زعفران یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی است که در ایران تولید می‌شود. بیش از ۹۰ درصد تولید این محصول متعلق به کشور ماست، ضمن اینکه حدود ۸۰ درصد زعفران تولیدی صادر می‌شود و این محصول ارزآوری مطلوبی برای کشور دارد.
بنابراین این محصول که به طلای سرخ نیز معروف است، نیازمند توجه ویژه‌ای است. در همین حال، اخیرا مطرح شدن مباحث مبنی بر قاچاق پیاز زعفران به کشور افغانستان سبب ایجاد نگرانی‌هایی شده و اعضای شورای ملی زعفران در این زمینه به مسئولان هشدار داده‌اند.
در همین زمینه علی حسینی، عضو شورای ملی زعفران در گفتگو با مهر در مورد قاچاق پیاز زعفران ایران به افغانستان اظهارداشت: بیش از ۷ تا ۸ سال است که این کار انجام می‌شود، ضمن اینکه هر سال زمانی‌که فصل برداشت پیاز زعفران (جابجا کردن پیاز) فرا می‌رسد، متاسفانه سروکله قاچاقچیان، سودجویان و فرصت‌طلبانی که منافع ملی کشور را نابود می‌کنند، پیدا می‌شود.
وی افزود: هر سال مقدار زیادی پیاز زعفران به طرق مختلف از کشور خارج می‌شود و به افغانستان می‌رود و بدین ترتیب ما هر ساله شاهد توسعه کشت این محصول در آن کشور هستیم.
عضو شورای ملی زعفران با بیان اینکه ایران در حال حاضر مهم‌ترین تولید کننده طلای سرخ در جهان است، گفت: در صورت ادامه روند فعلی احتمال دارد در مدت زمانی نه چندان طولانی این موقعیت را از دست بدهیم، ضمن اینکه در صورت ادامه این روند دیر یا زود شاهد جایگزین شدن افغانستان به عنوان تولیدکننده مهم زعفران منطقه به جای ایران خواهیم بود.
۹۴ درصد زعفران جهان در ایران تولید می‌شود
براساس این گزارش تمامی این موارد سبب می‌شود تا کنجکاو شد که وزارت جهاد کشاوزی به عنوان مسئول تولید چه برنامه‌هایی برای افزایش عملکرد، بهبود شرایط و پیشگیری از تهدیدهای موجود دارد و در همین راستا میترا مجدزاده، معاون دفترامور گلخانه، گیاهان دارویی و قارچ وزارت جهاد کشاورزی در گفتگو با مهر وضعیت تولید طلای سرخ و اقدامات این وزارت‌خانه را در زمینه تولید و حفظ زعفران تشریح کرد.
این مقام مسئول در ابتدا با بیان اینکه طبق پیش‌بینی‌های انجام شده سطح زیر کشت تولید زعفران در کشور طی سال ۹۳ حدود ۸۸ هزارهکتار بوده است، به مهر اظهارداشت: هنوز آمارهای مربوط به سال گذشته جمع‌بندی نهایی نشده اما پیش‌بینی ما برای سطح زیرکشت در سال ۹۳ حدود ۸۸ هزار هکتار بوده که این عدد نسبت به سال ۹۲ افزایش پیدا کرده است.
وی، میزان سطح زیرکشت در سال ۹۲ را حدود ۸۴ هزار هکتار اعلام کرد و افزود: ۲۱ استان در کشور به کشت زعفران مشغول هستند اما حدود ۹۵ درصد تولید این محصول متعلق به دو استان خراسان رضوی و خراسان جنوبی است ضمن اینکه خراسان رضوی حدود ۷۸ درصد تولید را در اختیار دارد.
این مقام مسئول در وزارت جهادکشاورزی اضافه کرد: حدود ۱۷ تا ۱۸ درصد تولید طلای سرخ نیز در اختیار استان خراسان جنوبی و باقیمانده آن (حدود ۵ درصد) مربوط به ۱۹ استان دیگر کشور است.
