جناب آقای دکتر هاشمی
مقام محترم عالی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
با سلام و احترام؛
جامعه دامپزشکان ایران به عنوان قدیمی‌ترین نهاد صنفی دامپزشکی کشور با داشتن حدود 5 هزار عضو (دکتر دامپزشک عمومی و متخصص) و نیز کمیته‌های تخصصی متعدد، از جمله کمیته تخصصی «بهداشت مواد غذایی» که بیش از پنجاه صاحب‌نظر و دامپزشک متخصص از دانشگاهیان و مسؤولان فنی- بهداشتی کارخانجات صنایع لبنی، فراورده‌های گوشتی، صنایع غذایی دریایی و غیره عضو آن هستند، بعد از اظهار نظر اخیر حضرت عالی در مورد استفاده از روغن پالم در لبنیات، به دنبال پاسخ به سؤالاتی بود که در هیچ‌یک از اظهارات بعدی جناب عالی و سازمان‌ها و زیر مجموعه‌های ذی‌ربط آن وزارتخانه از جمله سازمان غذا و دارو، هرگز به آن پاسخ داده نشد. لذا جامعه دامپزشکان ایران که با داشتن کمیته تخصصی بهداشت مواد غذایی، وقایع مرتبط با سلامت غذاهای با منشأ دامی را به طور دقیق و دایمی رصد می‌نماید، بعد از گذشت مدت زمانی که به نظر می‌رسید برای پاسخ به سؤالات ایجاد شده در ذهن متخصصان بهداشت مواد غذایی کافی باشد، آن‌ها را هم از جناب عالی و زیر مجموعه‌های آن وزارتخانه پرسیده و هم در معرض افکار عمومی قرار می‌دهد:
1- تا قبل از فرمایش اخیر جناب عالی، از سال 1386 تا 1392 برای هشت فراورده لبنی و غیر لبنی شامل پنیر پروسس آنالوگ، روغن جانشین کره کاکائو، بستنی، پنیر تازه آنالوگ، بستنی پروبیوتیک، پنیر خامه‌ای آنالوگ، پنیر پیتزا پروسس آنالوگ و شیر خشک صنعتی با چربی گیاهی، استاندارد ملی نوشته شده بوده است. در تدوین این استانداردها، نمایندگان و کارشناسان آن وزارتخانه حضور داشته و صورتجلسات را تمام و کمال، امضا نموده‌اند. آیا دانش و اطلاعات فنی و تخصصی ایشان، از زمان تدوین استانداردهای فوق، تا زمان اظهار نظر جناب عالی، تغییر کرده است؟ آیا دانش ایشان در زمان حضور در جلسات کافی نبوده است؟ آیا سندی مبنی بر اعتراض وزارت بهداشت به این استانداردها وجود دارد؟ بر این نکته نیز تأکید میشود که هم رئیس محترم سازمان غذا و دارو و هم رئیس فعلی اداره نظارت بر مواد غذایی، در دوره‌های قبل (در دولت دهم) در سمت‌های فعلی مشغول انجام وظیفه بوده‌اند.
