برنج دومین کالای کشاورزی پرمصرف و استراتژیک کشور محسوب می شود که خودکفایی در تولید و توقف واردات آن، پس از گندم از اهمیت بالایی برخوردار است. براین اساس در برنامه هفتم برخودکفایی ۱۰۰ درصدی این‌محصول استراتژیک در کشور تاکید شده است.
بنابر آمار سالانه ۳ میلیون تن برنج با احتساب سرانه مصرف ۳۴ تا ۳۵ کیلو به ازای هر نفر در کشور مصرف می شود که ۲ میلیون تا ۲ میلیون و ۲۰۰ هزارتن از منابع داخلی و مابقی واردات تامین می شود که با توسعه مکانیزاسیون، کشت قراردادی، پرداخت تسهیلات دستگاه خرید نشا، اجرای زهکشی و لایروبی کانال ها در اراضی شمال این امر دست یافتنی است.
محمدعلی نیکبخت وزیر جهاد گفت: براساس سند امنیت غذایی دانش‌بنیان و دستور رئیس جمهوری در ۱۴ محصول اساسی کشور به طور متوسط باید به ضریب خودکفایی ۹۰ درصد و در ۵ کالا به ۱۰۰ درصد خودکفایی برسیم. وزارت جهاد کشاورزی متولی امنیت غذایی کشور و تأمین غذای سالم، قابل دسترس و باکیفیت است به طوریکه کشور با جمعیت بالغ بر ۸۵ میلیون نفر باید به سمت خودکفایی در تأمین نیازهای غذایی خود مطابق با بیانات رهبری و ریاست جمهوری حرکت کند.
مسئولان معاونت آب و خاک وزارت جهاد اذعان می کنند که با اجرای زه کشی امکان افزایش تولید برنج تا یک میلیون تن در استان‌های شمالی وجود دارد چراکه با اجرای این پروژه امکان ذخیره آب زمستان و ذخیره سازی آب در آب بندان‌های کوچک و بزرگ فراهم می شود.
در ادامه قاسم پیشه ور رئیس اتاق اصناف کشاورزی با بیان اینکه پتانسیل خودکفایی برنج در استان های شمالی وجود دارد، گفت: با توجه به ظرفیت خودکفایی برنج در سه استان شمالی، الزاماتی همچون اجرای طرح جامع آب، احداث آب بندها و لایروبی کانال ها باید فراهم شود تا بتوانیم از آب های موجود مدیریت داشته باشیم. با توجه به میزان تولید برنج داخل، حداکثر نیاز واردات ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزارتن است که با تامین و واردات دستگاه های نشاکاری، کمباین مخصوص برنج، تامین نهاده های اصلاح شده و سرمایه در گردش ۴ درصداین امر دست یافتنی است.
پیشه ور ادامه داد: اگر کشاورز به سود متعارف ۱۰ درصد در بخش کشاورزی نرسد، اقدام به تغییر کاربری و تبدیل به ویلا و ساخت و ساز می کند، از این رو دولت باید حمایت ویژه ای از کشاورزان داشته باشد.
رئیس اتاق اصناف کشاورزی با بیان اینکه در برنامه هفتم بر خودکفایی برنج تاکید شده است، افزود: در برنامه هفتم در ۵ قلم کالای اساسی باید به خودکفایی ۱۰۰ درصد برسیم که برنج دومین کالاست که طی سه سال آینده با تامین زیرساخت ها باید به خودکفایی برسیم چراکه امکان دستیابی به این امر مهم در بخش کشاورزی وجود دارد و از طرفی کشاورزان محکوم به تولید هستند.
او سرانه مصرف برنج به ازای هر نفر را ۳۴ تا ۳۵ کیلو اعلام کرد و گفت: براساس آمار سالانه ۲ میلیون و ۷۰۰ هزارتن تا ۳ میلیون تن برنج در کشور مورد نیاز است که ۲ میلیون تا ۲ میلیون و ۲۰۰ هزارتن از این میزان در داخل تامین می شود و مابقی نیاز کشور با اصلاح ارقام به سهولت امکان پذیر است.
پیشه ور گفت: با تامین نهاده های کشاورزی از جمله ریزمغذی ها، کود و ... امکان رسیدن به خودکفایی وجود دارد، درصورتی که عدم استفاده از کود منجر به کاهش ۳۰ درصدی تولید می شود که در صورت استفاده کود و ریزمغذی ها در اراضی شالیزاری به سهولت می توان کسری نیاز کشور را در داخل تامین کرد.
با احداث کانال های بتونی ، زهکشی اراضی شمال و لایروبی آبراهه ها تحت عنوان مدیریت طرح جامع آب به سهولت می توان از رودخانه و سرچشمه ها آب بهره برداری کرد.
خودکفایی برنج ظرف ۲ سال شدنی است
هاشمی عضو شورای هماهنگی تشکل های بخش کشاورزی گفت: خودکفایی برنج با اصلاح ارقام و قانون، خرید تضمینی و پرداخت به موقع مطالبات کشاورزان و عدم صدور بخشنامه های خلق الساعه برای واردات از جمله راهکارهای تحقق این امر محسوب می شود. با اعمال حمایت های لازم از کشاورزان، امکان افزایش تولید ارقام پرمحصول وجود دارد که در این راستا مصرف کنندگان بر پایه سلیقه و توان خرید اقدام به خرید می کنند.
هاشمی ادامه داد: سال گذشته تعدادی از برنج کاران با تعاون روستایی برای کشت قراردادی قرارداد منعقد کردند، اما عدم خریداری از کشاورزان و واردات بی رویه آسیب جدی به تولید وارد کرد. با فراهم شدن الزامات به تولیدکننده این اطمینان خاطر داده می شود که برنج های پرمحصول و با قیمت مناسب خریداری کند که براین اساس ظرف ۲ سال خودکفایی دست یافتنی است.
او با بیان اینکه نیازی به واردات ماهانه ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزارتن برنج خارجی نداریم، گفت: با احتساب ماهانه ۱۲۰ هزارتن رقمی حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزارتن برنج در سال باید وارد شود، درحالیکه این میزان مازاد بر کسری نیاز کشور است.
هاشمی با اشاره به دیگر راهکارهای رسیدن به خودکفایی برنج گفت: با اجرای کشاورزی قراردادی مبتنی بر تعهدات به موقع و خرید تضمینی ارقام پرمحصول خودکفایی قابل وصول است. ناگفته نماند که کیفیت ارقام درجه ۲ و ۳ برنج ایرانی به مراتب از ارقام وارداتی بالاتر است.
با وجود آنکه خودکفایی در تولید برنج از اولویت‌های وزارت جهاد کشاورزی در دولت سیزدهم است، از این رو انتظار می رود با اجرای پروژه‌های جلوگیری از هدر رفت آب سبز، بهره گیری از دانش کشورهای پیشرو و اعمال حمایت های لازم از کشاورزان این امر محقق شود تا علاوه بر جلوگیری از پرداخت یارانه پنهان به کشاورزان خارجی و خروج ارز از کشور،ضریب امنیت غذایی افزایش یابد.