مصرف روزانه لبنیات تنها راه‌حل پوکی استخوان

به‌راستی ریشه بالا بودن قدرت بدنی، استقامت فردی و حتی بیشتر بودن توان مقابله با شرایط نامناسب روحی و روانی در گروهی از جمعیت کشور چیست؟ آیا می‌توان ارتباطی بین سبک زندگی و شیوه تغذیه آنان با این ویژگی‌های جسمی و روحی پیدا کرد؟

نگاه به زندگی افراد میان‌سال و بالاتر نشان می‌دهد رواج استفاده از محصولات لبنی، سبزی و میوه تازه، تمایل کمتر به استفاده دائم از وسایل نقلیه موتوری و تمایل نداشتن به استفاده از فست‌فودها، جزو ویژگی‌های عمومی این گروه سنی است که شاید کمتر هم مد نظر محققان و پژوهشگران قرار گرفته باشد.

البته یکی دیگر از ویژگی‌های خاص این گروه، پای‌بندی بیشتر به مسائل دینی و انجام فرایض واجب الهی است که به‌واسطه توجه خاص به دستورات دینی در خصوص شیوه‌های تغذیه سالم، نتایج آن را به‌شکلی ملموس‌تر در زندگی روزمره خود شاهد هستند.

براساس این گزارش، تمام صاحب‌نظران و حتی افراد عادی با حداقل میزان اطلاعات علمی، مصرف شیر و لبنیات در پیشگیری از بیماری‌های مختلف و افزایش طول عمر و کمک به حفظ سلامت افراد و خصوصا پیشگیری از بیماری‌هایی نظیر پوکی استخوان، بسیار موثر است.

پژوهش‌های علمی و تحقیقات پزشکی ثابت کرده که یکی از عوارض مهم کاهش مصرف شیر و لبنیات منجر به پوکی استخوان، می‌شود. بیماری خزنده‌ای که به‌واسطه نوع ورودش به بدن و ابتلای فرد، به بیماری خاموش مشهور است و تهدید آن محدود به گروه سنی خاصی نیست و تمام گروه‌های سنی را می‌تواند درگیر کند.

این عارضه در زنان، به‌ویژه زنان سالخورده، بیشتر از مردان دیده شده است، اما ابتلا در گروه‌های سنی میانسال و حتی جوان هم دیده و گزارش شده و یکی از عوارض مهم آن شکستگی دیر بهبود یابنده استخوان است.

تحقیقات نشان‌داده است که کمبود مواد معدنی مانند کلسیم، پروتئین و ویتامینD و استعمال دخانیات مانند سیگار باعث پوکی استخوان می‌شود.

مصرف شیر و لبنیات تا حدود زیادی در پیشگیری از عارضه پوکی استخوان موثر است ، بر اساس نتایج مشاهدات علمی و تحقیقات دانشگاهی تجزیه و تحلیل آماری نشان می دهد که حدود 30 درصد از افراد مبتلا به پوکی استخوان کمتر از یک لیوان شیر یا ماست در هفته مصرف می کردند و بیشترین مصرف شیر و لبنیات در گروهی که وضعیت استخوانی نرمال دارند می گنجد .

پژوهشگران معتقدند مصرف شیر و لبنیات ارتباط معنی داری با وضعیت تراکم استخوانی به ویژه در بانوان بعد از سن 50 سالگی داشته است، به طوری که کمترین مصرف منظم شیر و لبنیات در گروه مبتلا به پوکی استخوان و بیشترین مصرف منظم شیر و لبنیات در گروه نرمال مشاهده شده است .

بر اساس نتایج حاصل اهمیت آموزش زنان خصوصاً در سنین قبل از یائسگی برای استفاده روزانه و منظم از لبنیات در جهت پیشگیری از پوکی استخوان لازم و ضروری به نظر می رسد.

کارشناسان و متخصصان در باره رابطه ابتلا به پوکی و شکستگی استخوان با عدم مصرف محصولات لبنی و به ویژه شیر دیدگاههای مشترک دارند.

در این رابطه گفت و گوهایی با برخی از متخصصان، کارشناسان و صاحبنظران استان فارس انجام داده‌ایم و نظرات و دیدگاه‌های آنان را دراین زمینه جویا شده‌ایم.

قائم مقام معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی شیراز معتقد است: پوکی استخوان معضل امروز کشورهای پیشرفته شده که کشور ما نیز کم و بیش با این بیماری درگیر است.

دکتر سید محمد کاظم تدین در باره بیماری پوکی استخوان اظهار کرد: دلیل اصلی اغلب شکستگی‌ها در سنین بالا پوکی استخوان است و متاسفانه اغلب افراد پس از شکستگی‌ها متوجه بروز این بیماری می‌شوند، از این رو آن را بیماری خاموش نامیده‌اند.

