تولید گندم به عنوان یکی از محصولات استراتژیک در سراسر دنیا با حساسیت خاصی دنبال می شود و عوامل بسیاری بر شرایط تولید این محصول نیز اثر می گذارد. تولید گندم کشور نیز به دو صورت آبی و دیم انجام می شود و طی سال های اخیر تاکید زیادی از سوی مسئولان ذیربط در خصوص توسعه تولید دیم گندم صورت گرفته است.
چین، اتحادیه اروپا و هند؛ تولید کنندگان برتر گندم
با این وجود در حوزه تولید گندم بر اساس آنچه سازمان فائو اعلام می دارد در سال ۲۰۲۲ کشور چین کماکان در صدر قرار دارد و تولیدی بالغ بر ۱۳۸ میلیون تن رقم زده است. در این گزارش همچنین آمده است در بحث تولید گندم کشورهایی همچون «اتحادیه اروپا، هند، روسیه، ایالات متحده، استرالیا، کانادا، پاکستان، اوکراین، ترکیه، بریتانیا، قزاقستان، ایران، آرژانتین و مصر» نیز در رتبه های بعدی قرار دارند.
با این وجود یکی از اصلی ترین مباحث پیرامون تولید گندم در ایران قیمت خرید تضمینی این محصول است که همواره با حواشی بسیاری همراه است. ضمن اینکه در حوزه پرداخت مطالبات گندمکاران نیز به صورت خاص امسال تاخیر های رخ داده مسائلی را به همراه داشت. با این وجود طبق آنچه مسئولان مربوطه وعده داده بودند قرار بر این شد که تا پایان مهرماه کل طلب گندمکاران پرداخت شود.
علیقلی ایمانی مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران کشور و عضو شورای قیمت گذاری محصولات کشاورزی در خصوص آخرین وضعیت پرداختی های گندمکاران به خبرنگار بازار گفت: تا روز شنبه ۲۹ مهرماه، حدود ۲۵ هزار میلیارد تومان علاوه بر مبالغ قبلی پرداخت شده است. به این ترتیب در مجموع حدود ۱۴۸ هزار میلیارد تومان تا الان پرداخت شده و حدودا هفت هزار میلیارد تومان نیز باقی مانده که قول داده اند در اسرع وقت پرداخت کنند.
قیمت ۳۲ قلم کالا در هاله ای از ابهام
ایمانی افزود: به عبارت دیگر ۱۰۰ درصد مطالبات گندمکاران مناطق گرم کشور واریز شده و در مناطق سردسیر هم حدود ۹۰ درصد واریز شده است.
وی همچنین در خصوص نرخ خرید تضمینی گندم برای سال زراعی جدید و حواشی پیرامون آن نیز گفت: همانطور که می دانید طبق قانون قیمت مشخص شده اما هنوز به صورت رسمی از سوی وزیر جهاد کشاورزی ابلاغ نشده است. با این وجود اینکه به چه دلیل وزیر نرخ را اعلام نمی کند موضوعی است که بین خود دولتمردان است. به عبارت دیگر بحث نرخ گندم برای سال زراعی جدید از فیلتر شورای قیمت گذاری خارج شده است و وزیر باید اعلام کند اما حدود ۵۰ روز است که منتظر هستیم ابلاغ رسمی شود.
گفتنی است برای تعیین نرخ قیمت گندم اصولا چهار شاخص کلی در نظر گرفته می شود. با این وجود اعلام نرخ خرید ۳۲ قلم کالایی دیگر از جمله «کلزا، سویا، آفتابگردان، گلرنگ، پنبه، زعفران، مرکبات، برنج، پیاز و سیب زمینی» که جزو محصولات خرید تضمینی هستند هنوز اعلام نشده است و به نوعی در انتظار اعلام نرخ گندم باید ماند. با این وجود کارشناسان معتقدند این تعلل در ابلاغ رسمی قیمت خرید تضمینی گندم می تواند اثرات سویی بر تولید داشته باشد و به عبارتی میزان تولید این محصول استراتژیک در سال بعد را تحت تاثیر قرار بدهد.
ایمانی، مدیر کل بنیاد ملی گندمکاران: بر جامعه کشاورزی یک ناامیدی حاکم شده است؛ یعنی کشاورز انگیزه ندارد چون با این تعلل در پرداخت پول گندمکاران، تمام معادلات کشاورز به هم ریخته است
مدیر عامل بنیاد ملی گندمکاران در این خصوص می گوید: در کل بر جامعه کشاورزی یک ناامیدی حاکم شده است؛ یعنی کشاورز انگیزه ندارد چون با این تعلل در پرداخت ها تمام معادلات کشاورز به هم ریخته است آن هم در شرایطی که برای کشت جدید نیاز به امکاناتی همچون کود، سم، بذر و غیره است. اما وقتی کشاورز به این موارد دسترسی نداشته باشد آن هم به دلیل تاخیر در پرداخت ممکن است موجب شود بر فرض کشاورز بدون کود محصول را کشت کند و این امر قطعا موجب ضربه خوردن به تولید است.
نکته قابل تامل اینکه امسال میزان خرید گندم از گندمکاران به ۱۰ میلیون و ۳۵۰ هزار تن رسید در شرایطی که میزان خرید برای سال قبل ۷ میلیون و ۲۰۰ هزار تن بوده و به این ترتیب رشدی حدود ۴۵ درصد رشد در این میان رقم خورده است. عوامل بسیاری در مورد این رشد خرید گندم توسط بخش دولتی از گندمکاران از سوی کارشناسان و فعالان حوزه عنوان می شود. با این وجود ایمانی معتقد است یکی از اصلی ترین عواملی که امسال موجب رشد خرید شد «قیمت خرید تضمینی» بوده است. از سوی دیگر بحث تامین به موقع و به اندازه کود نیز موثر بوده است چرا که در سال قبل در ابتدای فصل کود را تامین کردند و در اختیار کشاورز قرار دادند و بخشی هم از کشاورزی قراردادی بود؛ یعنی کود را به صورت نسیه در اختیار گندکاران قرار دادند.
وی ادامه داد: ضمن اینکه شرایط جوی در بسیاری از مناطق کشور به ویژه در مناطق دیم مساعد بود و همه این عوامل بر افزایش تولید تاثیر داشته است و افزایشی ۴۵ درصدی در خرید گندم به ثبت رسید.
خودکفایی در بخش گندم خبازی
لازم به ذکر است چندی پیش رئیس بنیاد ملی گندمکاران کشور در گفتگو با بازار گفت: با توجه به رقم خوردن خریدی بالای ۱۰ میلیون تن گندم از گندمکاران، در بخش گندم خبازی، به خودکفایی رسیدیم و این میزان خرید داخلی برای تهیه آرد و نان کشور کفایت می کند.
عطالله هاشمی همچنین افزود: با این وجود بین یک میلیون و ۸۰۰ تا ۲ میلیون تن برای گندم صنف و صنعت کمبود داریم. البته یک مقدار از نیازهای بخش صنف و صنعت توسط کشت های قراردادی و خرید توافقی که صنعتگران و استفاده کنندگان گندم صنعتی با کشاورزان و گندمکاران صورت داده اند، خریداری شده است.
وی همچنین اظهار داشت: امسال بیش از ۱۳ میلیون تن تولید گندم داشتیم و از این میزان خوشبختانه ۱۰ میلیون و ۳۵۰ هزار تن آن تحویل سیلوهای دولت شد.