برنجکاران شمال این روزها درد و دل‌هایی دارند، می‌گویند «برنج‌های پارسال روی دستمان مانده است و محصولاتمان کمتر مشتری دارد» و «دسترنج سال گذشته و امسالشان در انبارها مانده است».
برخی نمایندگان مجلس هم این روزها به تکاپو افتاده‌اند و اعلام کرده‌اند واردات زیاد برنج با ارز ترجیحی و ارز 28500 تومانی عامل بروز مشکلات برای برنجکاران داخلی شده است.
در فضای مجازی هم این گزاره که «پس از فساد چای، نوبت به برنج رسید؟» بی‌محابا در حال دست به دست شدن است؛ اما واقعیت واردت برنج در سال گذشته چه بود؟
* واردات برنج پارسال برای کنترل بازار انجام شد
نیما کریمی، یکی از فعالان حوزه بازرگانی معتقد است که واردات برنج در سال گذشته، برای کنترل بازار انجام شد، آن زمان قیمت هر کیلو برنج شمال به 140 هزار تومان رسیده بود و توان خرید مردم بسیار کاهش یافته بود، با واردات برنج با مجوز وزیر وقت جهاد کشاورزی، قیمت برنج منطقی شد و کاهش یافت اما برنج‌کاری که قیمت 140 هزار تومان را دیده بود، دیگر حاضر به فروش برنجش با قیمت 100 هزار تومان نبود، بنابراین به امید افزایش قیمت در آینده، در انبارها دپو کردند اما قیمت برنج تا 70 هزار تومان هم پایین آمد و این برنج روی دست شالی‌کار ماند.
کریمی در عین حال دو اشکال به واردات برنج سال گذشته گرفت و گفت که «واردات بیش از نیاز بود» و «در زمان مناسب هم انجام نشد چون هم‌زمان با برداشت کشاورز داخلی بود».
به گفته این فعال حوزه بازرگانی، نمی‌توان به چنین رفتاری برای کنترل بازار تهمت فساد و اختلاس و غیره زد و هیچ سندی برای اینکه ثابت شود چنین رفتاری فساد اقتصادی بوده است، وجود ندارد.
* دولت پارسال در واردات برنج هوشمندی به خرج داد
امین محمودی، کارشناس حوزه کشاورزی، در این‌باره می‌گوید: نیاز کلی کشور به مصرف برنج کمی بیش از 3 میلیون تن است، با سیاست اشتباه ساداتی‌نژاد، وزیر وقت جهاد کشاورزی در سال 1400، واردات برنج به شدت کاهش یافت و 850 هزار تن بیشتر وارد نشد، همان سال چون تولید هم به خاطر خشکسالی کاهش یافت، در کنار کاهش واردات، قیمت برنج تا کیلویی تا 130 هزار تومان هم رسید.
وی افزود: سال 1401 بازار تشنه عرضه برنج بود، حدود یک میلیون و 780 هزار تن برنج وارد کشور شد که کمی بیش از نیاز کشور بود؛ در فصل ممنوعیت واردات، بخاطر برداشت برنج داخل (از مرداد تا آبان) واردات برنج انجام شد، چون قیمت برنج در بازارهای جهانی این چهار ماه خیلی پایین‌تر از ماه‌های دیگر است و درواقع دولت در این موضوع هوشمندی به خرج داد.
محمودی اضافه کرد: اینکه گفته می‌شود سالانه 2 میلیون و 300 هزار تن برنج در داخل تولید می‌شود، شاید به نوعی ادعا باشد و کمتر از این تولید داخل داریم.
به گفته وی، برخی نمایندگان مجلس از افزایش نیافتن قیمت برنج داخلی درواقع ناراحت هستند.
* با لغو ممنوعیت 4 ماهه واردات برنج پارسال 1.7 میلیون تن برنج وارد کشور شد
جواد ساداتی‌نژاد، وزیر سابق جهاد کشاورزی، پارسال ممنوعیت 4 ماهه واردات برنج که همه ساله از مرداد تا آخر آبان برای حمایت از کشاورز داخلی است، را لغو کرد و بنابر آمارها بیش از 1.7 میلیون تن برنج وارد شد، در حالی که نیاز کشور به واردات برنج، سالانه کمی بیش از یک میلیون تن است.
البته ساداتی‌نژاد هم با مشاوره اتحادیه‌ها و بخش خصوصی دست به این کار زد، آنها می‌گفتند: «برنج قوت غالب مردم است، در مدت 4 ماه ممنوعیت واردات، می‌توانیم برنج جهانی 20 درصد ارزانتر بخریم»؛ همین اتحادیه‌ها پارسال در گوش ساداتی‌نژاد می‌خواندند که تولید داخلی برنج 40 درصد کاهش دارد و اگر امروز وارد نکنیم قیمت برنج بیش از کیلویی 150 هزار تومان می‌شود.
سال گذشته، واردات اگرچه قیمت برنج داخلی را پایین آورد، اما صدای تولیدکنندگان داخل هم بالا رفت که قیمت محصولاتشان کاهش یافته است.
محمد باقر قالیباف، رئیس مجلس، مرداد امسال در صحن علنی مجلس گفت: «وزارتخانه‌ها نباید به جای خرید برنج از کشاورزان، دست به واردات می‌زدند، امسال ۱.۷ میلیون تن واردات برنج انجام شده است»؛ عمده واردات برنج از کشورهای هند و پاکستان بود.
سالانه حدود 2 میلیون تن برنج در کشور تولید می‌شود و حدود یک میلیون تن برنج هم هم از محل واردات تامین می‌شود.
اگرچه انتقاد از واردات بیش از نیاز برنج در سال گذشته، این روزها زیاد شده است، اما هنوز سندی مبنی بر بروز فساد و یا رانت در واردات برنجِ سال گذشته وجود ندارد، این موضوع فقط یک تصمیم از سوی وزارت جهاد بود که برای تأمین به‌موقع غذای مردم اخذ شد.