حامد قادرزاده - عضو هیات علمی دانشگاه کردستان - اظهار کرد: برای کاهش ضایعات محصولات کشاورزی توصیه می‌شود هم کشاورزان و هم کارخانه‌داران مواد غذایی با هم ارتباط نزدیک برقرار کنند و تولیدات بر اساس قرارداد به کارخانه‌ها تحویل داده شود به ویژه در مورد محصولاتی مانند گوجه فرنگی که در صنعت رب‌سازی استفاده می‌شود یا تولید صیفی‌جات که این باعث می‌شود میزان ضایعات ناشی از افزایش تولید نیز کاهش پیدا کند.
وی افزود: مدیریت صحیح فرآیند بازار، مدیریت اقتصادی تولید و آموزش کشاورزان می‌تواند در جهت کاهش ضایعات موثر باشد.
این کارشناس کشاورزی ادامه داد: ساختاری که بخش کشاورزی دارد با ساختار صنعت تفاوت معنی‌داری دارد از جمله این تفاوت‌ها ماهیت فسادپذیری محصولات است که اگر به آن توجه نشود این بخش آسیب خواهد دید.
به گفته قادرزاده ماهیت فسادپذیری محصولات کشاورزی به ویژه در محصولاتی که مصرف تازه خوری دارند یا محصولاتی که از آب بیشتری برخوردارند (همچون سردرختی یا صیفی‌جات) در مناطقی که کارخانه‌های فرآوری و صنایع تبدیلی وجود ندارد به بالا رفتن میزان ضایعات منجر می‌شود.
این کارشناس کشاورزی تفاوت دیگر بخش کشاورزی با صنعت را در حجیم بودن تولیدات این بخش دانست و گفت: این خاصیت باعث می‌شود تا بخش زیادی از محصولات از مرحله برداشت تا مرحله انتقال به بازار از بین برود. در مرحله انتظار فروش در عمده‌فروشی‌ها یا خرده‌فروشی‌ها نیز مقدار دیگری از محصول هدر می‌رود.
قادرزاده با بیان این‌که ضایعات کشاورزی بنا به درجه فسادپذیری محصولات بین 10 تا 30 درصد است، گفت: این نسبت در زمان تولید محصولات در مناطق برحسب عواملی چون نحوه آبیاری و نحوه تربیت محصول، متفاوت است؛ به طور مثال آفتاب‌سوختگی در محصولی چون انگور باعث ایجاد ضایعات می‌شود. انگور در خارج از کشور با ارتفاع خاصی تولید می‌شود که ضایعات آن را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد.
وی ادامه داد: بعضا کاشت نادرست نیز باعث می‌شود یک طرف محصول رسیده و طرف دیگر نارس باشد که این به ایجاد ضایعات می‌انجامد.
این کارشناس کشاورزی یکی دیگر از دلایل ایجاد ضایعات کشاورزی را هنگام حمل و نقل و بسته‌بندی عنوان کرد و گفت: بخش قابل توجهی از ضایعات در این مرحله صورت می‌گیرد. بسته‌بندی محصول در ظروف نامناسب، حجم نامناسب جعبه‌ها، وسایل نامناسب حمل و نقل و جاده‌های نامناسب موجب افزایش ضایعات می‌شود.
وی با اشاره به محصولی چون توت فرنگی که بعد از تولید باید در کوتاه‌ترین زمان به مصرف برسد، گفت: بعضا این محصول مدت زمان زیادی در داخل جعبه قرار می‌گیرد که باعث آسیب به بافت آن می‌شود و بازارپسندی آن به شدت کاهش می‌یابد.
به گفته قادرزاده نبود کارخانه‌های صنایع تبدیلی متناسب با تولیدات در مناطق کشاورزی، ضایعات را افزایش می‌دهد؛ لذا بهره‌برداران به قصد کسب درآمد بیشتر، محصول ضایع شده را نیز کنار محصول سالم به بازار عرضه می‌کنند و همین باعث می‌شود بخشی از محصول سالم نیز به دلیل در مجاورت با محصول ناسالم از بین برود.
این کارشناس کشاورزی آموزش ناقص و نامناسب کشاورزان یا دیدگاه غیراقتصادی آنها نسبت به فعالیت‌های بازاریابی را از عوامل هدررفت محصولات این بخش دانست و گفت: فعالیت‌های بازاریابی الزاما فروش محصول نیست بلکه خدماتی همچون درجه‌بندی، بسته‌بندی و استاندارد کردن محصولات بر اساس کیفیت و محیط عرضه باعث می‌شود که محصول مورد مدیریت بازاریابی قرار گیرد و بخشی از محصول که بازارپسندی مناسبی ندارند راهی کارخانجات فرآوری شود.
وی تاکید کرد: امروزه به ضایعات بخش کشاورزی به عنوان محصول بلااستفاده نگاه نمی‌شود بلکه هم در صنعت فرآوری و هم تغذیه دام مورد استفاده قرار می‌گیرد.
قادرزاده با بیان این‌که باید نگاه سیاست‌گذاران و مدیران بخش کشاورزی نسبت به این بخش تغییر کند، گفت: باید با اعمال سیاست‌هایی از قبیل شناسایی محیط‌های مناسب جمع‌آوری محصولات، آموزش کشاورزان درخصوص نحوه برداشت، بسته‌بندی، درجه‌بندی، ایجاد زیرساخت‌های مناسب جاده‌ای، تهیه مناسب خودروها و وسایل سردکننده برای انتقال محصولات به واحدهای فروش یا فرآوری باید مورد توجه قرار گیرد.
این کارشناس کشاورزی شناسایی راه‌های مصرف ضایعات بخش کشاورزی را یکی از پیشنهادهای اساسی برای بهبود وضعیت درآمد در بخش کشاورزی و به طورعام وضعیت اقتصادی واحدهای خاص دانست.
وی اظهار کرد: اختصاص برنامه‌های صدا و سیما برای آموزش همگانی کشاورزان، استفاده از کارشناسان بخش کشاورزی به‌ویژه کارشناسان ترویج در مناطق روستایی، تهیه بروشورهای مناسب در این بخش و توزیع میان کشاورزان، مطالعه روی تهیه بسته‌ها و جعبه‌های مناسب و ارسال آن به مناطق تولید به منظور بسته‌بندی مناسب به گونه‌ای که هم رضایت مصرف‌کننده را به دنبال داشته باشد وهم هزینه برداشت و بسته‌بندی محصول را افزایش ندهد باید مورد توجه قرارگیرد.
قادرزاده با بیان این‌که باید حتی‌الامکان از بسته‌هایی استفاده شود که متناسب با شرایط محصول باشد، تاکید کرد: باید تا جایی که امکان دارد جعبه‌های تولیدی دوباره مورد استفاده قرار نگیرد چراکه این مساله موجب انتقال بیماری به محصولات کشاورزی و نهایتا اثر منفی بر سلامت و بهداشت مردم خواهد شد.
ایسنا