قطب غرب که متشکل از آمریکا و اتحادیه اروپا است و قطب شرق که دربرگیرنده
روسیه و چین است، کشورهای شرقی چون ژاپن و کره جنوبی که خود قدرتهای اقتصادی هستند
تابع غرب اند همچنین کانادا نیز از کشورهایی است که از سیاست های اقتصادی غرب
تبعیت میکند. البته به دلیل حضور آمریکا در تیم غربی و نفوذ و قدرت این کشور در
اقتصاد دنیا اکثر کشورها را متاثر از فعالیت های اقتصادی این کشور کرده و موجب
شده خود را در راستای حرکت های اقتصادی این کشور قرار دهند و به نوعی از این کشور
تبعیت کنند.
اما دیگر کشورهای دنیا که در حال توسعه هستندو برای پیشرفت و پویایی چرخه اقتصاد خود تابعیت اقتصادی
را نسبت به این دو قطب نمی پذیرند مشربیت را به تبعیت در تعامل اقتصادی با این دو
قطب ترجیح میدهند یعنی روابط اقتصادی خود را همسو با سیاست های اقتصادی یکی از قطب
های اقتصادی قرار داده در عین حالی که بر تولید داخل اتکا دارند و این حرکت در
ایران بسیار مشهود است!!
در دولت نهم و دهم بدلیل سیاست دولتمردان ، کشور برای رویارویی بیشتر با غرب ،
اقتصاد شرق مشربی را برگزید ، شروع این سیاست روابط دیپلماتیک ایران با روسیه، چین
و هند بود که روسای جمهور این سه کشور جداگانه با هیئت های بلند پایه به ایران سفر
کردند و دهها تفاهم نامه و قراداد اقتصادی در حوزه های تولیدی ، علمی و نظامی بسته
شد .
اما ادامه این روابط درحوزه های اقتصادی
نتواست برای ایران مفید فایده باشد و غربی ها به بهانه بحث هسته ای و در واقعیت جنگ اقتصادی با قطب شرق به تحریم
های همه جانبه بر علیه ایران دست زند و در مدت سه سال توانستند اقتصاد ایران را
تضعیف کنند وبا بلوکه کردن سرمایه ی 100 میلیارد دلاری ایران به پیکره اقتصادی آن
به خصوص بخش تولید داخل ضربه هایی را وارد کنند در عوض روسیه و چین نتواستند از رشد این روند جلوگیری کنند و در این
موضوع محتاطانه عمل کردند تا آنجایی رشد اقتصادی ایران در سال قبل به بیش از منفی
چهار درصد رسید . جالب آنکه پرونده هسته ای ایران در حضور روسیه و چین به شورای
امنیت فرستاده شد و روسیه در راه اندازی تاسیسات هسته ای و نیروگاه اتمی بوشهر
بارها تعلل کرد و در واگذاری موشک های بالستیک اس 300 با آنکه تمام پول این موشک
ها را دریافت کرده بود آنقدر وقت کشی کرد تا ایران از این کشور در دادگاه بین المللی
شکایت کند و آخرهم ایران نتوانست موشک های اس 300 را تحویل بگیرد و روسیه این موشک
ها را با نوع دیگری از موشک های بالستیک عوض کرد به قولی سرمایه ایران در این کشور
نیز برای مدتی بلوکه شده بود!!
چنین حرکتهایی برای فعالان اقتصادی ایرانی که به روسیه اعتماد کرده بودند نگرانی
ایجاد کرد ، چین نیز ایران را به موتور محرکه اقتصاد خود تبدیل و بازار داخلی
ایران را پر از کالاهای چینی کرد که داد همه تولید کنندگان و صنعتگران ایران را
درآورد!
نتیجه اقتصاد شرق مشربی ایران جز تضعیف اقتصاد و تحریم چیز دیگری نداشت!!
با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید ، غرب مشربی در دستور کار دولتمردان قرار
گرفت و دولت در جهت تعامل اقتصادی با غرب برآمد و سیاست غرب مشربی را برگزید و با
علم کردن بحث هسته ای توانست با یک فرصت شش ماهه حجم تحریم ها را کاسته و مقدار
کمی از سرمایه های بلوکه شده ایران را آزاد کند و تنفس اقتصادی را بوجود بیاورد
اما همچنان اقتصاد ایران ضعیف است و احتیاج به بازسازی دارد .
نکته قابل توجه دستاویز شدن ایران برای زورآزمایی یا جنگ جدید بلوک غرب و شرق
، جنگ اقتصادی بود ، جنگی که پس از جنگ های سخت و سرد وارد نوع جدید خود یعنی جنگ
اقتصادی شده و چون جنگ های گذشته ایران محور این زورآزمایی هاست وبلوک غرب عملا توانست به بلوک شرق نشان دهد در این جنگ
توانسته آنها به عقب نشینی وادار کند.
این جنگ سه سال قبل با تحریم ها علیه ایران شروع و با بلوکه کردن سرمایه های
ایران به اوج خود رسید ، بیش از سه سال جنگ اقتصادی بلوک شرق و غرب با محوریت
اقتصاد ایران ادامه داشت تا اینکه با روی کارآمدن دولت تدبیر و امید و تعامل بیشتر
این دولت با غرب در جهت تنفس اقتصادی کشور، گویی این جنگ به حالت آماده باش برگشته
و جالب آنکه رگه های رشد اقتصادی در کشور های بلوک غرب نیز مشاهده میشود، حضور
دهها هیئت تجاری از کشورهای غربی در ایران نشان دهنده این موضوع است. اما این
زورآزمایی به بهای ویران شدن زندگی میلیون ها نفر در اروپا و آمریکا پرداخت شد و خسارتهای جبران ناپذیری به نسل حاضر
در این کشور ها زد جنگی که خانمان سوز تر از دو جنگ قبلی بود.
اما این جنگ در ایران همبستگی بیشتر مردم را در پی داشت و مردم را درکنار هم
قرار داد ودر بین دولتمردان بسیج فراگیر را بوجود آورد و رهبر معظم انقلاب با
سیاست اقتصاد مقاومتی توانست کشور را در مقابل ضربه های اقتصادی بیمه کند تا در
این سه سالی که تحریم های همه جانبه برعلیه ایران اعمال شد این کشور توان رویارویی
داشته باشد، هر چند اقتصاد ایران تضعیف شده اما همچنان زنده است و نفس میکشد و
تاثیر گذار است و از دولتمردان انتظار میرود به جای اقتصاد غرب و شرق مشربی به
دنبال اقتصاد داخل مشربی گام بردارند. به فرموده رهبر معظم انقلاب غربی ها به هیچ
وجه قابل اعتماد نیستند و تعامل با آنها باید زیرکانه و هوشمندانه باشد ، از دولت
انتظار میرود سیاست انقلابی نه شرقی نه غربی جمهوری اسلامی را در روابط اقتصادی مد
نظر داشته باشد.
حسین زحمتکش/ فودنا