عیسی گلشاهی مدیرکل دفتر توسعه بازار شیلات طی یادداشتی به پاسخگویی در مورد شبهاتی که اخیرا درباره استفاده از ماهی تیلاپیا مبنی بر آلوده بودن گوشت این ماهی، پرچرب بودن و داشتن خصوصیاتی نزدیک به گوشت قرمز مطرح شده بود، پرداخت و گفت: مقدار کل تولید این ماهی بر اساس آمار ارایه شده از سوی فائو به میزان تقریبی 4 میلیون تن بوده و کشورهای اصلی پرورش دهنده این ماهی در جهان به ترتیب میزان تولید عبارتند از چین با 36 درصد، مصر با 15.3 درصد، اندونزی با 15 درصد، برزیل با 6.3 درصد، تایلند با 3.5 درصد، بنگلادش با 2.6 درصد، فیلیپین با 2.3 درصد، تایوان با 1.7 درصد و ویتنام با 1.6 درصد از سهم تولید جهانی که در مجموع 84.3 درصد از سهم تولید را به خود اختصاص داده‌اند.
در زمینه تجارت ماهی تیلاپیا کشور چین با صادرات 223 هزار تن، بیشترین میزان صادرات را به خود اختصاص داده و آمریکا با واردات 9 درصد از مجموع ماهی تیپلاپیای صادراتی کشورهای مختلف بزرگترین مصرف کننده این ماهی در جهان است.
واردات تیلاپیا به طور متوسط طی سال 2013 به اتحادیه اروپا از مبادی چین و اندونزی به میزان 14 درصد نسبت به سال قبل افزایش یافته است.
تولید این ماهی به علت هزینه بسیار پایین تولید، نیاز اکسیژنی پایین، قابلیت رشد و تکثیر سریع، قابلیت تطبیق با انواع شوری آب، مقاومت نسبی در برابر بیماری‌ها و قابلیت تولید در انواع شرایط آب و هوایی به سرعت در حال افزایش بوده به نحوی که از آن به عنوان مرغ آبزی‌پروری یاد می‌شود.
براساس اعلام فائو تا سال 2030 میزان تولید این ماهی به عنوان راه‌حلی برای جهش در آبزی پروری و افزایش تولید پروتئین حیوانی به بیش از 14.7 میلیون تن خواهد رسد که از این مقدار 7.4 میلیون تن در چین و 7.3 میلیون تن در سایر مناطق جهان تولید خواهد شد.
در تولید این ماهی چه در کشور چین و چه در سایر نقاط جهان تمامی استانداردهای فنی و بهداشتی همانند سایر آبزیان پرورشی رعایت شده و پایش باقیمانده‌ها نیز توسط کشورهای وارد کننده در کنار سنجش سایر موارد تأثیرگذار بر سلامت محصول مورد سنجش قرار می‌گیرد به ویژه اینکه این ماهی برای واردات به اروپا ملزم به رعایت استانداردهای جامعه اروپا بوده و برای واردات به آمریکا نیز استانداردهای سازمان غذا و داروی آمریکا را رعایت می‌کنند.
برای واردات این ماهی به ایران علاوه بر بازدید از شرایط فنی پرورش در کشورهای تامین کننده (نظیر ویتنام، چین و اندونزی) و دریافت گواهی بهداشتی مبدا توسط سازمان دامپزشکی، توسط نمایندگان ولی فقیه در وزارت جهاد کشاورزی، بازدیدهای دقیقی از مزارع پرورش این ماهی و شرایط پرورش در آنها انجام شده و چه در بازدیدهای آنها و چه در سایر منابع و مراجع مورد دسترسی ذکری از استفاده از فضولات در پرورش این ماهی نشده و در شرایط عملیاتی نیز چنین اتفاقی نمی‌ا‌فتد، لذا ذکر این مصادیق هدفی جز تشویق اذهان عمومی با هدف حمایت از برخی تولیدات دیگر ندارد.
یکی از خصوصیات آبزیان غنای آنها از اسیدهای چرب خانواده امگا 3 بوده و دیگر خصوصیات آنها نسبت مناسب بالانس اسیدهای چرب امگا 3 به امگا 6 است. هر دوی این اسیدهای چرب برای بدن ضروری بوده، اما خانواده امگا 3 علاوه بر ضروریت، دارای ارزش سلامت‌زایی و پیشگیری از انواع بیماری‌های قلبی و عروقی و ناراحتی‌های روانی در کنار سایر ارزش‌های تغذیه‌ای را دارا است.
ماهی تیلاپیا اگرچه از نظر این خصوصیات ممکن است، در رده پایین‌تری نسبت به سایر گونه‌ها نظیر سالمون و یا مکرل قرار گیرد، اما از نظر خصوصیات و ارزش غذایی آنچه را که از یک آبزی انتظار داریم و به عنوان غذای سلامتی شناخته می‌شوند، بدست می‌دهد.
در فرآوری ماهی تیلاپیا برای ایجاد رنگ بهتر در بافت در اولین مرحله پیش از فرآوری یا آخرین مرحله پس از تولید، اقدام به تزریق گاز منواکسید کربن در آب محل نگهداری آنها می‌شود که این امر رنگ بهتر بافت را به همراه دارد.
در استاندارد اتحادیه اروپا تزریق این گاز مورد تایید نبوده، اما در استاندارد آمریکا، کانادا و سایر کشورها مورد پذیرش می‌یابد. در ایران نیز بر اساس مقررات موجود، استاندارد اتحادیه اروپایی مورد پذیرش بوده و استفاده از گاز برای فرآوری ماهی تیلاپیا مجاز نیست.
سازمان محیط زیست به عنوان دستگاه ناظر بر واردات گوشت ماهی مطرح نبوده و مجوز واردات بر اساس نظرات فنی و بهداشتی سازمان‌های شیلات و دامپزشکی صورت می‌پذیرد.
آنچه که در حال حاضر از سوی سازمان حفاظت محیط زیست مورد پیگیری است، واردات کنترل شده بچه ماهی زنده مونوسکس (تک جنس نر) و مولدین این ماهی با در نظر گرفتن مطالعات زیست محیطی برای پرورش در مناطق خاص در استان یزد بوده و اساسا مسئله‌ای از بابت ورود گوشت ماهی تیلاپیا در آن مطرح نشده است.
کم چرب بودن، رشد سریع و گیاهخوار بودن این ماهی از فاکتورهایی است که سبب جلوگیری از تجمع فلزات سنگین از قبیل جیوه در آن می‌شود، لذا از مزایای این ماهی محسوب می‌شود.
در عین حال از میزان انرژی حاصله از مصرف یک وعده 100 گرمی تیلاپیا، 81 درصد انرژی حاصله ناشی از پروتئین و 19 درصد ناشی از چربی و در ماهیان چرب‌تر نظیر کپور 60 درصد از پروتئین و 40 درصد از چربی است. که با توجه به قابلیت بالای هضم و جذب پروتئین در آبزیان، این موضوع یکی از مزایای ماهی تیلاپیا در کنار طعم پذیری بسیار عالی ماهی تیلاپیا است.
فارس