دو نگاه متفاوت به بورس

بورس تهران در شرایطی هفته گذشته زیان حدودا 3/1 درصدی را در 4 روز معاملاتی عاید فعالان این بازار کرد که بررسی‌ها نشان می‌دهند در کنار افت مقداری شاخص هنوز بازار از معاملات پرحجمی برخوردار نیست. اما بررسی‌های تکنیکال نشان می‌دهند بورس در صورتی که در هفته جاری بتواند با قدرت از مرز 76 هزار واحد عبور کند، قطعا هدف‌گذاری بعدی بازار رقم 80 هزار واحد خواهد بود. به عقیده کارشناسان، چند عامل مهم بازار را تحت‌ تاثیر قرار خواهد داد که ثبات بازارهای موازی در کنار پایداری شرایط اقتصادی مهم‌ترین این عواملند. با این حال بررسی‌ها نشان می‌دهند انتظار بازیگران اصلی بازار باعث شده است شاخص ناتوان از کسب ارقام بالاتر در محدوده‌های کنونی درجا بزند که دلیل آن نگرانی فعالان حقیقی و حقوقی از روند فعلی بازار و فعالیت نوسان‌گیران است. در این میان روند هفته گذشته بازار سهام با توجه به ثبات بازار ارز و افت سکه نشان داد بورس همچنان از کمترین هزینه فرصت برای سرمایه‌گذاری برخوردار است؛ هرچند سودآوری در این بازار مستلزم نگاه بلندمدت معامله‌گران بنیادی است. به تحلیل کارشناسان، وضعیت بازار به شکلی است که نوسان‌گیرها سرگردانند و سرمایه‌گذاران بنیادی نیز منتظر فرصت مناسب برای بازگشت به بازار. 

نوسان‌گیرها سرگردانند؛ سرمایه‌گذاران بنیادی منتظر

گروه بورس- بهزاد بهمن‌نژاد: طی هفته گذشته بار دیگر وضعیت اقتصادی در داخل کشور تغییرات چندانی را تجربه نکرد. گرچه در کوتاه‌مدت امیدی به تغییر این شرایط وجود ندارد، اما تاثیر برخی عوامل خارجی روند بازارهای سرمایه‌گذاری را تحت تاثیر خود قرار داد.

به این ترتیب، در بازار ارز کنترل نرخ تورم و بهبود وضعیت صادرات موجب بهبود طرف عرضه شد تا روند صعودی قیمت دلار کنترل شود و در همان محدوده 3 هزار و 280 تومانی باقی بماند. این در حالی است که سکه با توجه به افت شدید قیمت طلای جهانی با کاهش نسبی مواجه شد و طی هفته گذشته حدود 5/0 درصد افت را تجربه کرد. شاخص کل بورس نیز در ابتدای هفته افت قابل توجهی را تجربه کرد و به 74 هزار و 500 واحد رسید، اما همان‌طور که قبلا پیش بینی شده بود کف حمایتی 74 هزار واحدی قدرتمند عمل کرد و شاخص در روزهای پایانی هفته با رشد مواجه شد و بار دیگر به کانال 75 هزار واحدی بازگشت. به این ترتیب، شاخص کل بورس هفته گذشته را با 965 واحد (معادل 3/1 درصد) افت پشت سر گذاشت. 