2- بر مبنای استانداردهای فوق، تعداد 261 فقره پروانه ساخت، برای فراورده‌های لبنی دارای روغن پالم توسط آن وزارتخانه صادر شده است که بیشترین آن مربوط به خامه گیاهی (152 فقره) و کمترین آن مربوط به پنیر خامه‌ای آنالوگ (6 فقره) بوده است. اگر صدور پروانه ساخت توسط آن وزارتخانه، تأییدی بر استفاده از روغن پالم در این محصولات نبوده، پس نشانه چه بوده است؟ آیا در زمان صدور پروانه‌ها، دقت و بررسی کافی صورت نمی‌گیرد؟
3- بعد از جنجالی که به دنبال فرمایش جناب عالی در سطح کشور در مورد صنعت لبنیات به راه افتاد، با مصاحبه‌های ضد و نقیض مسؤولان محترم آن وزارتخانه- که به نظر می‌رسید سعی دارند به نوعی عواقب مترتب از فرمایشات جناب عالی را بر صنعت لبنیات کاهش دهند- اعلام گردید که «در مجموع در 32 فراورده لبنی، تخلف دیده شده است، که در برخی قطعی بوده و در برخی، نیاز به بررسی بیشتر دارد». سؤال اینجاست که این تعداد فراورده دارای تخلف، چه کسری از بیش از 1070 برند لبنی را شامل می‌شوند و آیا امکان‌پذیر نبود که وزارت متبوع جناب عالی، قبل از اقدامی هیجانی و نه از سر «اعتدال»، ابتدا این تعداد محصول تقلبی را شناسایی و سپس برای تنویر افکار عمومی، آن‌ها را «به نام» به دادگاه صالحه معرفی نماید تا متخلفان صنعت لبنیات از زحمتکشان این صنعت بازشناخته شوند؟
4- برای شناسایی اسیدهای چرب موجود در این فراورده‌ها، نیاز به امکانات تخصصی همچون دستگاه جی.سی مس در آزمایشگاه‌های کنترل مواد غذایی است، از آن مقام محترم استدعا دارد روگرفت برگه‌های پاسخ آزمایش‌ها را ضمن انتشار عمومی، به دفتر این جامعه هم ارسال نمایند تا مورد بررسی متخصصان بهداشت مواد غذایی این جامعه قرار گیرد. سؤال مهم در این بند این است که آیا در مدت 48 ساعت بعد که توسط سازمان غذا و دارو در اخبار سراسری مطرح گردید که «همه لبنیات‌ها از فردا صبح سالم هستند!!» حقیقتاً تمام لبنیات سطح کشور، مورد این آزمایش گران قیمت، تخصصی وپیچیده قرار گرفتند، یا وزیر محترم و زیرمجموعه‌های آن وزارتخانه نتوانستند پاسخگوی مجامع تخصصی باشند و ترجیح دادند صورت مسأله را به نوعی پاک کنند؟
5- نمایندگان آن وزاتخانه با نام مسؤول فنی- بهداشتی، پس از قرائت سوگند و امضای تعهد محضری، در تمام کارخانجات لبنی حضور دارند و موظفند تخلفات را در اسرع وقت به آن وزارتخانه محترم گزارش نمایند، چه تعداد گزارش از چنین تخلف به گفته آن وزیر محترم «گسترده‌ای»- که نیاز به رسانه‌ای شدن داشت- به آن وزارتخانه رسیده است و با مسؤولان فنی - بهداشتی که احتمالاً این تخلف «گسترده» را گزارش نکرده‌اند، چه برخوردی توسط آن وزاتخانه شده است؟
6- به احتمال زیاد، جناب عالی می‌دانید که سرانه مصرف لبنیات در ایران در مقایسه با سرانه جهانی بسیار پایین بوده و حذف یارانه لبنیات و گرانی آن نیز به این موضوع دامن زده و حدود 30-20 درصد، آن‌را کاهش داده است، پس از اظهارات اخیر جناب عالی، موجی از پیامک‌های تحریم لبنیات در رسانه‌های اجتماعی و حتی شبکه‌های تلویزیونی خارج از کشور، به راه افتاد و برای بیش از دو هفته، مصرف لبنیات کاهشی وحشتناک پیدا کرد. آیا وزیر محترم، مسؤولیت کاهش مصرف لبنیات در کشور و بی‌اعتمادی ایجاد شده نسبت به این صنعت و خسارات وارد شده به صنعت لبنیات را می‌پذیرند؟ وزارتخانه متبوع جناب عالی برای جبران هزینه‌های مترتب بر سلامت و اقتصاد کشور، چه برنامه‌ای دارد؟
