بخش مهمی از گرانی بازار محصولات کشاورزی با وجود جایگاه بسیار مناسب ایران در تولید که طبق اعلام فائو در 33 محصول جایگاه تا 20 جهانی را دارد بالا بودن هزینه تولید است، این هزینهها از زمان تولید شروع میشود و با بازاررسانی معیوب که بعضا چندین بار دست دلالان میچرخد گران به دست مصرف کننده میرسد.
در بالا رفتن هزینه تولیدات کشاورزی مواردی دخیل است از جمله خرد بودن زمینها موجب شده است ضریب مکانیزاسیون کشاورزی از 2.6 اسب بخار در هکتار فراتر نرود میانگین زمینهای کشور کمتر از 2 هکتار و در زمینهای شمال حتی یک هکتار است که ورود ماشین آلات را سخت میکند.
به علاوه ماشین آلات کشاورزی هم متناسب با حجم کشاورزی کشور نیست به گفته رئیس مرکز مکانیزاسیون کشاورزی کشور نیمی از تراکتور و کمباین های کشور خارج از رده هستند 300 هزار تراکتور فرسوده داریم و سالانه تنها نیمی از نیاز بخش کشاورزی تامین میشود.
مسئله بعدی بهرهوری پایین بخش به دلیل ضریب پایین نفوذ علوم و تحقیقات است که دستاوردهای تحقیقاتی _کم و بیش آن فعلا بحث نمیشود_ توسط بخش ترویج به 4.5 میلیون بهرهبردار منتقل نشده است.
از سویی بازاررسانی معیوب با زیرساخت ناقص محل رشد دلالان و واسطه گران شده که فشار قیمتی را به بازار بیشتر کرده و بخش بزرگی از سود نصیب حلقههای واسط میشود و فشار بر بازار را بیشتر میکند.
در این میان فشار هزینه بالای تولید تنها بر قیمت داخلی نیست بلکه امکان رقابت با دیگر کشورها را از صادر کنندگان میگیرد؛ در نخستین دور تحریمهای روسیه علیه محصولات کشاورزی اروپا، پوتین رئیس جمهور روسیه ابتدا چراغ سبز برای واردات از ایران داده بود که کارشناسان اعزامی این کشور اعلام کردند محصولات ایرانی گران است و میتوان ارزانتر از کشور ترکیه تامین کرد.
طبق بررسی اخیر مرکز پژوهشهای مجلس اگر هزینههای تولید در بخش کشاورزی کاهش یابد تاثیر معنا داری در صادرات خواهد داشت.