انار سلطان میوه‌های پاییزی است و دارای فوائد زیادی است که می‌توان به برخی از آنها اشاره کرد. انار قابض، ملین، ادرار آور، تصفیه کننده خون، تقویت کننده کبد است و برای کم خونی، تقویت کبد، لاغری، بواسیر، تورم لوزه، ناخنک، چشم، ضد خارش پوست و آلرژی، کلوئید مفید است. در بعضی از موارد بعد از مصرف جوشانده ریشه انار عوارضی نظیر تهوع، سرگیجه، اسهال و اختلالات بینائی دیده می‌شود.
در انار مقدار زیادی ویتامین PP ,B6، B2، B1 ،C موجود است. برای درمان خونریزی رحم (خوراکی)، تسکین درد گوش (مالیدنی)، درمان سرفه و رفع گرفتگی صدا (خوراکی)، درمان ترشحات زنانگی (خوراکی ) و برای درمان جوش‌های دهان مفید است.
انار را به‌طور کلّی بر اساس مزه، به 3 نوع تقسیم بندی می‌کنند: شیرین، ترش، میخوش (ترش و شیرین). همه انواع آن غذائیت کمی دارند؛ یعنی انرژی زیادی در بدن تولید نمی‌کنند ولی خون تولیدی از آنها صالح است. در واقع انار جزو غذاهای دوایی یا دواهای غذایی است.
انار شیرین: طبیعت آن سرد به اعتدال و تر در درجه اوّل است. همچنین دارای قوّت قابضه (گیرندگی) است. از سایر انواع آن لطیف تر است. برخی از خواص آن بدین قرارند: مدرّ بول، نفّاخ [از این جهت باعث نعوظ در افراد گرم مزاج می‌شود.]، مفتّح [بازکننده انسدادها]، جالی، ملیّن طبع، منحدر کننده غذا از معده گرم مزاجان در صورت خوردن آن بعد از غذا [یعنی در افرادی که به کندی تخلیه معده مبتلا هستند، سبب تخلیه معده می‌شود.]، تقویت کننده کبد و تصفیه کننده روح کبدی [در واقع از بهترین پاک کننده‌های کبدی به شمار می‌رود.]، رفع کننده خارش، نیکوکننده رنگ رخسار است.
ربّ انار شیرین در افعال قوی تر از آب آن است و برای این که باعث اذیّت معده نشود، از مُصلح آن (مصطکی) باید استفاده کرد.
انار میخوش(ملس): در سردی و تری میل به اعتدال دارد. در افعال هم شبیه انار شیرین است. امّا در تسکین تیزی صفرا اثر بیشتری دارد؛ یعنی برای صفراوی مزاجان که گرمی و خشکی بر بدنشان غلبه دارد، مناسب تر است.
انار ترش: در دوم سرد و خشک است. قابض، مدرّ بول، مسکّن حرارت معده و غلیان خون [مفید برای افرادی که گرمای معده شان خیلی بالاست و غذاهای لطیف در بدن ایشان سریعاً تبدیل به دخانیّت می‌شود و غذاهای غلیظ و سنگین را به راحتی هضم می‌کنند.] و مانع سیلان مواد به معده [یعنی جلوگیری کننده از ریختن مواد از اعضای دیگر به معده] است.
برای برطرف کردن قی، خفقان حار(طپش قلب گرم)، ممانعت از صعود بخار غذا به سر (مثلاً در سردردهایی که بعد از غذاخوردن ایجاد می‌شود) و رفع دخانیّت آن مفید است.
- امّا افراط در مصرف آن برای روده‌ها مضر است و باعث آسیب و خراش می‌شود. (به خصوص کسانی که دچار التهاب و زخم معده و روده هستند، باید در مصرف آن احتیاط کنند) همچنین، در افراد سرد مزاج می‌تواند باعث ضعف کبد و نیروی جنسی شود.
برخی از نکات و کاربردهای دارویی انار:
نوشیدن آب انارین (یعنی دو نوع انار ترش و شیرین با هم) که با پیه داخلی آن گرفته باشند (به میزان 400-200 میلی لیتر) به همراه 90 گرم شکر: مسهل صفرا و مقوّی معده است همچنین برای تب‌های صفراوی، یرقان و جرب و خارش مفید است.
