‌های خراسان رضوی تا حدی است که به گفته مدیرکل هواشناسی این استان، مشهد طی سال زراعی گذشته کم بارش ترین سال زراعی ۶۰ سال گذشته تجربه کرده و خشک‌سالی شدید حاکم بر این استان طی پنج دهه گذشته بی‌سابقه بوده است و لذا این موضوع بر روی تأمین خوراک دام‌ها کاملاً تأثیر گذار بوده است.
به‌منظور بررسی نیازهای دامداران و این موضوع که چه مشکلاتی بر سر راه تأمین خوراک دام‌ها وجود دارد با احمد داوطلب مدیر امور دام سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی به بحث و گفت‌وگو نشستیم.
* سالانه چقدر نهاده دامی در خراسان رضوی نیاز داریم؟
بنا بر آمار کشوری و برآورد ما نیاز وارداتی نهاده‌ها به تفکیک جو ۴۸۰ هزار تن درسال، ذرت ۶۰۰هزار تن و کنجاله سویا۲۴۰هزار تن است.
* چقدر از این میزان نهاده در داخل استان قابل تامین است؟
درواقع ما حدوداً ۵۰درصد از نیاز نهاده جو در داخل کشور تأمین می‌شود که در داخل استان خراسان رضوی هم همین۵۰درصد است.البته در جو و ذرت تقریباً ۹۰درصد و در سویا ۹۵درصد از خارج از کشور تأمین می‌شود.
* آیا برنامه‌ای برای کشت این محصولات در داخل استان وجود دارد؟
بله سازمان جهاد کشاورزی در این خصوص برنامه‌های جدی و متنوعی مانند برنامه کشت علوفه و استفاده از محصولات با آب کمتر و تولید بیشتر را در دست اقدام دارد که البته این‌ها الگو و برنامه کشت در زمره معاونت تولیدات گیاهی است.
* کمبودها و گرانی‌های حادث‌شده چقدر سرمایه‌گذاری در این حوزه را تحت‌الشعاع خود قرار داده است؟
امسال نسبت به سال گذشته متأسفانه هزینه‌های تولید شیر و گوشت افزایش زیادی داشت لذا مشکلات حادث‌شده در این حوزه سرمایه‌گذاری در بخش دام را در سال گذشته و امسال کاهش داد.
مهم‌ترین استراتژی ما در سال گذشته و امسال حفظ تولید و حفظ واحدهای موجود بوده است ولی به طور کلی برنامه وزارت جهاد هرساله رشد دو نیم درصدی در تولید گوشت و رشد پنج و نیم تاشش درصدی در تولید شیر را در دستور کار دارد.
* خشک‌سالی چه تأثیری بر روی تولید نهاده‌های داخلی داشته است؟
متأسفانه خشک‌سالی باعث شد که در حوزه برداشت و در برخی محصولات زراعی شاهد ۵۰درصد کاهش باشیم مخصوصاً در بخش محصولات دیم که بخش زیادی از کاهی که برای دامداری‌ها لازم بوده است از طریق همین کاشت دیم تأمین می‌شد.
* بیشترین رشد قیمت‌ها مربوط به چه نهاده‌هایی بوده است؟
ما امسال کاشت دیم نداشتیم و در محصولات آبی نیز حداقل به میزان ۳۰ تا۴۰درصد با کاهش روبرو بودیم از همین رو در محصولات علوفه‌ای مانند کاه و یونجه با توجه به کاهش برداشت به دلیل خشک‌سالی لذا قیمت‌ها حدود ۳۰۰درصد افزایش قیمت داشت که غیر قبال باور و جبران است.
* در حال حاضر مشکل برای تأمین نهاده دامی و طیور کجاست؟
در شش ماهه امسال از سه نهاده جو، ذرت و سویا که باید از طریق واردات تأمین می‌شد اما با کسری نهاده مواجه شدیم، به عبارتی جو به میزان ۴۶ درصد، ذرت ۳۷درصد و سویا۳۵ درصد نیاز داخلی را تأمین کرد و این در حالی بود که ما باوجود خشک‌سالی و افزایش شدید قیمت نهاده‌های داخلی و افزایش قیمت محصولات علوفه‌ای باید این کمبود را از طریق واردات جبران می‌کردیم.
