شاید پول چندانی نداشته
باشی اما برای یک روز هم شده دوست داری دل به دریا بزنی و به قول خودت
ساعتی خوش بگذرانی
. در این مسیر تا چشم کار میکند، قدم به قدم پر است از
مغازه‌هایی که دکوراسیون‌های زیبا، نورپردازی جالب، تابلوهای رنگارنگ
و
فضایی وسوسه‌کننده دارند و همه اینها در یک کلام فقط در یک جا خلاصه
می‌شود آن هم انواع رستوران‌های فست‌فودی است
. همین خیابان ولیعصر یکی از
این مناطق وسوسه‌انگیز است، نمی‌دانم برایتان پیش آمده که زمان ناهار و شام
در این خیابان باشی
د یا نه، اما برای خود من اتفاق افتاده با اینکه سیر
بوده‌ام، ولی وسوسه شده‌ام. با دیدن زرق وبرق، بو و آب و رنگی که این
اغذیه‌فروشی‌ها دارند بارها و بارها ناخواسته به سمت فست‌فودی‌ها کشیده
شده‌ام. چشم به هم زده‌ام و دیده‌ام که در
کمتر از چند ثانیه پشت شیشه یکی
از همین اسباب معرکه ایستاده‌ام، به داخل نگاه می‌کنم، می‌دانم سیرم اما با
خودم می‌گویم:
«باز هم دوست داری مزه یکی دیگر از این غذاهای خوشمزه را
بچشی؟! یک وعده هزار وعده نمیشه...»
خودم را به همین راحتی فریب می‌دهم!
اگر منصف باشید تازه می‌فهمید که این اتفاق کم و زیاد برای همه ما پیش آمده
است
و نمی‌توانیم لحظه‌ای به این فکر کنیم که «با این شتاب و اشتیاق برای
خوردن خوراکی لذت‌بخش قرار است جز سیری چه چیزی نصیب‌مان شود؟!»
سر می‌چرخانم و می‌بینم
اکثر کسانی که در رستوران موردنظر من نشسته‌اند کودکان، نوجوانان و جوانان
هستند
که ترجیح داده‌اند به جای سفارش یک پرس غذای سالم، رفتن به یک
رستوران سنتی ایرانی و چند دقیقه منتظر
ماندن یک راست راهشان را کج کنند و
بیایند فست‌فود و به قول خودشان غذای خوشمزه و سریع بخورند! راستش
را
بخواهید وقتی فکر می‌کنم همه چیز دست به دست هم داده تا از هر سن و سالی،
از هر قشر و درآمدی را به
سمت فست‌فودها بکشاند تازه می‌فهمم که بخشی از
این کودکان هم بی‌تقصیرند چون ظاهر فریبنده هر فست‌فود
چشم را فریب میدهد و
عقل هم بازیچه می‌شود، بازیچه شدن هم بزرگ و کوچک نمی‌شناسد!
فست‌فود کی به بازار آمد؟
اولین باری که در دنیا
فست‌فود درست شد در هفتم جولای 1912 در امریکا بود. این اتفاق در رستورانی
به نام اتومات
در نیویورک که نوعی کافه تریا بود و غذاهای آماده را در
محفظه‌های گرم‌کننده و شیشه‌ای به خریداران ارائه می‌کرد افتاد.
آن روزها
مشتریان اتومات تنها به عشق اینکه سکه‌ای در دستگاه بیندازند و یک وعده
غذای کافی بگیرند راهی این کافه می‌شدند
. «ما کار مادران را کم کرده‌ایم»
این شعاری بود که اتومات به پشتوانه آن قدرت گرفت
و با افتتاح شعبه‌های
متعدد بیش از 20 سال در میان سایر تولیدکننده‌های غذاهای سریع، یکه‌تاز
ماند.
دومین قدم را شرکت وایت کسل با ابتکاری که به خرج داد، برداشت.
همبرگرهای ارزان و 5 سنتی‌اش را درست مقابل چشمان مشتریان درست می‌کرد.
سومین رقیب عرصه غذاهای سریع، مک دونالد بود که سال 1940 وارد این بازار شد
و تا امروز نامش مترادف با صنعت فست‌فود در ذهن‌ها ماندگار شده است.
برادران مک دونالد کار سفارش و سرو غذا را به سریع‌ترین و راحت‌ترین شکل
تغییر دادند.
غذاهای حاضری به گونه‌ای در این رستوران سرو می‌شد که لازم
نبود مشتریان برای دریافت آن از خودرو پیاده شوند.
پس از 8 سال همبرگر به
پرسودترین غذای حاضری تبدیل و بعد از مک‌دونالد رستوران‌های زنجیره‌ای
متعددی افتتاح شد.
