تهدید قیمتی در انتظار بازار گندم و برنج

پیش‌بینی «قیمت» همواره یکی از عوامل تاثیرگذار در تصمیم‌گیری برای تولید، واردات و حتی صادرات کالاهای استراتژیک است. کالاهای کشاورزی به ویژه آن دسته از محصولاتی که در تامین کالاهای اساسی نقش دارند، به دلیل استراتژیک بودنشان، همواره از سوی کانون‌ها و نهادهای پیش‌بینی‌کننده مورد بررسی قرار می‌گیرند تا راه را برای تصمیم‌گیران این حوزه تا حدودی هموار کنند. براساس گزارش‌های پیش‌بینی‌ بیزینس مانیتور که با همکاری کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران و «دنیای اقتصاد» ترجمه و منتشر شده، قیمت مواد غذایی در مجموع در حال افزایش است اما پیش‌بینی‌های مربوط به قیمت غلات در حال تجدیدنظر است و انتظار می‌رود در 6 ماه آینده، قیمت‌ها از سطوح کنونی کمتر شود. قیمت گندم و ذرت به دلیل تنش‌های سیاسی موجود در دریای سیاه با بیشترین خطر مواجه است، ضمن اینکه کاهش بیشتر قیمت‌ها موجب افزایش مشکلات خواهد شد.

قیمت برنج نیز طی 6 تا 9 ماه آتی فشارهای رو به رشد را متحمل خواهد شد. با توجه به اینکه تحقق الگوی آب و هوایی ال‌نینو (نوسانات سیستم اتمسفری در شرق بخش استوایی اقیانوس آرام که معمولا بر آب و هوای سراسر جهان اثرات قابل توجهی دارد) محتمل است، با ورود آب و هوای خشک به آسیا، بازده‌های بخش برنج در معرض تهدید قرار می‌گیرد.

در تجدیدنظر پیش‌بینی‌های مربوط به میانگین قیمت ذرت در سال‌های 2014 و 2015 میلادی، به دلیل تنش‌های نظامی اوکراین، این ارقام افزایشی خواهند بود، اما حتی چنانچه سهم نسبتا کلانی از صادرات جهانی ذرت در مقایسه با گندم، به این کشور(اوکراین) اختصاص داشته باشد (16درصد صادرات ذرت در مقایسه با صادرات 6درصدی گندم)، سطح بالای عرضه به بازار جهانی موجب محدود ماندن قیمت‌ها طی ماه‌های آتی خواهد شد. به‌رغم دیدگاه بلندمدت در رابطه با سقوط سطح تولید آمریکای لاتین به‌ویژه آرژانتین و برزیل، به علت سطح کشت پایین‌‌تر در مقایسه با سال قبل، پیش‌بینی می‌شود مازاد جهانی ذرت در فصل زراعی 2014-2013 میلادی بالغ بر 60میلیون تن باشد. این در حالی است که پیش‌بینی افزایش نسبتا جزئی سطح مصرف ایالات متحده آمریکا در سال 2014 میلادی از دلایل اصلی دیدگاه مازاد قابل ملاحظه ذرت در بازار است. با توجه به پیش‌بینی کاهش نرخ رشد تولید بخش دامداری و کاهش تولید اتانول، پیش‌بینی می‌شود سطح مصرف آمریکا تنها با 6درصد افزایش به 278میلیون تن برسد. در مقابل، در پیش‌بینی‌های رسمی سطح رشد تقاضای ایالات متحده آمریکا در سال 2014 میلادی نزدیک به 13درصد اعلام شد. اعتقاد بر این است که کاهش احتمالی پیش‌بینی‌های رسمی باعث سقوط بازار می‌شود و در نهایت انتظار می‌رود قیمت‌ها به کمتر از میانگین سال 2014 برسد.

پیش‌بینی می‌شود میانگین قیمت برنج در سال 2014 میلادی کمتر از 14 دلار بر صد پوند باشد. بازار برنج در سال زراعی 2014-2013 همچنان با مازاد عرضه مواجه خواهد بود، اما به دلیل آب و هوای خشک در این منطقه و تهدید ورود بیشتر این نوع آب و هوایی ال‌نینو، ریسک‌های نامطلوبی برای تولید پیش‌بینی شده است. وقایع ال‌نینو تاثیر نامطلوبی بر نرخ‌های رشد بازده‌های جهانی برنج دارد. اگر چه وجود این رابطه قطعی نیست، اما احتمالا وقایع ال‌نینو باعث کاهش نرخ رشد بازده می‌شود که میزان آن نسبت به هنگامِ نبودن پدیده ال‌نینو یا در زمان شروع این پدیده بیشتر است. به طور کلی پدیده ال‌نینو، آب و هوای خشک را به آسیا آورده که تاثیر زیادی بر سطح تولید برنج نسبت به سایر محصولات داشته است. حتی در نبود تهدید ورود آب و هوای خشک، سطح بالای تقاضا از سوی چین و فیلیپین می‌تواند به حفظ قیمت‌ها کمک کند.