این آمار نشان می‌دهد که ما این کمبود را از طریق واردات موفق به جبران نشدیم و لذا مشاهده می‌کنید نسبت به نیازی که باید از طریق واردات تأمین می‌کردیم موفق نبودیم و در بیشترین حالت تنها جو را به میزان ۴۶درصد موفق به تأمین شدیم!
* آیا اقدامی برای جبران آن شده است ؟
ما در۶ ماهه نخست امسال در خراسان رضوی ۳۶۰هزار تن نهاده دامی توزیع کردیم یعنی میانگین۶۰هزار تن نهاده درماه بین تولید کنندگان توزیع شده است.
با توجه به خشک‌سالی درشش ماه اول سال که فشار زیادی را بر روی تولیدکنندگان ایجاد کرد با پیگیری‌هایی که از طریق استان انجام شد و مساعدت‌هایی که از سمت تهران داشتیم لذا به‌طور متوسط نسبت به سال گذشته ۵۰درصد ماهیانه بیشتر نهاده وارداتی تأمین کردیم اما با این وجود نیاز تولیدکننده را به‌طور کامل پاسخ نداده است.
* این کمبود چه تبعاتی در صنعت دام‌پروری داشته است؟
این عدم تأمین از طریق واردات و از طرفی مشکل خشک‌سالی باعث شده تا تولید در واحدهای دام‌پروری به علت افزایش هزینه‌ها اقتصادی نباشد و چون تولید اقتصادی نیست دامداران تلاش کردند تا از تعداد دام‌هایشان بکاهند.
این کمبود نهاده تولید هم‌چنین دامدار ما را وادار کرده تا دام خود را برای فروش عرضه کند و لذا قیمت دام زنده هم درسال۹۹و سال۱۴۰۰ افت داشت و دامدار در این بازار هم متحمل خسارت شد.
* پس کشتار دام‌های مولد از همین‌جا سرچشمه می‌گیرد؟
بله فشار زیاد فروش دام باعث افزایش کشتار دام شده است خصوصاً دام‌های مولد چون دامدار چاره‌ای به جز حذف دام خود ندارد چون با این هزینه های سنگین قادر به تامین خوراک و حفظ دام نیست بنابراین دامداران ناچارند ۲۰تا۳۰درصد دام خود را خصوصاً دام‌های مولد را حذف کنند به همین دلیل آمار کشتار دام در کشتارگاه‌های کشور و استان افزایش زیادی پیدا کرد.
* چه راهی برای حل این مشکل پیشنهاد می‌کنید؟
ما در ماه ۶۰ هزار تن نهاده وارداتی تخصیصی به استان خراسان رضوی داریم و چون این نهاده‌ها باید از بندرهای جنوبی حمل شود یا شخصی تمایل به انجام این سفارش‌ها ندارد یا با تأخیر به خراسان می‌رسد.
این مسافت طولانی باعث می‌شود که رانندگان درخواست پشت بارنامه و یا همان کرایه‌ای مازاد از سفارش دهنده داسته باشند که این موضوع نهاده را با افزایش قیمت همراه می کند.
* آیا راهکاری برای حل مشکل حمل‌ونقل هست؟
اختصاص نهاده‌های ما باید با اولویت بندرهای شمالی باشد و خیلی سهم کمی از نهاده‌های ما را به بندرهای جنوبی بدهند.به پیشنهاد بنده باید تخصیص ارز را نیز برای سهمیه استان به خود استان بدهند تا واردکنندگان بومی به وزارتخانه معرفی شده و برای ثبت سفارش ارز دریافت کنند.
در این صورت مسائل ما کمتر می‌شود چون واردکنندگان بومی در صورت دریافت ارز متعهد به تامین نهاده‌های استان شده و لذا به این صورت با اعمال مدیریت نهاده‌های استانی به مراتب مشکلات کاهش خواهد یافت.
* نقش دلالان و واسطه‌ها در کمبود و گرانی نهاده‌های دامی چند درصد تأثیرگذار است؟
ما در این زمینه دلالی نداریم چون افراد می‌توانند از سامانه بازار گاه استفاده کنند. نهاده برای مرغداران مستقیم بارگذاری می‌شود خودِ مرغداران می‌خرند برای چاوداران هم اتحادیه هاشان می‌گیرند و به آن‌ها تحویل می‌دهند و سهم اتحادیه نیز از کارمزد درمجموع کمتر از ۳درصد است و لذا عملاً دلالی در میان نیست.