ساندویچ گوشت کوبیده
خسرو معتضد، مورخ معتقد
است که ریشه غذاهای سریع یا همان فست‌فود به ذائقه غذایی قزاق‌ها
بازمی‌گردد.
قزاق‌هایی که مأمور کشیک دادن در سفارتخانه‌ها، اماکن دولتى،
خانه اعیان و اشراف بودند بعد از خوردن دیزى آبگوشت
، گوشت، سیب زمینى، نخود
و لوبیا داخل دیزی را با گوشت‌کوب کوبیده آن در یک نان سنگک دو آتشه خشخاش
زده می‌ریختند،
قطعات پیاز را ریز کرده روى گوشت کوبیده می‌گذاشتند، نان
سنگک را به صورت لوله‌اى در‌می‌آوردند و با پاشیدن
ادویه و دارچین کار
ساندویچ درست کردن را به پایان می‌رساندند. شسته رفته اینکه همان گوشت
کوبیده خودمان اولین
فست‌فود ایرانی است. ۱۳۳۰ تا ۱۳۵۰ سال‌هایی بود که
تعداد ساندویچی‌های تهران از مرز ده‌هزار گذشت.
اوایل سال 1340 بود که چشم
سفره‌های ایرانی به همبرگر با سبک امریکایی روشن شد! کجا؟! تاپس همبرگر.
همبرگر‌‌فروشی در بلوار ناهید، خیابان جردن (آفریقا). این اغذیه‌فروشی
همبرگر با یک بطری نوشابه و یک پاکت
سیب‌زمینی به مشتریان می‌داد که با یک
حساب سر انگشتی می‌شد تنها با پرداخت ۱۳ریال یک وعده غذای فست خورد.
دیگر
وقتش رسیده بود که پیتزا هم خودش را در میان انواع و اقسام غذاهای فست‌فودی
جا دهد. پیتزا پنتری اولین پیتزای
ایرانی بود که درست چند سال بعد و چند
خیابان پایین‌تر از تاپس، بازگشایی شد. از سال 1332 به بعد درست زمانی بود
که هر جای شهر تهران را نگاه می‌کردی می‌توانستی چند مغازه ساندویچ‌فروشی
را ببینی. حتی ساندویچ‌فروش‌ها هم یادگرفتند
علاوه بر کالباس، سوسیس و
ژامبون، ساندویچ‌هایی مأنوس با ذائقه ایرانی مانند کتلت، سالاد سرد، مغز،
گوشت مرغ، تخم‌مرغ
و کوکوسبزی را برای مشتریان درست کنند.
موج خوردن غذاهای سریع
زندگی ماشینی گسترش پیدا
کرده، مشغله افراد زیاد شده، و در طول روز برای اینکه در وقت‌مان
صرفه‌جویی کنیم تنها زورمان به
زمان خوردن غذا رسیده است و نهایتاً همه
فست‌فودی شده‌ایم! زندگی امروز می‌طلبد غذایی که بسیار سریع آماده می‌شود
در دنیایی که سرعت و تلاش نقش اصلی را بازی میکند بیشترین طرفدار را داشته
باشد. نمی‌خواهیم شمشیر این گزارش
را از اول روی فست‌فود بکشیم، می‌خواهیم
یک حساب سرانگشتی کنیم و ببینیم چه می‌خوریم، چه چیزی به دست می‌آوریم
و
در ازای آن چه چیزهایی از دست می‌دهیم! رفتن به فست‌فودها چند مزیت دارد،
با خودتان فکر کرده‌اید وقتی که غذا
سفارش می‌دهید، پول را پرداخت می‌کنید و
غذا را تحویل می‌گیرید کمتر از 10 دقیقه زمان از دست می‌دهید؟
! با خودتان
فکر کرده‌اید که در ازای خوردن فست‌فود زحمت چیدن میز و پهن کردن سفره‌های
خانگی را از سر خودتان کم می‌کنید
؟! حتی در فست‌فودها از جمع‌های خانوادگی
چند ده نفری هم خبری نیست چون تک‌خوری در مرام فست‌فود است
. اما اینها همه
دلایل علاقه ما به فست‌فود نیست، هیچ دلیلی نمی‌تواند اشتهای بیش از حد و
پرخوری ما را
در فست‌فودها توجیه کند پس عوامل دیگری در فریب دادن ما نقش
دارد. رستوران‌دارها مدت‌هاست متوجه اعجاز رنگ‌ها شده‌اند
و از آنها بسیار
هوشمندانه استفاده می‌کنند. آنها بسیار ماهرانه می‌دانند که هدف اصلی به
کاربردن رنگ قرمز، نارنجی،
زرد و جیغ تحریک کردن مشتریان است. آنها حتی
می‌توانند پیش‌بینی کنند که در همان لحظه نخست افراد ولع زیادی نسبت به
خوردن غذاهای خوش‌رنگ و طعم پیدا می‌کنند
. قرمز از نوع رنگ‌های گرم است و
موجب شادی و هیجان می‌شود و به این صورت اشتهای فرد تحریک می‌شود. رنگ زرد
نه تنها اشتها را بالا می‌برد بلکه فرد احساس میکند آن قدر گرسنه است که
می‌خواهد هر چه سریع‌تر غذا بخورد.
