تفاوت بین برنج قهوه ای و سفید تنها در رنگ آنها نیست. دانه کامل برنج دارای چندین لایه می باشد. اگر فقط یک لایه خارجی آن را برداریم، آنچه نامیده می شود، برنج قهوه ای است. در اثر این فرایند، مواد مغذی موجود در برنج، به مقدار خیلی کم از بین می روند.
حال اگر برنج قهوه ای آسیاب شود، مقدار زیادی از لایه های دانه برنج به همراه سبوس و مواد مغذی آن از بین می روند و آن چه باقی می ماند، همان برنج سفید است.
در طی آسیاب کردن برنج قهوه ای و تبدیل آن به برنج سفید،67 درصد ویتامین ب3، 80 درصد ویتامین ب1 ، 90 درصدویتامین B6 ، نصف منگنز، نصف فسفر، 60 درصد آهن و تمامی فیبرهای محلول و اسیدهای چرب ضروری موجود در آن از بین می روند.
مواد مغذی موجود در یک لیوان برنج پخته شده ی سفید و قهوه ای:
| برنج سفید | برنج قهوه ای |
| کالری | 266 | 218 |
| پروتئین (گرم) | 5 | 4/5 |
| کربوهیدرات (گرم) | 58/6 | 45/8 |
| فیبر (گرم) | 0/5 | 3/5 |
| چربی (گرم) | 0/4 | 1/6 |
| اسیدهای چرب غیراشباع (گرم) | 0/1 | 0/6 |
| کلسترول (میلی گرم) | 0 | 0 |
خواص برنج قهوه ای
برنج قهوه ای منبع خوبی از منگنز، سلنیوم و منیزیم می باشد.
یک فنجان برنج قهوه ای، 80 درصد از نیاز روزانه بدن به منگنز را تامین می کند. منگنز به تولید انرژی از پروتئین و کربوهیدرات کمک می کند و همچنین در ساخت اسیدهای چرب نیز وارد عمل می شود. منگنز برای سلامت سیستم اعصاب و برای تولید هورمون های جنسی بسیار مهم است. منگنز جزء مهم آنتی اکسیدان می باشد که جلوی تخریب سلول را می گیرد. منگنز جلوی رعشه، ضعف روحی، جوش های پوستی و آسیب های لوزالمعده را می گیرد.
یک فنجان برنج قهوه ای پخته شده در حدود 3/27 درصد از نیاز روزانه بدن به سلنیوم را تامین می کند. سلنیوم یکی از اجزای اساسی سوخت و ساز بدن می باشد، برای مثال در سوخت و ساز هورمون های تیروئیدی شرکت می کند، نوعی آنتی اکسیدان می باشد و وظیفه ایمن سازی بدن را بر عهده دارد. سلنیوم با کمک ویتامین E نقش آنتی اکسیدانی خود را کامل می کند. سلنیوم نه تنها برای مقابله با سرطان مهم است، بلکه برای بیماری های قلبی، کاهش علامت های تنگی نفس و درد و همچنین تسکین ورم و التهاب مفاصل بسیار مفید می باشد.
برنج قهوه ای از آنجا که دارای مقدار زیادی فیبر و سلنیوم می باشد، برای بیماران مبتلا به سرطان روده بزرگ بسیار مفید می باشد.
برنج قهوه ای و تمامی غلات و دانه های سبوس دار، منبع بسیار خوبی از منیزیم می باشند. منیزیم فعال کننده بیش از 300 نوع آنزیم می باشد. این آنزیم ها در استفاده بدن از گلوکز و انسولین شرکت می کنند. بر اساس مطالعات به دست آمده برنج قهوه ای، خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را کم می کند.
منیزیم، فشار خون را کم می کند، سردردهای میگرنی را از بین می برد، کاهش دهنده تنگی نفس می باشد، از گرفتگی عضلانی جلوگیری می کند، جلوی خستگی را می گیرد و ابتلا به سکته قلبی و بیماری های قلبی را کم می کند. همچنین منیزیم توسط کلسیم، حرکات اعصاب و عضلات را کنترل می کند.
منیزیم هم مانند کلسیم برای سلامت استخوان مفید است. دو سوم منیزیم بدن، در استخوان ها جای دارد.
برنج قهوه ای، 3 برابر برنج سفید دارای فیبر می باشد. فیبر باعث پایین آمدن کلسترول، کنترل قند خون و دیابت، از بین برنده سرطان روده بزرگ و یبوست می باشد.
مقدار فیبر موجود در تعدادی از میوه ها و غلات در جدول زیر آمده است:
غذا | مقدار | فیبر برحسب گرم |
| جو | یک لیوان | 13/6 |
| چاودار(گندم سیاه) | یک سوم لیوان | 8/22 |
| گلابی | 1 عدد متوسط | 5/02 |
| سیب | 1 عدد متوسط با پوست | 5 |
| پرتقال | 1 عدد | 4/42 |
| توت فرنگی | یک لیوان | 3/82 |
| برنج قهوه ای | یک لیوان | 3/5 |
| آلو | یک چهارم لیوان | 3/02 |
| نان گندم | یک تکه | 2 |
روغن برنج قهوه ای(یا روغن سبوس برنج)، دارای مقدار کمی کلسترول LDL(کلسترول بد) می باشد.
باسماتی جزوی از برنج های قهوه ای می باشد. باسماتی و دیگر برنج های قهوه ای، شاخص گلیسمی کمتریی دارند.
برنج قهوه ای را می توان تا 6 ماه نگهداری کرد.
مریم سجادپور- کارشناس