7- به دنبال کسادی بازار مصرف لبنیات در کشور و باطل شدن تمامی استانداردها و پروانه‌های ساخت قبلی (به جز بستنی) به صورت یک شبه، یک طرفه و بدون اطلاع قبلی توسط جناب عالی، لبنیات باز هم در سطح کشور به اجبار گران گردید، آیا امکان‌پذیر نبود که آن وزیر محترم، این چنین اظهاراتی را در یک فضای تخصصی و به دور از جنجال و به صورت کارشناسی شده ارایه دهند تا بحرانی دو هفته‌ای که هنوز هم پس‌لرزه‌های آن در کشور وجود دارد، اتفاق نیفتد؟ به نظر آن وزیر محترم، چند نفر از مردم عادی کشور، تا قبل از اظهارات آن جناب، کوچک‌ترین اطلاعی از روغن پالم، ترکیب اسیدهای چرب آن و کاربردهای مجاز و ممنوع آن در صنعت غذا داشتند؟ اداره‌های عریض و طویل آموزش سلامت، بهبود تغذیه جامعه، سازمان غذا و دارو و غیره، در سال‌های متمادی مصرف این نوع روغن در روغن‌های مخصوص سرخ کردن، شکلات، شیرینی و ...، کدام هشدار را به مردم داده بودند؟
8- در تمامی مدتی که آن وزیر محترم مشغول تخریب حیثیت حقیقی و حقوقی صنعت لبنیات پاستوریزه کشور بودند، فرصت مغتنم برای عرضه کنندگان لبنیات سنتی- که تقریباً می‌توان گفت نظارت آن وزارتخانه و سایر سازمان‌های ذی‌ربط بر آن‌ها در حد صفر است- پیش‌آمد که به تبلیغ و ترویج لبنیات سنتی و افزایش تولید و مصرف آن بپردازند، آیا وزیر محترم پاسخگوی عوارض و بیماری‌های ایجاد شده از مصرف لبنیات سنتی، بر سلامت مردم جامعه هستند؟ و اصولاً آیا برنامه‌ای برای ارتقای آگاهی مردم در مورد مضرات مصرف لبنیات سنتی و برخورد با عاملان غیر مجاز فروش این گونه لبنیات و ساماندهی آن‌ها در کشور دارند؟
9- بخش عمده‌ای از روغن پالم در روغن‌های سرخ کردنی به عنوان پایه این روغن‌ها مصرف میشود، چرا وزیر محترم، بدواً به فکر کاهش مصرف روغن پالم در روغن‌های سرخ کردنی نیفتادند؟ دریافت روغن پالم از طریق مصرف روغن سرخ کردنی در سطح کشور بیشتر است یا از راه مصرف لبنیات؟
10-با اظهارات اخیر جناب عالی، صادرات لبنیات کشور نیز دچار اختلال گردید و فرصتی تازه برای رقبای منطقه‌ای لبنیات ایران برای فروش به کشورهای منطقه، فراهم شد؛ البته شبکه‌های رسانه‌ای بیگانه نیز، شجاعت آن وزیر محترم را ستودند!! و به این گونه خشنودی خود را از اظهارات جناب عالی در ایجاد ضربه مادی و معنوی به صنعت لبنیات پاستوریزه کشور اظهار کردند!!
11- به خوبی به خاطر داریم که همین چندی پیش، وقتی در رسانه‌های داخلی موضوع «زیر میزی پزشکان»، ایجاد هزینه‌های غیر واقعی برای بیماران در بخش خصوصی و ارتباط مالی پزشکان با برخی مراکز آزمایشگاهی، رادیولوژی، داروخانه‌ها و غیره مطرح شد، آن وزیر محترم ضمن پذیرش موضوع، فرمودند که «نباید تخلف عده قلیلی از پزشکان را به کل جامعه شریف پزشکی ربط داد». سؤال این است که آیا میشود تخلف عده‌ای قلیل از صنعتگران لبنیات کشور را به کل جامعه شریف تولیدکنندگان لبنیات صنعتی کشور، ربط داد و با اظهاراتی عمومی، فاقد کارشناسی لازم و شتابزده، آبروی یک صنعت را به خطر انداخت؟ آیا وزیر محترم چون، «پزشک» هستند، فقط خود را ملزم به «حفظ آبروی پزشکان» می‌دانند؟