از تصاویر با کیفیت و جذاب غذاها در این
بازار مکاره هم نباید غافل شد!
پروژه کوتاه مدت با اثر تخریبی بلند مدت
تصور کنید غذایتان را
سفارش داده‌اید، خودتان سینی غذا را تحویل گرفته‌اید، در سینی که حداقل 30
هزار تومان برایتان آب خورده چه می‌بینید؟
یک بسته چیپس یا سیب زمینی سرخ
کرده+ یک عدد پیتزا یا همبرگر یا ساندویچ یا فیله‌های سرخ شده+
یک بطری
نوشابه+ یک بسته سالاد فصل و چندین بسته سس قرمز و سفید، فلفل و نمک!
نوشابه: نوشیدنی دوست
داشتنی و پای ثابت همه فست‌فودی‌ها نوشابه است. یک بمب مرگ! چرا؟!
این دیگر
پرسیدن ندارد! هر یک لیوان نوشابه گازدار معادل یک قندان کامل قند و
اسیدهای نابودکننده
مینای دندان دارد که در کمترین نوع عوارض پوسیدگی
دندان، پوکی استخوان، انواع بیماری‌های دیابتی،
ابتلا به فشار خون و چاقی
را تنها در یک جرعه نوشیدن به شما هدیه میدهد! خودتان را با اسم
نوشابه‌های رژیمی
گول نزنید چون با خوردن قند مصنوعی به نام آسپارتام
ندانسته اشتهایتان را صدبرابر افزایش می‌دهید.
غذای اصلی: خوردن همبرگر
و گوشت‌های قرمزی که در غذاهای آماده و سریع استفاده می‌شوند هم خالی
از
عوارض نیست. در غذاهای فست‌فودی انواع و اقسام مواد افزودنی شیمیایی را به
مقدار بسیار زیاد می‌توان پیدا کرد.
موادی که میزان رادیکال‌های آزاد خون
را بالا می‌برند و همین رادیکال‌های آزاد می‌توانند باعث التهاب و پیری
سلول‌های بدن شوند
. نتایج تحقیقات نشان میدهد که تنها یک ساعت بعد از صرف
غذا در فست‌فودها میزان رادیکال‌های آزاد خون 125 درصد
افزایش می‌یابد.
مصرف فست‌فودها و چربی موجود در آن، اثر منفی بر بهداشت و سلامت پوست دارد و
ضایعات پوستی و
مخاطی ایجاد میکند.
سس و ادویه‌ها: سس و
بقیه مخلفات چرب فست‌فود هم از عوارضی که گفتیم مستثنی نیستند. در واقع
چربی‌های
موجود در فست‌فودها از نوع چربی‌های ترانس یا اشباع شده است که
همان چربی مضری است که می‌تواند
در دیواره سرخرگ‌ها رسوب و آنها را مسدود
کند. در سیب‌زمینی سرخ‌کرده و چیپس مواد دیگری مثل «دکستروز»
و «گلوتن»
و ترکیبات شیمیایی مثل «آکریلامید» یافت می‌شود که جزو مواد سرطان‌زا به
شمار می‌روند.
یک سینی کامل فست‌فود:
غذاهایی که در فست‌فودها طبخ می‌شوند، دارای پایین‌ترین ارزش غذایی از نظر
ویتامین
و املاح مورد نیاز بدن هستند که باعث کمبود ارزش‌های غذایی می‌شود.
