مرکبات مازندران پس از برنج دومین محصول مهم اقتصادی و منبع درآمد کشاورزی استان است؛ محصولی که تولید مازاد بر مصرف داخلی با نگاه اقتصادی دولت سیزدهم و با تعیین استانداردهای صادراتی از سوی طرف مقابل این روزها تاییدیه کشور چین را هم اخذ کرده و تولیدکنندگان و تجار مازندرانی برای تحقق این امر به صف شدند.
صادرات محور کردن محصولات کشاورزی مازندران دستکم طی یکسال گذشته ترجیع بند اظهارات کارشناسان و مسوولان در سطوح مختلف بود و به همین دلیل در ماه های گذشته اصلاح و بازسازی باغ های مرکبات برای دستیابی به محصولی بازار پسند در آن سوی مرزها در دستور کار گرفت و در کنار آن تعداد سورتینگ ها و مراکز بسته بندی نیز از ۲۰۰ به ۸۰۰ واحد افزایش یافت تا زنجیره صادرات پس از باغ هم تکمیل شود. ظرفیت انبار داری محصولات کشاورزی مازندران هم بر همین مبنا از ۸۰۰ هزار تن با توسعه سردخانه ها به یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن رسید.
همه این اتفاقات خوشایند و مثبت برای صادرات محور کردن محصولات کشاورزی مازندران به ویژه مرکبات که دستکم نیمی از تولید حدود سه میلیون تنی آن مازاد بر مصرف داخلی است، فراهم شد، و اکنون مسوولان ارشد استان مازندران معتقدند که مرکبات مازندران توان رقابت در بازارهای جهانی را دارد و در کنار صادرات به کشورهای همسایه مانند روسیه، عراق و افغانستان به بازار هدف جدید بنام کشور چین دست یافته اند.
از سوی دیگر کارشناسان کشاورزی می گویند با وجود آنکه حدود ۲۰ روز دیگر آغاز فرایند مرکبات نوبرانه از باغات استان آغاز می شود و پیش بینی ها از افزایش تولید مرکبات حکایت دارد اما شرایط اقتصادی کشور به لحاظ افزایش قیمت نهاده ها، دستمزد کارگری، تعرفه حمل و نقل، هزینه های سورتینگ و بسته بندی و افزایش قیمت می‌تواند در مسیر صادرات این محصول به کشور چین دست انداز ایجاد کند که از هم اکنون باید مسوولان امر نسبت به رفع این موانع اقدامات لازم را انجام دهند.
از سوی دیگر مسوولان مازندران در آستانه ابتدای فصل برداشت با وجود مازاد تولید مرکبات استان نسبت به بازار مصرف داخلی، آنان افزایش تقاضا برای صادرات را باعث رونق فروش این محصول کشاورزی می دانند و پیش بینی می کنند روزانه پس از برداشت محصول از سر باغ، سورت و بسته بندی انجام شود و به جای ذخیره سازی مستقیم به طور متوسط ۱۵ تا ۲۰ کانتینر ۲۰ تنی مرکبات از استان به خارج از کشور صادر شود.
طبق پیش بینی سازمان جهاد کشاورزی امسال نیز همانند سال گذشته بیش از ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تن انواع مرکبات برابر با نیمی از مرکبات کشور در این استان تولید خواهد شد. ۷۰ درصد این میزان تولید پرتقال است و لازم است دستکم یک میلیون تن آن صادر شود.
تاییدیه اخذ مجوز از چین
سفیر جمهوری اسلامی ایران در چین گفت : صادرکنندگان و کشاورزان مازندرانی با رعایت استانداردهای بسته‌بندی و توجه به کیفیت کالا برای صادرات مرکبات به کشور چین آماده شوند.
محمد کشاورز زاده در نشست ویدیو کنفرانسی با استاندار مازندران افزود: با پیگیری های مستمر سفارت جمهوری اسلامی ایران در پکن، مجوز صادرات مرکبات از ایران به چین اخذ شد و صادرکنندگان مازندرانی خود را برای ورود به این بازار هدف آماده کنند.
