بنابر آمار سالانه ۱.۳ تا ۱.۵ میلیون تن روغن در کشور مصرف می شود که برای تامین این میزان نیاز به ۳ میلیون تن دانه روغنی داریم، درحالیکه اکنون ۸۰ تا ۹۰ درصد آن از طریق واردات تامین می شود که با توجه به برنامه خوداتکایی ۹۰ درصدی دانه های روغنی در برنامه هفتم انتظار می رود که زیرساخت و اعتبارات لازم فراهم شود.
طی سال های اخیر کشورهای تولیدکننده دانه‌های روغنی محدودیت‌های تجاری، افزایش قیمت و سیاست‌های دیگری را در پیش گرفته‌اند تا امنیت غذایی خود را تضمین کنند و در این میان کشور ما هنوز برنامه‌ای جدی برای توسعه و افزایش تولید دانه‌های روغنی و بی‌نیازی از واردات این کالا اتخاذ نکرده است، در حالیکه دستیابی به یک نظام تولید پایدار و بی‌نیازی واردات نیازمند اتخاذ سیاست های مناسب است که با فراهم شدن زیرساخت های لازم پیس بینی می شود که طی یک برنامه مدون بتوان به خودکفایی دست یافت.
طبق اعلام انجمن روغن نباتی سال گذشته بیش از ۲ میلیون تن روغن در کشور تولید شد که در ۴ ماهه ابتدای امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل ۷ درصد رشد داشته است که براین اساس پیش بینی می شود تا پایان سال تولید به ۲ میلیون و ۲۰۰ هزارتن برسد.
تولید کلزا ۲ برابر افزایش یافت
در ادامه عطااله هاشمی عضو شورای هماهنگی تشکل های بخش کشاورزی گفت: بنابر آمار در سال زراعی ۱۴۰۲_۱۴۰۱ تولید کلزا ۱۳۸ هزارتن بود، درحالیکه سال زراعی ۱۴۰۳_ ۱۴۰۲ با رشد ۲ برابری به ۲۸۰ هزارتن رسید. امسال شرایط مساعد تولید ناشی از قیمت خرید تضمینی و خرید مناسب مربوط به سال گذشته است، اما امسال بدعهدی در خصوص پرداخت مطالبات می تواند خودکفایی یا خوداتکایی را تحت تاثیر قرار دهد.
هاشمی ادامه داد: تعدادی از کشاورزان مطالبات کلزا را با ۲ ماه تاخیر تحویل می دهند، درحالیکه اگر تولیدکننده اطمینان خاطر از تضمین سود یا بهای محصول در اسرع وقت داشته باشد، امکان دستیابی به اهداف خودکفایی و خوداتکایی دانه های روغنی وجود دارد.
عضو شورای هماهنگی تشکل های بخش کشاورزی از رشد ۲ برابری تولید کلزا خبر داد و گفت: اگر الزامات مورد نیاز به لحاظ نهاده، تکنولوژی، خرید و پرداخت به موقع فراهم شود به طوریکه کشت دانه های روغنی صرفه اقتصادی داشته باشد، طی یک بازه زمانی چندساله می توان به خوداتکایی رسید.
طی سال‌های ۹۴ تا ۱۴۰۰ طرح خودکفایی در صنعت روغن ۱۰ درصد رشد داشت که از ۶درصد در سال ۹۴ به ۱۶ درصد خودکفایی در سال۱۴۰۰ رسیده بود، از طرف دیگر در سال گذشته میزان خوداتکایی با ۶درصد کاهش به ۱۰درصد رسید.
۹۰ درصد روغن مورد نیاز از طریق واردات تامین‌می شود
محمد شفیع ملک زاده عضو اتاق اصناف کشاورزی گفت: بنابر آمار بیش از ۸۰ تا ۹۰ درصد روغن و فرآورده های روغن از طریق واردات تامین می شود که براین اساس خودکفایی در طول چند سال با ایجاد زیرساخت و حمایت های لازم تحقق می یابد.
به گفته او، با توجه به افزایش ۱۰۰ درصدی قیمت کود شیمیایی و عدم تخصیص یارانه و تسهیلات امکان دستیابی به خودکفایی در دانه های روغنی وجود ندارد، درحالیکه با حمایت از کشاورزان مبنی بر تامین نهاده با قیمت مناسب، پرداخت تسهیلات کم بهره و تضمین فروش محصول امکان خودکفایی وجود دارد چراکه کشاورزان به کشت ترغیب می شوند.
ملک زاده ادامه داد: در بحث دانه های روغنی باید تضامینی همچون کشت قراردادی باشد که براین اساس کشاورزان رغبت بیشتری به امر تولید خواهند داشت که با توجه به ظرفیت و پتانسیل کشور در بحث زمین های کشاورزی و منابع خاکی، امکان دستیابی به خودکفایی دانه های روغنی طی یک دهه وجود دارد.
عضو اتاق اصناف کشاورزی با بیان اینکه امکان خودکفایی ۱۰۰ درصدی دانه های روغنی طی برنامه هفتم دست یافتنی نیست، افزود: با ایجاد زیرساخت های لازم در برنامه هفتم حداکثر ۵۰ درصد خوداتکایی محقق می شود. تاخیر در پرداخت مطالبات و قیمت نامناسب خرید تضمینی محصولات کشاورزی موجب شده تا کشاورزان رغبتی به کشت نداشته باشند، درحالیکه با اعلام قیمت منطقی متناسب با هزینه های تولید، خودکفایی محقق می شود.
علی رغم آنکه طرح خوداتکایی دانه های روغنی می تواند برای اقتصاد کشور دستاوردهایی داشته باشد، اما به دلایل متعدد در سنوات گذشته زمین گیر شد و نتوانست به اهداف خود برسد که انتظار می رود با اتخاذ سیاست های حمایتی و برنامه ریزی مناسب این امر‌تحقق یابد چراکه خوداتکایی نسبی در تولید محصول استراتژیک در ارتقای ضریب امنیت غذایی و کاهش وابستگی تاثیر بسزایی دارد.