وضعیت متفاوت بورس در کوتاه‌مدت و بلندمدت

آنچه طی روزهای اخیر در بازار سهام به چشم می‌خورد، عدم امیدواری نسبت به تغییر قابل توجه شرایط است. بر این اساس، با توجه به نسبت قیمت به درآمد متوسط بازار که نسبت به میانگین سال‌های گذشته بازار نسبتا بالا است دائما شاهد اصلاح قیمتی در سهام موجود هستیم. در نگاه کوتاه مدت چند پارامتر مهم را باید مد نظر قرار داد؛ نخست، روند کاهشی نرخ تورم است که اجازه افزایش قیمت محصولات و در نتیجه افزایش سودآوری از این محل را به شرکت‌های بورسی نمی‌دهد. دومین مساله بحث مذاکرات هسته‌ای است که می‌تواند به عنوان جدی ترین محرک بازارهای سرمایه‌گذاری از جمله بورس محسوب شود. در این رابطه، هفته گذشته تولیدات خودرو در سال جاری حدودا دو برابر سال قبل پیش بینی شد، اما در بیان این خبر بر لزوم رسیدن به توافق هسته‌ای و گشایش تجارت با کشورهای دیگر تاکید شده است. در واقع، گروه خودرو که یکی از صنایع شاخص ساز بورس نیز به شمار می‌آید، بهبود وضعیت خود را در سال جاری مشروط به توافقات مزبور دانسته است. از سوی دیگر، نگاه به پیش بینی سود شرکت‌های بورسی و مجامع سالانه آنها نکاتی را به همراه دارد. به‌طور تاریخی، سود نقدی تقسیمی میان سهامداران در سال‌های گذشته حدود 75 درصد محقق شده بوده که نسبت به بازار سهام در شرکت‌های خارجی، رقمی بسیار بالا محسوب می‌شود. حال اگر سود نقدی در مجامع سال جاری را رصد کنیم، مشاهده می‌شود درصد سود نقدی افزایش نسبی یافته است. این مساله ممکن است در کوتاه مدت موجب خشنودی سهامداران و بهبود هیجانی وضعیت معاملات بورس شود؛ اما با نگاهی بلندمدت مشاهده می‌شود که این حرکت نه به نفع شرکت‌ها و نه سهامداران آنها است. به عبارت دقیق تر، در شرایطی که شرکت‌ها باید با ایجاد تغییرات بنیادی میزان سودآوری خود را افزایش دهند، تقسیم بیش از اندازه سود محقق شده به صورت نقدی، می‌تواند در آینده آنها را برای تامین مالی انجام طرح‌های توسعه‌ای با مشکل مواجه کند. بنابراین، بهتر است شرکت‌های بورسی این عادت دیرینه را رها کرده و به سود محقق شده به عنوان منبع درآمدی جهت سرمایه‌گذاری‌های جدید و انجام طرح‌های توسعه‌ای نگاه کنند. علاوه‌بر کاهش قابل توجه حجم معاملات، همچنان نحوه حضور سهامداران حقیقی و حقوقی بدون تغییر مانده است. بررسی «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد در معاملات هفته گذشته، سهامداران حقوقی به‌طور میانگین حدود 34 درصد از حجم معاملات (خرید و فروش) را به خود اختصاص داده بودند. بر این اساس، گرچه حقوقی‌ها در بیشتر نمادها در نقش خریدار حضور یافته‌اند، اما حضور به نسبت کل حجم معاملات بسیار کمرنگ بوده است.

با این حال، حمایت قابل توجه سهامداران حقوقی منجر شد طی هفته گذشته (شنبه تا دوشنبه)، تغییر مالکیت 2/836 میلیارد ریالی (معادل 4/6 درصد ارزش کل معاملات) از سوی سهامداران حقیقی به حقوقی صورت گیرد. این امر بیانگر این نکته است که سهامداران حقیقی همچنان در حال خارج کردن نقدینگی خود از بازار هستند. برخی از این سهامداران که سهام را در قیمت‌های بالا خریداری کرده بودند، نسبت به بهبود وضعیت بازار سهام ناامید شده و به‌منظور جلوگیری از زیان بیشتر اقدام به فروش سهام خود کرده‌اند. با این حال باید توجه شود این خروج در حالی رخ می‌دهد که سایر بازارها نیز در تعادل به سر می‌برند. در واقع، گذار از وضعیت فعلی اقتصادی و افزایش نرخ رشد صنعت تا پایان سال جاری بیشترین اثر را بر بازار سهام خواهد داشت. بر این اساس، با توجه به چشم‌انداز نامناسب سایر بازارهای موازی، باقی ماندن در بورس هزینه فرصت پایینی خواهد داشت و سهامداران با نگاهی بلندمدت می‌توانند با خرید سهام در قیمت‌های پایین، سودآوری مناسبی را عاید خود کنند. در واقع، بر خلاف وضعیت بازارهای سرمایه‌گذاری در کشورهای پیشرفته که عموما رکود در یک بازار به معنای رونق و ورود سرمایه‌گذاران به بازار موازی است (مثلا بازار سهام و طلا در آمریکا)، در کشور ما این گونه نیست و ارتباط معناداری میان بازارهای سرمایه‌گذاری در همه شرایط وجود دارد. در این رابطه شاید بتوان وضعیت فعلی کشور را به حالت رکود اقتصادی در کشورهای پیشرفته نسبت داد که در آن کلیه بازارها وضعیت نامناسبی داشته و سهامداران به‌منظور جبران زیان خود باید دیدگاه بلندمدت داشته و نسبت به آینده بازار سرمایه‌گذاری خود وفادار باشند. 