وی خاطر نشان کرد: کشاورزان و صادرکنندگان مازندرانی به طور حتم استانداردهای لازم را برای صادرات مرکبات رعایت خواهند کرد و با تولید و فرآوری مرکبات با کیفیت گامی جدید در صادرات این محصولات به کشور چین اتفاق خواهد افتاد.
سفیر جمهوری اسلامی ایران در چین تصریح کرد: طرف ایرانی از هم اکنون کار را شروع کند، چرا که بازار اقلام مختلف مواد غذایی چین پذیرش کالاهای صادراتی ایران را دارد.
کشاورز زاده اضافه کرد: مجوز صادرات سالانه ۸۰ هزار تن میگو از ایران به چین اخذ شد و با این مصادیق به طور حتم ظرفیت و بازار چین برای ورود صادرکنندگان ایرانی آماده شده است.
آمادگی مازندران برای صادرات
از سوی دیگر استاندار مازندران در گفت و گو با سفیر جمهوری اسلامی ایران در چین از آمادگی این استان برای صادرات کالا از جمله مرکبات و همچنین افزایش تبادلات تجاری با کشور چین خبر داد.
سیدمحمود حسینی‌پور در نشست ویدیو کنفرانسی با محمد کشاورز زاده سفیر جمهوری اسلامی ایران در چین افزود: مازندران تشنه صادرات محصولات تولیدی است که با رایزنی های مختلف درصدد تحقق این امر مهم هستیم.
وی با بیان این که صادرات یک میلیارد دلاری کالا از مبدا مازندران به نقاط مختلف جهان در سه سال آینده برنامه ریزی شده است، گفت: از هرگونه تبادل تجاری که باعث رونق کسب و کار و توسعه مازندران شود، استقبال خواهیم کرد.
استاندار مازندران با بیان این که در ابتدای دهه ۱۳۹۰ برای صادرات مرکبات از مازندران به کشور چین پیگیری هایی انجام شد، اما این طرح در گام بعدی ابتر ماند، خاطر نشان کرد: در دوره جدید پیگیری ها خواهان اجرای ۱۰۰ درصدی صادرات مرکبات از مازندران به کشور چین هستیم.
حسینی پور بر ضرورت وجود و فعالیت میدان میوه و تره بار و دفتر ویژه اتاق بازرگانی مازندران در کشور چین تاکید کرد و گفت : ظرفیت های بی‌نظیر کالاهای تولیدی مازندران باید به معنای واقعی به کشور چین معرفی شود.
نماینده عالی دولت در مازندران با تشریح ظرفیت های قابل توجه گردشگری به ویژه گردشگری سلامت استان، اضافه کرد: خواستار حضور گردشگران چینی در مازندران و شکوفایی گردشگری سلامت و گردشگری دریایی در این استان هستیم.
توجه به تداوم صادرات
از سوی دیگر تُجار مازندرانی طبق بررسی هایی که انجام دادند معتقدند که عمده مرکبات استان که در انبارها ذخیره می شوند با کیفیت خواهند ماند و صادرات این محصول به کشور چین تنها مختص به بازه زمانی یک تا سه ماهه نباشد و در تمامی فصول سال صادرات برای حفظ بازار چین ادامه یابد. چراکه در سال های گذشته با تحرک سورتینگ داران مسایل فنی باغداری، برداشت، حمل و نقل و بسته بندی و ذخیره سازی فنی در باغداری استان به صورت استاندارد ترویج شد و طبق اعلام رسمی مسوولان جهاد کشاورزی ضایعات مرکبات از ۳۰ تا ۳۵ درصد یک دهه گذشته، امروز به کمتر از پنج درصد کاهش یابد.
رییس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی مازندران با تاکید بر لزوم رقابت‌پذیری مرکبات مازندران خواستار جدیت ۲ طرف ایرانی و چینی برای صادرات مرکبات مازندران شدند.
عبدالله مهاجر دارابی افزود: آنچه مسلم است طبق بررسی های صورت گرفته از سوی کارشناسان جهاد کشاورزی هزنیه تمام شده برای صادرات هر یک کیلو پرتقال از مازندران حدود ۱۵ تا ۱۷ هزار تومان است و این قیمت پس از اضافه شدن هزینه سربار انجام حمل و نقل زمینی، تعرفه گمرگی و هزنیه های دیگر در کشورهای هدف صادراتی به ویژه حاشیه دریای خزر، خلیج فارس و به ویژه عراق اصلا قابل رقابت نیست و مسوولان امر با توجه به این موضوع نسبت به صادرات مرکبات به چین اقدام کنند.