مجدزاده با بیان اینکه کشت زعفران در استانهای فارس، کرمان، یزد، خراسان شمالی، اصفهان و غیره انجام می‌شود، گفت: تولید این محصول در استانهایی مانند قزوین و همدان نیز به صورت بسیار محدود انجام می‌شود ضمن اینکه همه استانهای یاد شده برنامه توسعه کشت را برای سال‌های آینده دارند.
معاون دفترامور گلخانه، گیاهان دارویی و قارچ وزارت جهادکشاورزی با اشاره به اینکه براساس پیش‌بینی‌های انجام شده میزان تولید طلای سرخ طی سال گذشته در کشور حدود ۲۸۰ تن بوده است، گفت: علی‌رغم افزایش سطح زیرکشت در سال گذشته، میزان تولید نسبت به سال ۹۲ کاهش یافته و تولید طلای سرخ در سال ۹۲؛ ۳۱۱ تن بوده است.
مجدزاده در مورد علت این امر توضیح داد: بحث سرمازدگی که در دو استان اصلی تولید زعفران اتفاق افتاد و همچنین گرمای شدید و خشکسالی که در تابستان رخ داد سبب تضعیف پیازها و کاهش گل‌دهی آنها شد در نتیجه عملکرد افت کرد.
وی با بیان اینکه درصد کاهش تولید در همه جا یکسان نبوده است، گفت: تولید در استان خراسان جنوبی حدود ۲۰ درصد و در استان خراسان رضوی حدود ۳۰ درصد افت کرد.
این مقام مسئول اضافه کرد: ما برای سال ۹۴ افزایش ۱۰ درصدی سطح زیر کشت را پیش‌بینی می‌کنیم.
آگاه‌سازی کشاورزان و برگزاری جلسه با ارگان‌های مربوطه
مجدزاده با بیان اینکه ۹۴ درصد تولید زعفران جهان در اختیار ایران است، اظهارداشت: کشورهای دیگر از جمله افغانستان، اسپانیا، چین و یونان نیز زعفران تولید می‌کنند اما در کل ۶ درصد تولید طلای سرخ مربوط به این کشورهاست و ممکن است میزان تولید در برخی از این کشورها به یک تن هم نرسد.
معاون دفترامور گلخانه، گیاهان دارویی و قارچ وزارت جهاد کشاورزی در مورد قاچاق پیاز زعفران به افغانستان نیز گفت: ما فقط می‌توانیم براساس گزارشات مکتوبی که از طریق ارگان‌های مربوطه مانند نیروی انتظامی و دیگر دستگاه‌های مسئول در این زمینه، به ما اعلام می‌شود صحبت کنیم و بگوییم چنین اتفاقی رخ داده است یا خیر؛ چون قاچاق اقدامی است که تحت کنترل نیست.
مجدزاده افزود: ما مسئول این امر نیستیم چون حفاظت از مرزها در اختیارمان نیست اما پیش‌گیری‌هایی در این زمینه انجام داده‌ایم و همچنین هماهنگی‌هایی با نیروی انتظامی، استانداران استانهایی که کشت در آنجا انجام می‌شود و مرزی محسوب می‌شوند نیز در زمینه پیشگیری از مساله قاچاق انجام شده است.
وی ادامه داد: همچنین علاوه بر آگاه‌سازی کشاورزان در استانها، جلسات مشترکی در استانداری‌ها و ارگان‌های دست اندرکار برگزار و بر روی موضوع جلوگیری از قاچاق پیاز زعفران تاکید می‌شود چرا که سیاست وزارت جهاد کشاورزی جلوگیری از این امر است.