ناگفته نماند کمبود ارزش‌های غذایی یکی
از مشکلاتی است که کودکان و
نوجوانان را در سن رشد تهدید میکند. اگر کودک در سنین پایین از نظر مواد
مغذی کمبود داشته باشد، مسلماً در دوران نوجوانی نیز دچار مشکلات عدیده
جسمی، کمبود کلسیم و ویتامین «د»
و ضعف یادگیری خواهد شد. پرخوری یکی دیگر
از مشکلات بزرگ استفاده از غذاهای سریع است چون وعده‌های
غذایی فست‌فود از
نظر اندازه معمولاً بیشتر از یک وعده غذای خانگی است. طرفداران پر و پا قرص
فست‌فودها
افرادی هستند که چربی دور کبدشان را فراگرفته پس طبیعی است که
خیلی دیرتر از افراد معمولی احساس
سیری کنند! ضعف سیستم ایمنی بدن،
آرتروز، نازایی، سوء‌تغذیه، بیماری‌های حاد دستگاه گوارش، آلرژی، اختلال
در
دستگاه عصبی، سکته مغزی و کبد چرب که درمانی ندارد از کمترین عوارض مصرف
فست‌فودهاست.
بماند از اینکه بزرگ‌ترین آفت این نوع غذاها خواب‌آلودگی و
خمودگی است یعنی شما شادابی و سرزندگی‌تان
را برای مدت طولانی در زمان مصرف
کوتاه این نوع غذاها از دست می‌دهید. خوردن فست‌فودها در طولانی مدت
باعث
اضافه وزن شده و مصرف بیش از یک بار در هفته سبب ایجاد چاقی به خصوص
چاقی‌های موضعی در نواحی شکم و پهلوها می‌شود.
بیماری‌های قلبی عروقی
از عوارض شایع فست‌فودهاست. خوردن این نوع غذاها افراد را چاق میکند و
در
نتیجه حمله قلبی را به شدت افزایش میدهد. از جمله بیماری‌های
صعب‌العلاجی که با مصرف فست‌فودها
برای افراد پیش می‌آید، دیابت نوع دوم
است و مصرف زیاد غذاهای آماده، سوسیس و کالباس عامل مستقلی
برای ابتلا به
دیابت است. بیشتر غذاهای آماده حاضر از نظر نمک، بسیار بالاتر از‌حد
استاندارد است که
باعث بروز فشارخون در مصرف‌کنندگان می‌شود. اختلالات
کیسه صفرا، سنگ صفرا، بلوغ زودرس در دختران،
پایین آمدن بهره هوشی
کودکان و ایجاد انواع بیماری‌های سرطانی مانند سرطان دستگاه گوارش، روده،
معده،
پروستات، پانکراس، سینه و ریه از دیگر عوارض مصرف این نوع غذاهاست.
وجود ترکیبات نیتریت و نیترات
به دلیل واکنش و ترکیب احتمالی نیتریت با
آمین‌ها عامل اصلی سرطان‌زا بودن فست‌فودهاست.
خطر سرطان‌زا بودن فست‌فودها
آنقدر جدی است که فست‌فودها پس از سیگار، دومین عامل ایجاد سرطان شناخته
می‌شوند
و کارشناسان تخمین می‌زنند با گسترش روزافزون مصرف فست‌فودها
احتمالاً تا 20 سال آینده رتبه اول ایجاد سرطان را به خود اختصاص دهند.
یک لقمه اعتیاد با طعم ماری جوانا
در ظاهر غذا سفارش
می‌دهید و با خودتان فکر می‌کنید که دارید فست‌فود می‌خورید اما غافل
هستید که در
پوشش همبرگر و پیتزا لقمه لقمه افسردگی و اعتیاد می‌بلعید!
مصرف مواد غذایی چرب موجود در فست‌فودها
در بدن باعث تولید مواد شیمیایی با
نام آندوکانابیونید می‌شود. تأثیر این مولکول‌ها شباهت بسیار زیادی به
اثرات ماری‌جوانا دارد، روی سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد و احساس غم و
اضطراب را به صورت مقطعی از بین می‌برد.
جالب این است که اعتیاد به فست‌فود
نیز از مادر به فرزند در دوران بارداری منتقل می‌شود و مادرانی که
علاقه
زیادی به خوردن غذاهای آماده دارند، مغز کودک متولد نشده‌شان را به شکلی
برنامه‌ریزی می‌کنند
که آنها هم در آینده به مصرف این نوع غذاها معتاد
می‌شوند.
نکته قابل توجه دیگر این
است که غذاهای خوشمزه فست‌فودی می‌تواند به اندازه هروئین اعتیاد‌آور
باشد
و مغز ممکن است به شیوه‌ای یکسان به فست‌فود و مواد مخدر واکنش نشان
دهد. این عوارض به اینجا
ختم نمی‌شود و با مصرف فست‌فود خطر افسردگی مزمن
افراد زیاد می‌شود.
با گفتن همه این موارد
نمی‌توان از این غذاهای لذیذ گذشت ولی می‌توان ترجیحاً برای فرار از این
عوارض