وی ادامه داد: امروز موضوع صادرات مرکبات مازندران که دغدغه جدی استاندار نیز است باید بدرستی با حمایت دولت عملیاتی شود، چرا که به هر حال قیمت تمام شده بر اساس بررسی های کارشناسان جهاد کشاورزی مشخص است. کرایه کامیون های آستارا از ۲هزارو ۵۰۰ دلار به چهار هزار دلار رسیده است و به همین دلیل مرکبات استان اصلا نمی توانند در این بازار ها ورود پیدا کنند.
رییس اتاق بازرگانی مازندران تصریح کرد: اکنون با ورود شخص استاندار، مرکبات مازندران در آستانه صادرات به چین است که باید از این ظرفیت مهم برای توسعه اقتصادی استان نهایت بهره را ببریم.
مهاجر به وجود پایانه محصولات کشاورزی روماک گستر جویبار اشاره کرد و بیان داشت: اکنون این آمادگی وجود دارد که پرتقال های مازندران از این مرکز استاندارد ذخایر محصولات کشاورزی استان به کشورهای هدف صادرات انجام شود.
وی اضافه کرد: مازندران سالانه حدود هفت میلیون تن محصولات کشاورزی تولید می‌کند و حدود سه هزار واحد تولیدی و صنعتی فعال با زیرساخت‌های فرودگاهی، بندری و ریلی دارد، ولی با این وجود حجم کل صادرات محصولات تولیدی استان مازندران در سال کمتر از نیم میلیارد دلار است در حالی که قرار بود این میزان در برنامه ششم به سه میلیارد دلار برسد.
رییس اتاق بازرگانی مازندران گفت: تحقق این حجم صادراتی برای مازندران تنها از طریق صادرات محصولات کشاورزی به کشورهای حاشیه دریای خزر و همچنین کشور چین قابل تحقق است.
مهاجر تصریح کرد: دیگر بهانه صادرات محصولات مازندران به نقاط مختلف جهان به خاطر نبود امکانات حمل و نقلی، قرنطینه ای، گمرکی و بهداشتی تقریبا یا وجود ندارد و یا آنقدر اثرگذار نیست که صادر کنندگان بتوانند ضعف خودشان را پشت آن پنهان و مواردی مانند نبود مشوق های صادراتی را بهانه مهم قرار دهند.
وی خاطر نشان کرد: در کنار توجه به رفع مشکلات زیرساختی باید تفکر صادراتی در بین کشاورزان زنده شود برای این که آنها بتوانند سرمایه اصلیشان را حفظ کنند، یک بار برای همیشه مشکل اصلی را که همان هدایت کشاورز و باغدار به کشت محصولات بازار پسند و قابل صادرات است، رفع کنند.
رییس اتاق بازرگانی مازندران ادامه داد: طی یک دهه گذشته نه تنها هیات های مختلفی از مسوولان و بخش خصوصی مازندران برای گسترش روابط تجاری از جمله صادرات مرکبات به کشورهای مختلف سفر کردند، بلکه از طرف مقابل هم هیات های زیادی به این استان آمدند و تفاهم‌نامه های رنگارنگی هم در این تبادل هیات برای " گسترش همکاری های تجاری " امضا شد اما باید برای صادرات به کشور چین عزم و اراده مسوولان استانی جدی تر از هر زمان دیگر باشد.
همچنین رییس سازمان جهادکشاورزی مازندران هم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه هدف گذاری امسال صادرات مرکبات این استان ۳۰۰ هزار تن است، گفت: پارسال ۶۵ هزار تن محصول مرکبات شامل نارنگی و پرتقال به کشورهای هدف صادراتی از جمله عراق، پاکستان و حاشیه دریای خزر صادر شد.
حسن عنایتی افزود: به طور حتم با اجرای طرح زیرساختی و شناسایی بازار هدف جدید صادراتی در سال جاری قدم های موثری برای رونق بازار مرکبات به وجود خواهد آمد.