12- در وزارتخانه متبوع جناب عالی تعداد زیادی کارشناس، برای بررسی بیماری‌ها، از جمله بیماری‌های غیر واگیر و به ویژه بیماری‌های قلبی- عروقی از بیت‌المال، حقوق می‌گیرند، در سال‌های اخیر، اولین عامل مرگ‌ومیر ایرانیان بیماری‌های قلبی- عروقی بوده است، آیا کارشناسان آن وزارتخانه، سهم دریافت روغن پالم از لبنیات تقلبی (32 مورد) را در مقایسه با مصرف سیگار و سایر دخانیات، عدم تحرک، مصرف فست‌فودها، مصرف روغن‌های سرخ کردنی و غیره در ایجاد بیماری‌های قلبی- عروقی مشخص کرده‌اند؟ اظهارات اخیر آن وزیر محترم، بر مبنای کدام تحقیق بوده است؟
13- نظارت بر نحوه برچسب گذاری و اطلاعات تغذیه‌ای مواد غذایی یکی از وظایف آن وزارتخانه است، چرا تولیدکنندگان، موظف نشده بودند که تا قبل از جنجال کنونی، مقدار و نوع روغن گیاهی به کار رفته در فراورده لبنی را اعلام کنند؟ آیا زیر مجموعه‌های آن وزارتخانه در این زمینه قصوری مرتکب نشده بودند؟
14- ورود 750 هزار تن روغن پالم به کشوردر سال گذشته- که اتفاقاً افزایش چشمگیری را هم نشان می‌دهد- با مجوز آن وزارتخانه بوده است و مصرف آن در برخی از انواع لبنیات نیز با مجوز دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور صورت گرفته است، آیا وزیر محترم که مصرف پالم را غیر مجاز دانسته‌اند، برنامه‌ای برای برخورد با کارشناسان متخلف وزارتخانه خود که این مجوزها را صادر کرده‌اند، دارند؟ اگر استفاده از روغن پالم با مجوز آن وزارتخانه بوده است، چه کسی باید مجازات شود، مجوز دهنده یا تولید کننده؟
در نهایت، جامعه دامپزشکان ایران معتقد است که سخنان آن وزیر محترم فاقد پشتوانه علمی و تخصصی لازم و خارج از «اعتدال» بوده است و در سالی که به فرمایش رهبر معظم انقلاب، «سال اقتصاد و فرهنگ، با عزم ملی و مدیریت جهادی» نامیده شده، به اقتصاد صنعت لبنیات و فرهنگ مصرف این ماده مهم غذایی لطمه‌ای جبران‌ناپذیر وارد کرد، که انگیزه این کار نیز، خود بررسی بیشتری را می‌طلبد. قطعاً اگر چنین اظهاراتی، پس از بررسی و دقت بیشتر و جمع‌آوری اسناد و مدارک لازم در مورد متخلفان احتمالی صورت می‌گرفت و در جای خود- که مجامع صنفی و تخصصی است- مطرح می‌گردید، از اثر بخشی بیشتری برخوردار می‌بود.
برای پرهیز از اطاله کلام، فقط به یک جمله بسنده، و یادآور میشود که یکی از دلایل اقبال عمومی مردم به رئیس محترم جمهور کنونی و رأی به ایشان، تأکید ایشان بر پرهیز از اظهارنظرهای کارشناسی نشده و «خارج از اعتدالی» بود که با پسوند «افشا خواهد شد» و «اعلام خواهد شد» در دولت قبلی، به وفور بر سر زبان شخص رئیس جمهور سابق و وزرای منتصب ایشان بود. امید است که در ادامه مسیر آن مقام محترم در راه حفظ سلامت مواد غذایی و مردم، شاهد اظهار نظرهای دقیق، مستند و کارشناسی شده از آن جناب باشیم.
جامعه دامپزشکان ایران آمادگی دارد با همکاری اعضای کمیته تخصصی بهداشت مواد غذایی، در زمینه تمامی مواد غذایی با منشأ دامی اعم از لبنیات، گوشت و فراورده‌ها، مرغ و تخم‌مرغ، غذاهای دریایی، عسل و غیره، مشاوره لازم را به مجموعه‌های متبوع آن وزارتخانه به ویژه سازمان غذا و دارو ارایه دهد.
دکتر حمید قماشچی
رئیس هیأت مدیره جامعه دامپزشکان ایران