کشاورزی و دام پروری یکی از ارکان توسعه اقتصادی استان سمنان هستند که البته سال به سال از سهم آنها در تولید و اشتغال کاسته می‌شود درباره این موضوع اما دلایل متعددی از جمله مهاجرت از روستاها به واسطه خشکسالی، کاهش بارندگی، افزایش هزینه تولید، فقدان حمایت‌های دولتی، نداشتن بازار مناسب، گرانی اقلام اولیه و… بیان می‌شود که رغبت را از تولیدگر بخش جهاد کشاورزی گرفته است.
همه اینها در کنار خشکسالی که ۱۸ سال است گریبان استان را به خصوص در بخش‌های شرقی و جنوب شرقی گرفته، باعث شده‌اند تا کشاورزی و دامداری استان سمنان با مشکلات جدی روبرو شود، کشاورزی که روزگاری دو سوم کل اقتصاد و اشتغال استان را به خود اختصاص داده بود و برای درک شرایط کافی است بدانیم که سال گذشته تولید گندم استان سمنان به ۵۰ هزار تن هم نرسید در حالی که یک دهه قبل در بدترین سال کشاورزی ۱۲۰ هزار تن گندم در استان برداشت می‌شد.
چالش‌های بخش کشاورزی و تأمین نهاده‌های دامی
برخی کارشناسان اعتقاد دارند که باید سهم کشاورزی را از تولید استان سمنان کمتر کرد چرا که دو دهه است توسعه کشت‌های نوین، الگوی کشت و آبیاری و… جواب نداده و ۹۰ درصد آب ارزشمند استان خشک سمنان توسط کشاورزی کم بهره بلعیده می‌شود که در نهایت سالانه ۷۰ هزار تن گندم بتوان از آن برداشت در حالی که در یک شهرستان به کوچکی میامی در استانی مانند گلستان ۳۵۰ هزار تن گندم برداشت می‌شود پس چرا باید همچنان کشاورزی کم بهره و پر آب را ادامه دهیم.
کسانی که به این اصل اعتقاد دارند می‌گویند ما همچنان در زمره خشک‌ترین استان‌های کشور هستیم اما هکتارها زمین زیر کشت خربزه و هندوانه در گرمسار، آرادان و شاهرود و… وجود دارد که در واقع سرمایه و پول و منابع را دور می‌ریزد زیرا برای یک کیلوگرم هندوانه باید ۴۰ هزار تومان آب مصرف کرد تا آن را چهار هزار تومان فروخت.
این نگرش که به تازگی هم طرفدار پیدا کرده منتقدانی هم دارد مانند مسئولان که معتقد هستند گندم و جو و محصولات استراتژیک که می‌توانند علوفه و نهاده‌های دامی و همچنین بقای کشاورزی را از لحاظ تأمین بذر، فراهم آورند حتی اگر ۹۹ درصد آب استان را به صورت غیراصولی و غرقابی هدر هم بدهند، بازهم باید آن را انجام داد زیرا مسائلی مانند کشت استراتژیک مسائل حذف شدنی نیستند اما باید آن را مدیریت کرد و سهم آب کشاورزی را کاهش داد مسئولان همچنین اعتقاد دارند که پایان دادن به کشاورزی، یعنی مرگ زودرس دامداری.
شرایط بارش‌ها بحرانی است
اما شرایط دامداری استان سمنان چگونه است؟ مدیرکل امور عشایری استان سمنان چندی قبل در جلسه شورای عشایر این استان با بیان اینکه سمنان در نیمه فروردین سال ۱۴۰۱ اولین استان کم بارش کشور بوده است گفت: وضعیت تولید و ذخیره نهاده دامی در استان نسبت به سال گذشته بحرانی است و با کاهش بیش از ۵۰ هزار تنی مواجه است.
علی‌اصغر جلالی با بیان اینکه تولید علوفه در سه میلیون و ۷۵۰ هزار هکتار مراتع استان، سالانه ۲۲۰ هزار تن است، افزود: خشکسالی سبب کاهش ۴۰ درصدی تولید علوفه مراتع استان سمنان شده است.