پیش‌بینی می‌شود میانگین قیمت برنج در سال 2014 به‌رغم ریسک‌های مطلوب، کمتر از 14دلار باشد. در حقیقت بازار جهانی برنج در سال زراعی 2014-2013 و 2015-2014 همچنان با مازاد عرضه مواجه خواهد بود و انتظار می‌رود در این دوره رقابت صادراتی بین تایلند و ویتنام افزایش یابد. قیمت صادرات در آسیا از آغاز سال تا اواخر آوریل به طور کلی سقوط کرده است، زیرا قیمت برنج تایلندی به دلیل اقدامات دولت این کشور در راستای تخلیه ذخایر انبوه انبار به میزان قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته است. پیش‌بینی می‌شود میانگین قیمت برنج در سال‌های 2014 و 2015 به ترتیب معادل 14 و 70/13دلار بر صد پوند باشد.

پیش‌بینی‌های مربوط به قیمت سویا در سال‌های 2014 و 2015 مورد تجدیدنظر قرار خواهد گرفت، زیرا سویا در بازار ایالات متحده آمریکا همچنان نزدیک به استانداردهای متداول باقیمانده است. پیش‌بینی می‌شود قیمت سویا در هفته‌های آینده همچنان بالا باقی بماند، چرا که زیربنای ضعیف صادرات در برزیل منجر به تاخیرهای قابل ملاحظه‌ در بارگیری سویا خواهد شد، در حالی که وجود شواهد گسترده در آرژانتین نشان می‌دهد کشاورزان با توجه به کاهش مداوم ارزش پزو(واحد پول برخی کشورهای مستعمره اسپانیا) و افزایش تورم داخلی اقدام به احتکار سویا کرده‌اند. روند نزولی ذخایر آمریکا و صادرات بالای این کشور در پیش‌بینی‌های تجدیدنظر شده موجب عدم تغییر قیمت‌ها در آینده خواهد شد. انتظار می‌رود قیمت نقد هر بوشل(واحد اندازه‌گیری وزن معادل 25/1 فوت مکعب) سویا طی 6ماه آینده، 1470سنت آمریکا باشد. به‌رغم اینکه این روند در کوتاه مدت متوقف خواهد شد، هنوز هم پیش‌بینی می‌شود میزان سویا در آمریکای جنوبی به بالاترین سطح برسد، ضمن اینکه انتظار می‌رود عملیات کاشت محصولات ایالات متحده آمریکا در سراسر فصل زراعی 2015-2014 افزایش یابد. در حقیقت پیش‌بینی می‌شود محصولات ایالات متحده آمریکا در سال 2015-2014 به 94میلیون تن برسد. از سویی ریسک‌های نامطلوبی در رابطه با سطح تقاضا برای واردات سویای چین پیش‌بینی شده است؛ چرا که شیوع آنفلوآنزای پرندگان می‌تواند باعث افت تقاضا برای سویای مورد استفاده به عنوان خوراک دام شود. متعاقبا انتظار می‌رود مازاد بازار جهانی در سال 2014-2013 و 2015-2014 به ترتیب معادل 14 و 10 میلیون تن باشد.

توقف داد و ستد منطقه دریای سیاه هنوز هم ریسک مطلوبی برای قیمت گندم طی 6 تا 9 ماه آینده به شمار می‌رود، اما انتظار می‌رود در نهایت متوسط قیمت‌ها در سال 2014 پایین‌‌تر از سال گذشته باشد. اگرچه قیمت در اوکراین و روسیه به میزان 15درصد کمتر از بازار جهانی صادرات گندم با تنوع بالا تعیین شد، اما در شرایط توقف تولید و صادرات در آینده نزدیک، قیمت‌ها از روندی شدیدا صعودی برخوردار می‌شود. بر اساس گزارش ماهانه غلات در ماه مارس، انتظار می‌رود قیمت هر بوشل گندم طی ماه‌های آتی از نرخ کنونی 700 سنت آمریکا کاهش یابد. نخست اینکه پیش‌بینی می‌شود صادرات منطقه دریای سیاه نسبتا بدون توقف ادامه یابد؛ این دیدگاه مبتنی بر تازه‌ترین داده‌های فروش صادراتی از خرده‌فروشان خصوصی و دولت اوکراین است. دوم آنکه انتظار می‌رود در خارج از منطقه دریای سیاه، سه تولیدکننده از میان چهار تولیدکننده بزرگ گندم در جهان (به استثنای اتحادیه اروپا با 28عضو) از نرخ رشد تولید بالاتری برخوردار باشند و انتظار می‌رود در این فصل 2015-2014 برای دومین بار متوالی با مازاد محصول مواجه شود.

بنابراین اگرچه پیش‌بینی‌ها پس از تجدیدنظر به احتمال زیاد از روند صعودی برخوردار می‌شوند، اما هنوز هم انتظار می‌رود متوسط قیمت‌ها در سال 2014 در مقایسه با سال قبل پایین‌‌تر آمده و در سال 2015 به دلیل کسری گندم این بازار در فصل زراعی 2016-2015 بالاتر رود.

دنیای اقتصاد