- نسخه ای مجرّب برای درد سینه و سرفه: چون سر انار شیرین را سوراخ کرده و به دفعات تا وقتی که گنجایش داشته باشد، روغن بادام شیرین در آن ریخته و روی آتش گذارند تا روغن را جذب کند و به حدّی برسد که دیگر نتواند جذب کند؛ مکیدن آن جهت درد سینه و سرفه از مجرّبات حکماست.
- خاصیت ضدسرطانی انار از طریق اثر روی ظرفیت آنتی اکسیدانی بدن: استرس اکسیداتیو که در اثر عدم تعادل بین تولید رادیکال‌های آزاد و سیستم دفاع آنتی اکسیدانی ایجاد می‌شود، در پاتوژنز بیماریهای مختلف نقش دارد. مواجهه با عواملی همچون آلاینده‌های محیطی، داروها، سموم کشاورزی، مواد نگهدارنده، امواج الکترومغناطیسی و باعث افزایش تولید رادیکال‌های آزاد در بدن می‌شود. این رادیکال‌های آزاد در بروز بیش از 100 نوع بیماری از جمله سرطان و دیابت نقش دارند.
از آن جایی که انار حاوی صدها نوع آنتی اکسیدان مختلف است، مصرف آن می‌تواند توان دفاعی بدن علیه رادیکال‌های آزاد و بروز بیماریهای مختلف را بالا ببرد. همانطوری که در مطالعه ای که روی دختران 17-15 ساله شهر اراک انجام شد و مشاهده شد که مصرف آب انار به مدّت 2 هفته و روزانه 100 میلی لیتر، باعث افزایش ظرفیت آنتی اکسیدانی سرم می‌شود. (این اثر را به فلاونوئیدهای پلی فنولیک نسبت داده اند.)
- اثر مصرف آب انار بر فشار خون افراد مبتلا به دیابت نوع 2: در مطالعه ای که در این زمینه انجام شد، به مدّت 6 هفته با مقدار 200 میلی لیتر آب انار خالص بطور روزانه، مداخله انجام شد. در گروه مصرف کننده آب انار در مقایسه با گروه شاهد، کاهش معناداری در فشارخون سیستولی و دیاستولی مشاهده شد. در نتیجه می‌توان در این بیماران، برای پیشگیری از پرفشاری خون توصیه کرد.
- نسخه ای برای ویار زنان باردار و اشتها به مواد غیر مغذّی (مثل گِل): هسته انار را در ماهی تابه تفت دهید تا پودر شود (به شکل سویق) و از آن مصرف شود. همچنین، مصرف ربّ انار و به‌ویژه ربّ انار ترش در این مورد مفید است.
- خوردن انار با پوست میان دانه‌ها، معده را پاک، هوش را زیاد و نیروی جنسی را تقویت می‌کند.
- خوردن انار، کودکان را زودتر به سخن می‌آورد
- بهترین زمان خوردن انار، صبح ناشتاست. (که در روایات هم بر آن تأکید شده است و برای مصرف 40 روزه آن در صبح ناشتا، اثراتی مترتّب است.) در موقع خوردن هم کمی گلپر به آن اضافه می‌کنند تا علاوه بر بوی مطبوع، به هضم آن کمک کند.
- ربّ انار بهترین چاشنی برای خورش بامیه، فسنجان، آش انار
- برای کاهش گرمای اضافی کبد (سوء مزاج حار کبدی): ترکیبی از آبغوره و ربّ انار طبیعی را با نسبت 3 به 2 با هم مخلوط و روی شعله ملایم به مدّت یک دقیقه جوشاندیده شود و پس از سرد شدن در یخچال نگاه دارید. هر شب 2-1 قاشق غذاخوری از آن را در یک لیوان آب سرد مخلوط کرده و بنوشید. (مؤثر در انواع هپاتیت‌ها، پرفشاری خون، قندخون، کهیر، جوش‌های صورت و بسیاری از بیماریهای مربوط به غلبه صفرا. ضد انواع سرطان‌های دستگاه گوارش، تصلّب شرایین، دیابیطس حار و تصفیه کننده خون)
تسنیم