مدیرکل امور عشایری استان سمنان گفت: سرما و طوفان در مناطق قشلاقی پوشش حداقلی مراتع را از بین برده و نیاز به نهاده و نگهداری دام به صورت دستی افزایش پیدا کرده است و به همین منظور مقرر شد، نهاده‌های موجود و ذخیره به صورت امانی و جا به جایی برای رفع مشکلات دامداران سبک توزیع شود
تسهیلات دامدار کارت پرداخت می‌شود
استاندار سمنان در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه ارتقای بخش کشاورزی و همچنین دامداری به خصوص با هدف تقویت نهاده‌های دامی در زمره اولویت‌های دولت است، گفت: بحث دامدار کارت و تسهیلاتی که برای تأمین علوفه به دامداران داده می‌شود یکی از سیاست‌هایی است که برای حمایت از دامداری‌های سراسر کشور پیگیری می‌شود.
سید محمد رضا هاشمی با بیان اینکه هفت هزار و ۸۵۰ پرونده تسهیلات حمایتی دامدار کارت در سراسر هشت شهرستان استان سمنان به بانک ارجاع شده تا دامداران بتوانند تسهیلات خودشان را دریافت کنند، ابراز کرد: ۴۰ شعبه بانک عامل را در سراسر استان مأمور پرداخت تسهیلات حمایتی کرده‌ایم از سوی دیگر دو هزار و ۳۳۲ فقره تسهیلات حمایتی دامداران و مرغداران ویژه طرح مردمی سازی و توزیع عادلانه یارانه‌ها تاکنون در استان پرداخت شده است.
وی با بیان اینکه مجموع مبالغ پرداختی تسهیلات دامدار کارت تا دهم تیرماه سال جاری در سراسر استان سمنان ۲۵۷ میلیارد تومان برآورد می‌شود، افزود: استان سمنان در این شاخص رتبه سوم کشور را به دست آورده است.
ارجاع پرونده‌های وام به بانک
استاندار سمنان با اشاره به اینکه تقریباً یک سوم تمام پرونده‌هایی که به بانک ارجاع شده توانسته‌اند تسهیلات دامدار کارت خود را دریافت کنند، گفت: در مجموع ۳۲۶ میلیارد تومان به دو هزار و ۸۰۸ فقره پرونده تسهیلات دامدار کارت در استان پرداخت خواهد شد که پرونده آنها فعلاً در دست بررسی است و امیدواریم که همراهی خوب بانک‌ها با این طرح تداوم داشته باشد.
هاشمی با بیان اینکه حمایت از دامدار را وظیفه خودمان می‌دانیم و از سوی دیگر با توجه به فصل برداشت گندم و جو، خوشبختانه مشکل و کمبودی در سراسر استان نخواهیم داشت، بیان کرد: دامدار کارت و تسهیلات حمایتی دامداران و مرغداران از آن دست طرح‌هایی است که می‌تواند کمک خوبی برای تأمین نهاده‌های مورد نیاز دامداران به حساب بیاید.
مشکلات عدیده دامداران
یک دامدار اما در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه تسهیلات به تنهایی مشکل دامدار را برطرف نمی‌کند و دولت برای قیمت گذاری گوشت و شیر باید کاری را صورت دهد، گفت: دولت قرار بود شیر را از دامدار ۱۹ هزار تومان بخرد اما این میزان به ۱۴ و در عین ناباوری به ۱۲ هزار تومان کاهش پیدا کرد که آب سردی بر پیکر دامداران استان سمنان و دیگر نقاط کشور بود که با این دشواری نهاده‌ها را تأمین می‌کنند.