این مقام مسئول در وزارت جهاد کشاورزی در پاسخ به این پرسش که نگرانی‌هایی از سوی برخی مسئولان مطرح شده و آنان اعلام کرده‌اند احتمال واگذاری رتبه نخست تولید زعفران به دیگر رقبا وجود دارد و باید به این امر توجه کرد؛ این نگرانی‌ها تا چه اندازه جدی است و آیا سایر کشورهای تولیدکننده می‌توانند به عنوان تهدیدی در این زمینه برای ایران مطرح شوند؟ افزود: قاعدتا سایر کشورهای تولیدکننده که تنها ۶ درصد تولید زعفران جهان را در اختیار دارند، فعلا برای ما رقیب محسوب نمی‌شوند اما بهرحال زعفران محصولی ملی است و با توجه به اینکه هنوز ثبت جهانی این محصول انجام نشده بهتر است تولید آن را در حیطه خود نگه داریم و اجازه ورود آن را به دیگر کشورها ندهیم.
مجدزاده تصریح کرد: در حال حاضر امکانات زیادی در همه جای دنیا وجود دارد که می‌توانند با آنها کارهای اصلاح نژادی انجام دهند و پیازی تولید کنند که عملکرد بالاتری داشته باشد.
وی گفت: وزارت جهاد کشاورزی نیز در حال برنامه‌ریزی است که با طرح ارتقا بهره‌وری عملکرد در زمینه تولید را افزایش دهد، کیفیت پیاز زعفران را بهبود بخشد و دستورالعمل‌های مختلفی نیز در این زمینه به استانها ابلاغ می‌شود.
وزارت جهاد پیگیر ثبت برند ملی زعفران است
مجدزاده درمورد اقدامات وزارت جهاد کشاورزی برای ثبت برند ملی زعفران نیز اظهارداشت: سازمان توسعه تجارت پیگیر این موضوع است چراکه این کار در حیطه وظایف آنان قرار دارد و در حیطه وظایف ما نیست اما از آنجا که تولید و برنامه‌ریزی برای آن مربوط به وزارت جهاد کشاورزی است ما نیز پیگیر این موضوع هستیم، جلسات مشترکی در این زمینه برگزار و برای به نتیجه رساندن آن کمک می‌کنیم.
وی در مورد اظهارات برخی مسئولان مبنی بر تشکیل سازمان مجزا مانند سازمان چای برای زعفران و سپردن تمام مسایل مربوط به تولید و صادرات این محصول به سازمان یاد شده؛ اضافه کرد: این مساله تقریبا منتفی شده و بحث تشکیل سازمان مجزا فعلا در وزارت جهاد کشاورزی مطرح نیست، اهمیت زعفران برای وزارت جهاد کشاورزی کاملا مشهود است و تلاش‌هایی هم در زمینه بهبود شرایط انجام شده از جمله اینکه ما این محصول را وارد بورس کردیم.
مجدزاده ادامه داد: وزارت جهاد در حال برنامه‌ریزی برای مباحث مربوط به زعفران است و مواردی مانند استانداردسازی و برندسازی با همکاری ارگان‌های مربوطه در حال پیگیری است، همچنین ما روی مباحث ژنتیکی و مسائل مختلف دیگری با همکاری بخش‌های تحقیقاتی، بخش خصوصی، سازمان توسعه و تجارت، وزارت بهداشت و غیره کار می‌کنیم.
این مقام مسئول تاکید کرد: زمانی‌که ۹۴ درصد تولید این محصول در اختیار ایران قرار دارد مسلما وزارت جهاد کشاورزی نیز روی این موضوع نیروی مضاعفی می‌گذارد و کار بیشتری انجام می‌دهد البته با همت استانهایی که بیشترین تولید و سطح زیرکشت طلای سرخ را دارند ما این اقدامات را انجام می‌دهیم.
صادرات حدود ۱۵۰ تن زعفران در سال ۹۳
معاون دفترامور گلخانه، گیاهان دارویی و قارچ وزارت جهادکشاورزی با بیان اینکه در سال ۹۲ میزان صادرات طلای سرخ ۱۳۷ تن به ارزش ۲۰۰ میلیون دلار بوده است، اضافه کرد: سال ