با توجه به تاکید مقام معظم رهبری بر امنیت غذایی و تامین غذای سالم ، خودکفایی ۱۰۰ درصدی در پنج محصول راهبردی توسط وزارت جهاد دنبال می شود که برنج پس از گندم دومین محصول استراتژیک در کشور محسوب می شود که با استفاده از ظرفیت های موجود می توان ضریب خودکفایی را افزایش داد. بنابر آمار سالانه ۳ میلیون تا ۳ میلیون و ۱۰۰ هزارتن برنج در کشور مورد استفاده قرار می گیرد که ۲ میلیون و ۲۰۰ تا ۲ میلیون و ۳۰۰ هزارتن از این میزان در داخل تولید و مابقی از طریق واردات تامین می شود.
در همین رابطه محمدعلی نیکبخت می گوید: خودکفایی ۱۰۰ درصدی پنج محصول اساسی شامل گندم، برنج، جو، پنبه و شکر در بحث تامین امنیت غذایی کشور، در اولویت برنامه های وزارت جهاد کشاورزی در سال زراعی جدید ۱۴۰۳ - ۱۴۰۲ قرار گرفت.
نیکبخت با بیان اینکه اهمیت امنیت غذایی کمتر از امنیت نظامی کشور نیست، گفت: با توجه به محدودیت منابع پایه کشاورزی دانش بنیان و افزایش بهره وری در اولویت برنامه ها قرار دارد.
با وجود آنکه ایران به سبب اقلیم خشک و نیمه خشک به طور متوسط یک سوم بارش های دنیا را داراست، اما شرایط سه استان شمالی با دیگر استان ها متفاوت است، از این رو اجرای طرح جامع آب به عنوان یکی از طرح های بزرگ آب و خاک کتاثیر بسزایی شور در ارتقای امنیت غذایی و افزایش تولید تاثیر بسزایی دارد.
صفدری معاونت امور آب و خاک وزارت جهاد گفت: اجرای طرح جامع آب شامل احداث زیر ساخت‌های آب و خاک شمال کشور در سه استان شمالی است که مجموعه‌ای از عملیات آب و خاک شامل مرمت آب‌بندان‌ها و کانال‌ها، آب چرخانی، تسطیح، تجهیز و یکپارچگی اراضی در این سه استان تعریف شده است.
در ادامه قاسم پیشه ور رئیس اتاق اصناف کشاورزی گفت: بنابر آمار سالانه ۲ میلیون و ۲۰۰ تا ۲ میلیون و ۳۰۰ هزارتن برنج تولید و ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزارتن کسری نیاز کشور از طریق واردات تامین می شود. با اجرای طرح جامع آب و سایر سیاست های حمایتی مبنی بر توسعه مکانیزاسیون و پرداخت تسهیلات کم بهره به کشاورزان این ظرفیت در استان های شمالی وجود دارد که به خودکفایی برسیم. طی سال های اخیر، دلالان بخش کشاورزی به بهانه ذخایر استراتژیک اقدام به واردات بی رویه برنج کردند که این موضوع آسیب جدی به بخش تولید وارد کرد.کما اینکه واردات بی رویه در سال گذشته انگیزه تولید از کشاورزان را گرفت.
رئیس اتاق اصناف کشاورزی در ادامه افزود: با توجه به هزینه تمام شده تولید در سطح مزرعه، امکان تولید در بخش کشاورزی با یارانه پرداختی وجود ندارد. از طرف دیگر کشاورزان در عرصه با دلار ۵۰ هزارتومان تولید می کنند که براین اساس امکان رقابت با واردکنندگان که با ارز نیما اقدام به واردات می کنند، ندارند.
او زهکشی شالیزارهای شمال را یکی از راهکارهای خودکفایی برنج اعلام کرد و گفت: برنج دومین‌محصول استراتژیک پس از گندم محسوب می شود که در صورت حمایت های جامع از بخش تولید، قیمت خرید محصول از کشاورزان و اجرای زهکشی اراضی و شالیزارهای شمال، پتانسیل خودکفایی در سه استان شمالی وجود دارد. با اجرای سامانه های آبیاری تحت فشار که ۸۵ درصد آن توسط دولت و ۱۵ درصد کشاورزان پرداخت می شود، می توان ضمن جلوگیری از هدررفت آب، عملکرد در واحد سطح را افزایش داد. اگر یارانه به جای واردات به کشاورز تخصیص داده شود و حمایت ها به شکل تکلیفی از کشاورزان صورت گیرد، قابلیت خودکفایی خودبه خود بوجود می آید.
خودکفایی برنج با استفاده از تکنولوژی نوین کشت شدنی است
مسعود اسدی مدیرعامل مجمع ملی هماهنگی های بخش کشاورزی گفت: در بحث خودکفایی برنج استفاده از تکنولوژی های نوین در کشت و نگهداری برنج و روش های استفاده از تکنولوژی و عمل آوری امری ضروری و مهم محسوب می شود. برخی کارشناسان با بیان اظهاراتی همچون کمبود آب عنوان می کنند که کشت برنج ممنوع است، درحالیکه دقت نمی کنند سالانه میلیاردها متر مکعب آب برای تولید برق از سدها خارج می شود که اگر با روش های خشکه کاری این میزانی که برای تامین برق رها می شود، زیرکشت ببریم به خودکفایی یا خوداتکایی مطلوب دست می یابیم. بسیاری از کشاورزان تولید برنج را به عنوان کشت متداول و تخصصی انجام می دهند که با ممنوعیت و تعطیلی کشت، تعداد زیادی از کشاورزان از گردونه تولید خارج می شوند، درحالیکه با روش های نوین آبیاری و آبیاری مدرن می توانیم تولید خوبی داشته باشیم.
این مقام مسئول با انتقاد از سیاست واردات برنج در فصل برداشت محصول داخل افزود: در شرایط کنونی که فصل برداشت برنج در جنوب کشور است، قیمت شالی در برخی استان ها به ۱۵ هزارتومان رسیده است، براین اساس حداکثر هرکیلو برنج مرغوب با نرخ ۳۰ هزارتومان باید بدست مردم برسد. درحالیکه افراد کمتر از ۷۰ تا ۸۰ هزارتومان برنج خریداری نمی کنند که این امر بیانگر عملکرد ضعیف سازمان تعاون روستایی و سیاست واردات در فصل برداشت است. شرایط کنونی دلالان و واسطه ها از قیمت پایین محصول کشاورز سودهای کلان می برند و تنها کشاورزان و مصرف کنندگان متحمل زیان هستند، درحالیکه انتظار می رفت اگر کشاورزان محصولش را ارزان عرضه می کند، مردم هم برنج ارزان خریداری کنند. نیاز به حضور و فعالیت های قوی در استفاده از تکنولوژی های نوین کار چندوجهی است، از این رو نمی توات به زودی گفت که به خودکفایی می رسیم.
با توجه به اهمیت خودکفایی برنج به عنوان دومین محصول استراتژیک و سیاست وزارت جهاد در تحقق این موضوع انتظار می رود که طرح جامع آب هر چه سریع تر در استان های شمالی تحقق یابد چراکه امکان خودکفایی برنج با دوبار کشت در ۳ استان شمالی به سهولت وجود دارد.