علیرضا شاه حسینی با بیان اینکه قیمت نهاده‌هایی مانند کنسانتره و سویا در چهار سال اخیر ۱۰ برابر شده اما قیمت شیر دو برابر شده است، بیان کرد: این نوع قیمت گذاری که در زمینه شیر انجام شد و از سوی دیگر افزایش قیمت نهاده‌های دامی مانند سویا که کیلوگرمی ۱۴ تا ۱۶ هزار تومان است و کنسانتره‌ای که ۹ هزار تومان قیمت می‌خورد چطور می‌تواند برای یک دامدار قابل تحمل باشد؟ مگر با ذرت هم می‌توان گاو شیری را پرورش داد؟
وی با بیان اینکه تمام ارکان تولید گران چندین برابر شده‌اند و حتی کارگران دامداری‌ها هم از اول سال مطالبه افزایش ۵۰ و ۶۰ درصدی حقوق‌ها را کرده‌اند اما تنها چیزی که به قیمت واقعی برنمی گردد گوشت و شیر است، افزود: دولت به یکباره اعلام کند که دامداری‌ها را ببندیم و همه دام‌ها را هم برای کارخانه همبرگر بفرستیم. تنها اقدامی که کرده‌اند وام‌هایی است که باید با آن فقط علوفه خرید که آن هم خوشا به حال کارخانه‌های خوراک دام و نه دامداری که بدهکار هم می‌شود، تا دیروز فقط گرانی و کمبود خوراک بود امروز بدهی هم افزوده می‌شود.
تکرار تجربه صنعت در دامداری
برخی کارشناسان مانند سید رضا طباطبایی نسبت به ارائه وام به دامداران در این برهه ابراز نگرانی می‌کنند، وی در گفتگو با خبرنگار مهر، از تکرار تجربه صنعت می‌گوید و می‌افزاید: دولت در مقوله بهین یاب توانست توفیقاتی را کسب کند اما بعد از دو سال متوجه شدیم که تنها نقدینگی نیست که مشکل تولید محسوب می‌شود بلکه تولید باید بازار فروش و گردش مالی هم داشته باشد وگرنه نمی‌تواند اقساط بانکی را دهد پس واحد مشکل دار با دست دولت به واحد مشکل دار بدهکار بدل می‌شود.
از سوی دیگر دولت مصوبه مهدی شهر قطب دامپروری که از مصوبات ریاست جمهوری بود را نیز دنبال می‌کند تا بتواند هاب دامداری را با برخی اقدامات تسهیل‌گر همراه سازد و بخشی از مشکلات دامداران کاهش یابد. سرپرست جهاد کشاورزی استان سمنان در این ارتباط به خبرنگار مهر گفت: تفاهم‌نامه مطالعات طرح ملی قطب دامپروری در شهرستان مهدی‌شهر خوشبختانه منعقد شده و به زودی شاهد ایجاد پنج مجتمع دامی و تشکیل زنجیره تولید خواهیم بود تا سامان خوبی به وضعیت دامداری در این منطقه داده شود.
محمد رضا قاسمی درباره مزیت‌های این طرح گفت: اصلاح نژاد و فعالیت‌های علمی، ایجاد ظرفیت در بخش تولید گوشت قرمز و شیر، افزایش بهره‌وری با کاهش هزینه تولید در نتیجه سود بیشتر دامداران و استفاده از ظرفیت‌های علمی، پژوهشی و فناوری در زمره مباحثی است که در این طرح دنبال می‌شود.
از جمله دیگر اقداماتی که دولت در این ارتباط داشته طرح افزایش سطح کشت دیم با هدف کاهش هزینه کشت کشاورزان در اقلامی مانند گندم و جو و در نتیجه کاهش هزینه علوفه‌های دامی است که معاون وزیر جهاد در سفر به کالپوش بر این طرح تاکید کرد، حال باید دید که در ادامه دولت چه اقداماتی را برای حمایت بیشتر از دامداران انجام می‌دهد دامدارانی که اعتقاد دارند شیر باید کیلویی ۱۹ و گوسفند زنده کیلویی ۱۲۰ هزار تومان فروخته شود تا هزینه و فایده شأن سر به سر شود و حداقل ضرر ندهند!