چند سالی است عراق به عنوان یکی از بزرگ‌ترین مشتریان محصولات کشاورزی ایران به شمار می‌رود و این کشور سالانه بیش از 60 درصد از سهم تجارت کشاورزی ایران را به خود اختصاص داده است.
البته ایران طی سال‌های گذشته با تراز منفی هشت میلیارد دلاری تجاری در بخش کشاورزی مواجه بوده است و همواره میزان واردات محصولات کشاورزی حدود هشت میلیارد دلار بیشتر از صادرات آن بوده است.
از سال گذشته با روی کار آمدن دولت یازدهم مساله بحران آب به صورت جدی از سوی مسئولان پیگیری شد و حتی وزیر جهاد کشاورزی نیز سال گذشته در مراسم کسب رأی اعتماد از نمایندگان مجلس، وعده داد که ضمن صرفه‌جویی در مصرف آب در بخش کشاورزی، تراز تجاری منفی این بخش را نیز بهبود بخشد.
اما در این شرایط که ایران هر روز بحران منابع آبی‌اش جدی‌تر و هشدار‌های مسئولان بیشتر می‌شود، در پنج ماهه نخست امسال بیش از 750 هزار تن انواع محصولات کشاورزی ایرانی از جمله پسته، هندوانه، خرما، خربزه، کلم، گوجه‌فرنگی، کیوی، چای، سیب تازه، انگور خشک‌کرده، پیاز و موسیر، سیب‌زمینی، خیار، گوشت مرغ، لبنیات و غیره به عراق صادر شده است و جالب‌تر این‌که از این میزان بیش از 95 درصد آن یعنی حدود 720 هزار تن محصولات جزو محصولات آب‌بر بوده‌اند که می‌توان گفت ارز‌آوری چندانی هم ندارد.
در میان محصولات آب‌بری که به عراق صادر شده است می‌توان به هندوانه با حدود 356 هزار تن (66 درصد)، گوجه‌فرنگی با حدود 111 هزار تن (بیش از 90 درصد)، خربزه با 28 هزار تن (حدود 60درصد)، سیب تازه با 46 هزار تن (50 درصد)، سیب‌زمینی با 30 هزار تن (حدود 45 درصد)، پیاز و موسیر با 28 هزار تن (حدود 25 درصد) به عنوان بیشترین حجم صادرات آب مجازی به کشور همسایه ااره کرد.
این در حالی است که محمد حسین شریعتمدار ، مشاور عالی وزیر جهاد کشاورزی در این باره معتقد است: برای تولید سیب‌زمینی، هندوانه، صیفی‌جات و دیگر محصولات آب‌بر باید در حد نیاز داخل برنامه‌ریزی کنیم. از سوی دیگر باید محاسبات دقیق اقتصادی صورت گیرد تا ببینیم که آیا تولید و صادرات این محصولات اقتصادی است یا خیر.
به گفته وی در دنیا به ازای صادرات هر مترمکعب آب مجازی 1.2 دلار درآمد کسب می‌شود در حالی که در کشور ما حدود 30 سنت است که باید از طریق افزایش بهره‌وری آن را بهبود دهیم.
البته شریعتمدار به این نکته هم اشاره کرد که وزارت نیرو به صورت شفاهی به انها اعلام کرده است که از سال زراعی پیش‌رو که از ابتدای پاییز آغاز می‌شود سهم آب بخش مصرفی کشاورزی حدود 50 درصد کاهش پیدا می‌کند.
بنابراین با توجه به شرایط موجود در کشور که کمبود منابع آبی به چالشی جدی در همه بخش‌های صنعت، شرب، کشاورزی و غیره تبدیل شده است به نظر می‌رسد مسوولان وزارت جهاد کشاورزی به جای صادرات آب مجازی تحت عنوان صادرات محصولات آب‌بر و کم ارزشی مانند انواع صیفی‌جات، باید با تدبیری نو راهکاری درست از تولید بیش از حد محصولات آب‌بر که صادرات آنها درآمد ارزی چندانی برای کشور ندارد جلوگیری کرده و از سوی دیگر اجرای روش‌های نوینی مانند آبیاری تحت فشار سهم آب مصرفی در بخش کشاورزی را کاهش دهند.
ایسنا