گندم، شکر، جو، برنج و پنبه جز ۵ محصول استراتژیک است که وزیر جهاد سازندگی اعلام کرد باید کشور به سوی خودکفایی آن پیش برود. این محصولات جز اقلامی است که از سوی دولت خرید آنها تضمین شده انجام می‌شود.
آمارها درباره گندم چه می‌گویند؟
در کشت و برداشت گندم، امسال وضعیت به لحاظ کمی مناسب ارزیابی می‌شود و ۱۰ میلیون و ۳۷۵ هزار تن گندم از سوی گندم کاران تحویل دولت شد. سالانه کشور حدود ۱۲ میلیون تن گندم نیاز دارد که ۱۰ میلیون تن سهمیه نانوایی‌ها بوده و ۲ میلیون تن نیز جز مصارف صنایع غذایی کشور از جمله ماکارونی، کیک، بیسکویت و… است؛ البته برای حفظ ذخیره استراتژیک و انبار گندم در سیلوها برای روزهای بحرانی که قابل پیش بینی نیستند ضروری است ۱۸ میلیون تن گندم در کشور موجود باشد. در این محصول با توجه به همت گندم کاران این امر شدنی است به طوری که در دو دهه گذشته ۲ بار جشن خودکفایی گرفته شده است (سال ۱۳۸۳ و ۱۳۹۵).
وضعیت تولید امسال شکر داخلی
بر اساس آمار گزارش شده میزان کشت و برداشت چغندر قند و نیشکر در کشور حاکی از آن است که در این محصول نیز می‌توان به سمت خودکفایی حرکت کرد؛ به ویژه اینکه تنش‌ها بین‌المللی در دو سال اخیر منجر به مشکلاتی در تأمین شکر و غلات شد.
امسال از زمان برداشت تا کنون از حدود ۷۹ هزار هکتار سطح زیر کشت چغندرقند بهاره، بیش از یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن محصول تولید و تحویل کارخانه‌های قند شده است. به گزارش وزارت جهاد کشاورزی، پیمان حصادی، مجری طرح گیاهان قندی وزارتخانه با بیان این که برداشت چغندرقند بهاره از اواسط شهریور سال جاری آغاز شده است، گفت: این میزان تولید در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۴۸ درصد افزایش داشته است.
وی پیش بینی کرد که امسال حدود ۴ میلیون و ۴۰۰ هزار تن چغندرقند بهاره برداشت و نزدیک به ۶۰۰ هزار تن شکر نیز از آن استحصال و تولید شود.
حصادی درباره کشت چغندر پاییزه نیز اظهار کرد: از اواخر شهریور کشت چغندرقند پاییزه در کشور آغاز و تا کنون نزدیک به ۲۰ هزار هکتار زیر کشت رفته که به لحاظ سطح قرارداد، نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۵۰ درصد و از نظر میزان کشت نزدیک به ۹۵ درصد افزایش را نشان می‌دهد.
مجری طرح گیاهان قندی وزارت جهاد کشاورزی در مورد قیمت خرید تضمینی چقندر قند گفت: جای هیچ نگرانی درباره افزایش و اعلام قیمت چغندرقند نیست و شورای قیمت گذاری محصولات کشاورزی متناسب با قیمت سایر محصولات، افزایش هزینه‌های تولید و نوسانات نرخ تورم، قیمت چغندرقند را تعیین و ابلاغ خواهد کرد و متعاقب آن نیز قیمت شکر تعیین و اعلام عمومی می‌شود.
این مقام دولتی درباره برداشت نیشکر توضیح داد: از اواخر مهر تا کنون بیش از ۵۰۰ هزار تن نی در استان خوزستان برداشت و برای استحصال شکر از آن تحویل کارخانه شده است. پیش بینی می‌شود حدود ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تن نی از سطح تقریبی حدود ۸۹ هزار هکتار در این استان برداشت شود.
سالانه کشور به ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن شکر نیاز دارد که در دو سال اخیر با توجه به کاهش قدرت خرید مردم، مصرف سرانه شکر در کشور کاهش پیدا کرده که این موضوع در مقابل سایر کالاهای اساسی مانند لبنیات و گوشت نمی‌تواند پدیده بدی باشد زیرا آمار بیماری دیابت در کشور بالاست. در حال حاضر سرانه مصرف شکر به ازای هر فرد ۲۴ کیلو گرم است در حالی که این عدد در سال‌ها قبل ۲۷ و پیش تر ۲۹ کیلو گرم بود.
شرایط نامطلوب برنج
وزیر پیشین وزارت جهاد کشاورزی در کنار حرکت به سوی خودکفایی گندم، عنوان کرده بود این امر برای دومین محصول پرمصرف کشور یعنی برنج نیز در حال پیگیری است.
سیدجواد ساداتی نژاد گفته بود، با زهکشی اراضی کشاورزی و افزایش بهره‌وری در ۳ استان شمالی کشور و افزایش یک میلیون تنی تولید می‌توانیم به خودکفایی در زمینه برنج نیز برسیم، ما در کشور سالانه به ۳ میلیون تن برنج نیازمند داریم که قابل دستیابی است.
سال گذشته حدود ۵۰ درصد برنج‌های داخلی انبار شد و به فروش نرفت. یکی از ضرورت‌های تولید پس از افزایش تولید قیمت مناسب با قدرت خرید جامعه است. اگر تولید بالا باشد اما بازار تقاضا متناسب با تولید وجود نداشته باشد منجر به ضایع شدن محصولات می‌شود زیرا بازار صادرات هم با توجه به محدودیت‌های بین‌المللی و نیز عدم رعایت استانداردهای کشت مورد نظر کشورهای مقصد وجود ندارد. از این رو دولتمردان در کنار مدیریت کشت و افزایش بهره‌وری باید ارزان سازی محصولات کشاورزی و غذایی را بدون کاهش کیفیت آنها با توجه به قدرت خرید مردم پیگیری کنند.