دکتر محمدرضا شمس اردکانی وظیفه اصلی ستادهای اقتصاد دانش‌بنیان معاونت علمی را توسعه اقتصاد دانش پایه دانست و افزود: از معدود مواردی که می‌توان نسبت به کشت آنها در سراسر کشور اقدام کرد، گیاهان دارویی است؛ چرا که ایران از تنوع آب و هوایی و سابقه تمدنی برخوردار است.
وی ادامه داد: از این رو چالش‌هایی که در حوزه طب سنتی با آن مواجه هستیم، چالش‌های بسیار جدی نیست چون حوزه‌های طب سنتی و پزشکی سنتی، ریشه در تمدن ما دارد، ولی مساله‌ای که در حال حاضر با آن مواجه هستیم، در حوزه طب سنتی است. از حدود اوایل سلطنت پهلوی اول طب سنتی یک کار ممنوعه اعلام شد و بعد از انقلاب اسلامی مورد توجه قرار گرفت که اقدام خوبی بوده، ولی آن طور که باید به آن پرداخته نشد. قوانینی که منجر به توسعه طب سنتی می‌شود، از مهمترین مؤلفه‌های توسعه گیاهان دارویی و طب سنتی است که به آن پرداخته نشده است.
شمس اردکانی تاکید کرد: در صورتی که دستگاه‌های قانونگذار و اجرایی به این امر توجه لازم را داشته باشند، چالش‌ها و ممنوعیت‌هایی که در گذشته داشتیم که موجب کندی رشد علمی در این حوزه شده است، جبران خواهد شد. در غیر این صورت، در حوزه طب سنتی حال و آینده با چالش‌های بزرگتری مواجه می‌شویم.
پالایشگاه‌هایی برای استخراج مواد مؤثره گیاهان دارویی
دبیر ستاد اقتصاد دانش‌بنیان طب سنتی و گیاهان دارویی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان، فرآوری گیاهان دارویی را از موضوعات مطرح در این ستاد نام برد و خاطر نشان کرد: وضعیت کشور در فرآوری گیاهان دارویی نسبت به سایر مسائل این حوزه جلوتر است، ولی نیاز دارد که ما به تولید انبوه و فرآوری گیاهان دارویی توجه کنیم تا امکان رقابت با دنیا را برای ما فراهم کند.
شمس اردکانی با تاکید بر اینکه در این زمینه ایجاد و راه‌اندازی پالایشگاه‌های گیاهان دارویی بسیار مؤثر است، اظهار کرد: در حال حاضر ۴ پالایشگاه گیاهان دارویی نسبتا فعال داریم که در کاشمر، گلپایگاه و مشهد قرار دارند و پنجمین پالایشگاه نیز به‌زودی ایجاد خواهد شد تا بتوانیم به جای آنکه گیاهان دارویی را به صورت خام مورد استفاده قرار دهیم، مواد مؤثره آنها را استخراج کنیم.
وی با بیان این که استخراج مواد مؤثره گیاهان دارویی برای کشور ارزش افزوده بالایی به همراه خواهد داشت، افزود: ممکن است در گیاهان دارویی که کشت می‌شوند، هزار نوع ترکیب شیمیایی موجود باشد و پالایشگاه‌ها امکان استخراج چندین نوع مواد مؤثره از گیاهان دارویی را برای ما فراهم می‌کنند.
شمس اردکانی با بیان اینکه در حال حاضر ۲۰۰ شرکت دانش‌بنیان در حوزه گیاهان دارویی و طب سنتی فعال هستند، اظهار کرد: فعالیت این شرکت‌ها در ۳ حوزه دسته‌بندی می‌شود که یکی از آنها فرآوری‌های اولیه گیاهان دارویی است که شامل فرایندهایی چون بسته‌بندی گیاهان دارویی می‌شود. دسته دوم فعالیت این شرکت‌ها در زمینه استخراج و دسته سوم در زمینه تولید گیاهان دارویی است.
دبیر ستاد اقتصاد دانش‌بنیان طب سنتی و گیاهان دارویی معاونت علمی ریاست‌جمهوری، خاطر نشان کرد: در این زمینه البته ما راه‌های نرفته‌ای داریم. به عنوان نمونه تولید داروهایی با فناوری‌های خاصی، همچنین مواد مؤثره گیاهان دارویی را استخراج کنیم و از ترکیبات آنها داروهایی را توسعه دهیم که در این زمینه فعالیت‌هایی آغاز شده است، ولی امیدوارم با تلاش‌هایی که شرکت‌های دانش‌بنیان شروع کرده‌اند، بتوانیم دستاوردهای آنها را به منصه ظهور برسانیم.
ساماندهی عطاری‌ها
وی اضافه کرد: یکی دیگر از اقداماتی که ستاد توسعه دانش‌بنیان طب سنتی معاونت علمی در دستور کار دارد، ساماندهی عطاری‌ها است تا بتوانیم عطاری‌هایی را که با ظرفیت‌های علمی بیشتری خدماتی به مردم ارائه می‌دهند، مورد حمایت قرار دهیم.
شمس اردکانی ایجاد این مرکز جامع را در راستای ارتقای خدمات دهی عطاری‌ها عنوان کرد و گفت: در این برنامه درصدد هستیم تا عطاری‌ها را به سمت استفاده از گیاهان استاندارد عاری از آلودگی و دارای شناسنامه هدایت کنیم.
وی ایجاد مرکز جامع طب سنتی، سبک زندگی و گیاهان دارویی را از دیگر برنامه‌های این ستاد نام برد و یادآور شد: این مرکز می‌تواند به ساماندهی بیشتر حوزه گیاهان دارویی منجر شود.
دبیر ستاد اقتصاد دانش‌بنیان طب سنتی و گیاهان دارویی معاونت علمی ریاست‌جمهوری تاکید کرد: ما در حال نهایی کردن فرآیندی هستیم تا به عطاری‌هایی که با استفاده از روش‌های علمی به مردم خدمت ارائه می‌دهند، نشان حکمت‌بنیان اعطا کنیم.
به گفته شمس اردکانی، تعیین این نشان از سوی ستاد طب سنتی به مسابقه گذاشته شده است و به کسانی که در فعالیت خود در حوزه طب سنتی، استانداردها را رعایت می‌کنند، تعلق می‌گیرد.
شمس اردکانی ایجاد باراندازهایی برای گیاهان دارویی را از دیگر اقدامات این ستاد نام برد و گفت: این باراندازها گیاهان دارویی را بر اساس استانداردهای رسمی و روش‌های صحیح از تولیدکنندگان و کشاورزان خریداری می‌کند. این اقدام می‌تواند به توسعه زنجیره ارزش افزوده در حوزه گیاهان دارویی کمک کند.