یک کارشناس بازار سرمایه با بررسی تکنیکال شاخص کل بورس عنوان می‌کند: شاخص در یک روند نزولی کوتاه‌مدت حرکت می‌کند (خط قرمز رنگ) که این حرکت قیمت کاملا با اندیکاتور MACD همگرایی دارد. اما صعود قیمت در دو روز پایانی هفته گذشته با ارزش معاملات پایین، همراه با RSI اشباع از فروش، یک اصلاح قیمتی به سطح 76 هزار واحدی را نوید می‌دهد که سطح مهمی از نظر روانی است. سطح مزبور دقیقا سقف خط روند است و در صورتی که شاخص بورس اوراق بهادار تهران سطح 76 هزار و 200 واحد را همراه با ارزش معاملات با سطح بالا شکست دهد می‌توان انتظار افزایش شاخص بیش از 80 هزار واحد را داشت. در غیر این صورت شاخص به نزول خود ادامه خواهد داد و احتمال شکست سطح حمایتی 73 هزار واحد در هفته‌های آینده قوت خواهد گرفت. شایان کرمی در ادامه می‌افزاید: همان‌طور که در شکل 2 مشاهده می‌شود شاخص در یک کانال نزولی قرار دارد اما نکته مهم در این کانال، سطح فعلی شاخص است. در صورتی که شاخص سطح 76 هزار و 200 واحد را همراه با ارزش معاملات بالا شکست دهد علاوه‌بر اینکه خط روند نزولی کوتاه‌مدت خود را شکست می‌دهد، کانال نزولی میان مدت 6 ماه خود را نیز شکست خواهد داد. 

بنابراین، شاخص به بیش از 80 هزار واحد خواهد رسید اما برای شکست سطح 89 هزار واحدی، تردید از نظر تکنیکالی وجود دارد. زیرا در حال حاضر شاخص بورس اوراق بهادار در روند اصلاحی بلندمدت به سر می‌برد و در صورتی که این روند اصلاحی زیگزاگ ABC باشد شکست کانال نزولی رسم شده در شکل 2 تنها شکست موج AB است و پس از یک صعود، موج BC نزولی را به همراه خواهد داشت. هر چند الگوهای اصلاحی به مراتب پیچیده‌تر از موج‌های جنبشی هستند و ایجاد موج اصلاحی زیگزاگ ABC تنها یک سناریوی محتمل از نظر تکنیکالی برای شاخص بورس اوراق بهادار است. این تحلیلگر تکنیکال در پایان تاکید کرد: به عنوان نتیجه‌گیری کلی می‌توان در هفته جاری انتظار صعود شاخص تا سطح 76 هزار واحد که مقاومت بسیار قوی از نظر تکنیکالی است را داشت و در صورت شکست این سطح همراه با ارزش معاملات بالا شاخص بورس اوراق بهادار تهران به بیش از 80 هزار واحد در هفته‌های آینده افزایش خواهد داشت و در غیر این صورت احتمال شکست سطح حمایتی 73 هزار واحدی شاخص بورس در هفته‌های آینده بسیار بالا خواهد بود.

طی معاملات هفته گذشته، عمده صنایع با روند شاخص کل همراهی کردند و منفی شدند. به این ترتیب، در میان 36 صنعت بورسی تنها 9 گروه توانستند تغییرات مثبتی را به ثبت برسانند. گروه محصولات چوبی، خدمات فنی و مهندسی و رایانه به ترتیب با 6/6، 9/3 و 7/3 درصد رشد توانستند بیشترین بازدهی را در میان صنایع بورسی به ثبت برسانند. از سوی دیگر، استخراج سایر معادن، محصولات غذایی و محصولات شیمیایی به ترتیب با 15/5، 4/3 و 3 درصد افت، منفی ترین گروه‌های هفته گذشته شدند. همان‌طور که در نمودار مشاهده می‌شود برخلاف هفته‌های پیشین، طی هفته گذشته بیشترین تغییرات مثبت یا منفی، فقط در اختیار صنایع کوچک نبود. به عبارت دقیق تر، به ویژه در صنایع منفی، گروه‌هایی با ارزش بازار بالا نظیر پتروشیمی‌ها و خودرویی‌ها بیشترین کاهش را داشته‌اند که همین امر منجر به تغییرات قابل توجه شاخص در معاملات هفته گذشته شد. در واقع، شاخص که هفته‌های کم‌نوسانی را سپری می‌کرد، در هفته گذشته روزهایی با محدوده نوسان نیم درصدی را نیز تجربه کرد.