وی اضافه کرد: از سن 40 سال به بعد تراکم استخوان را از دست می‌دهیم که در خانم‌ها هنگام یائسگی این امر بیشتر می‌شود و در این راستا افرادی که دارای فراموشی، ام اس، مصرف سیگار و عدم فعالیت بدنی هستند، بیشتر به سمت پوکی استخوان می‌روند که در برخی از اشخاص غیر قابل اصلاح است.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز با بیان اینکه پوکی استخوان بدون علائم است، بیان کرد: می‌توان با مصرف کلسیم، ویتامین دی، لبنیات، فعالیت ورزشی، جلوگیری از شکستگی و عدم استفاده از سیگار، نوشابه‌های گازدار و نمک از پوکی استخوان جلوگیری کرد.

دکتر تدین اضافه کرد: توصیه ما به شهروندان این است که بر اساس الگوی بهینه مصرف لبنیات، استفاده از لبنیات را در برنامه غذایی داشته باشند و در این زمینه از شیر و ماست و لبنیات استاندارد استفاده کنند.

متخصص بیماری‌های گوارش کودکان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز نیز با بیان اینکه پوکی استخوان در خانم‌ها شایع‌تر از مردان است، گفت: با مصرف مرتب لبنیات و ورزش مداوم و قطع مواردی چون سیگار این بیماری قابل پیشگیری است .

دکتر محمود حقیقت افزود‌: پوکی استخوان یکی از بیماری‌های مزمن است و متاسفانه امروز در اکثر کشورها بویژه کشورهای در حال توسعه به سبب تغییر عادات غذایی مردم و کاهش تحرک آنها رو به افزایش است‌.

این متخصص گوارش کودکان با بیان اینکه شکستگی می‌تواند بصورت خود به خودی ‌یا با یک ضربه کوچک ایجاد شود، گفت‌: احتمال بروز این شکستگی‌ها در چند نقطه از بدن‌، ستون فقرات و استخوان‌های ران و مچ دست‌ها بیشتر از بقیه قسمت‌های بدن است‌.

برای آگاهی از کم و کیف محصولات و لبنیات تولیدی و تاثیری که این مواد در پیشگیری از پوکی استخوان دارد با برخی از مدیران صنایع غذایی استان فارس نیز گفت و گو‌هایی داشته‌ایم.

مهندس مهدی بهبود سرپرست کنترل کیفی شرکت تولید فراورده‌های لبنی رامک دراین رابطه گفت: پوکی استخوان یا استئوپروزیس یک اختلال اسکلتی است که بیشتر در دوران کهنسالی بروز می‌کند و عواملی مانند استعمال دخانیات و کاهش مصرف لبنیات آن را تشدید می‌کند.

مهندس بهبود اظهار کرد: بیماری پوکی استخوان را بیماری خاموش نام نهاده‌اند، زیرا با تخریب بافت‌های استخوانی بدون هیچ علامتی تا زمانی که یک شکستگی در بدن ایجاد شود، مخفی و پنهان می‌ماند.

به گفته این متخصص علوم تغذیه، مصرف لبنیات وبه ویژه مصرف کشک راهکار مناسب و اثر بخشی برای پیشگیری از بروز پوکی استخوان و تامین کلسیم مناسب برای بافت‌های استخوانی بدن است.

سرپرست کنترل کیفی شرکت تولید فراورده‌های لبنی رامک اضافه کرد: هرچه مواد لبنی غلیظ‌ تر شوند، محتوای کلسیم‌ آنها بیشتر می‌شود، به طور مثال میزان کلسیم در یک لیوان شیر با یک لیوان ماست یکی است، اما در ماست چکیده میزان کلسیم بیشتر است.

قائم مقام و معاون فروش و بازاریابی یکی از شرکت‌های فراورده‌های لبنی نیز میزان کلسیم موردنیاز برای بدن را روزانه 2 تا 3 واحد عنوان کرد و گفت: این میزان به افراد سالم توصیه می‌شود، اما اگر زنان باردار یا شیرده مدنظر باشند، میزان کلسیم موردنیاز 4 واحد می‌شود، در مورد نوجوانان نیز کلسیم موردنیاز 4 واحد است.

مهدی حجازی، منظور از یک واحد را به اندازه یک لیوان محتوی شیر یا ماست یا بستنی دانست و گفت: در مورد واحد پنیر و واحد کشک غلیظ نیز، اندازه یک چهارم لیوان کافی است.

وی با بیان اینکه کشک یکی از غنی ترین منابع پروتئین حیوانی است، گفت: بنابراین کشک محیط مناسبی برای رشد میکروارگانیزم‌های مختلفی است که اغلب باعث مسمومیت‌های شدید و حتی مرگ می‌شود، بنابراین بهتر است از کشک‌های بسته بندی‌(پاستوریزه) شده که دارای برچسب و مجوز بهداشتی است، استفاده شود.

حجازی اضافه کرد: کارخانجات و واحدهای صنعتی تولید محصولات لبنی اکنون دو نوع کشک تولید و روانه بازار می‌کنند، کشک مایع صنعتی که با استفاده از فرایند ماست به دست می‌آید و کشک مایع که با استفاده از کشک خشک تولید می‌شود و قیمت بالاتری دارد و در عین حال به دلیل تولید نیمه صنعتی و سنتی مخاطرات تولید آن نیز بالاتر است.