وی اضافه کرد: در اوایل مهر ماه سال جاری پیش بینی می‌شود که امسال میزان صادرات ما به کشور روسیه و چین افزایش چشمگیری نسبت به سال‌های گذشته داشته باشد.
رییس سازمان جهاد کشاورزی مازندران با اشاره به اینکه رقم نارنگی پیش رس " ایواساکی" پرتقال " تامسون " و " توسرخ" از ارقام صادراتی مرکبات استان مازندران است که در سال های اخیر به کشت این ارقام توجه جدی شده است، بیان داشت: این که صادر کنندگان محصول پرتقال و بسته بندی را از مشکلات عنوان می کنند درست است که موسسه تحقیقات مرکبات در حال معرفی ارقام جدید با تولیدات صادرات محور است.
لزوم توجه به فعالیت حرفه‌ای باغداری
از سوی دیگر طبق آمار سازمان جهاد کشاورزی سالانه بیش از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن انواع مرکبات برابر با نیمی از مرکبات کشور در این استان تولید می شود. ۷۰ درصد این میزان تولید پرتقال است و لازم است دستکم یک میلیون تن آن صادر شود. کیفی نبودن برخی پرتقال های موجود، روش بسته بندی و شکل ظاهری و نیز نگهداری مطابق نیاز مصرف کننده از مشکلاتی است که مرکبات مازندران بویژه پرتقال را از صادرات به کشورهای مختلف محروم کرده است.
صادر کنندگان مشکل بازار مرکبات و خارج شدنش از تعادل در عرضه و تقاضا را نتیجه فعالیت غیرحرفه ای باغداری در بی توجهی به انتخاب ارقام مناسب برای فرآوری و صنایع تبدیلی عنوان می کنند، وضعیتی که امروز در آن باغدار بیشترین ضرر می دهد و واسطه ها سود می برند.
یکی از صادر کنندگان مرکبات مازندران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اعلام این که پرتقال مازندران به عنوان محصول اصلی باغ های مرکبات در سال های گذشته اصلا قابل رقابت با مرکبات کشورهای ترکیه و آفریقای جنوبی نبود، گفت: به رغم مهیا شدن شرایط حمل و نقل، انبارداری، گمرگ، کانتینرهای یخچال دار و هموار شدن مشکلات حمل و نقلی بندری، اما رقم مرکبات استان باید به سمت کیفی سازی حرکت کند.
عباس محمدی که از صادر کنندگان با تجربه و آشنا به ذائقه، فرهنگ، تقاضا و بازار مصرف محصولات کشاورزی مردم کشورهای حاشیه دریای خزر و کشور چین است، افزود: در یک دهه اخیر کشورهای رقیب همانند ترکیه و آفریقای جنوبی به تولید مرکبات صادرات محور توجه ویژه ای کرده اند ولی در مازندران در این زمینه اقدامات خاص و اثرگذاری صورت نگرفت.
وی وضعیت تولید مرکبات به ویژه پرتقال در مازندران را عالی توصیف کرد و در عین حال بیان داشت: ارقام پرتقال مازندران کیفیت لازم را برای صادرات را دارد چون پرتقال کیفی پرتقالی است که از لحاظ رنگ بندی یک رنگ باشد، آبدار باشد، شیرینیش کامل شود، اندازه مناسب داشته باشد و مهم تر از همه خاصیت ماندگاری حداقلی داشته باشد.
به گزارش ایرنا، برداشت مرکبات مازندران هر ساله از نیمه دوم شهریور با ارقام زودرس نارنگی پیش رس شروع می شود و معمولا در آذرماه با برداشت پرتقال تامسون به اوج می رسد و در نهایت این فعالیت باغبانی در دی ماه با کامل شدن قند ارقام پرتقال توسرخ و برداشت آن به پایان می رسد.
مازندران با داشتن ۲.۵ درصد اراضی کشاورزی کشور سالانه بیش از هفت میلیون تن محصولات کشاورزی تولید می کند که معادل ۱۰ درصد ارزش اقتصادی کل محصولات کشاورزی کشور است.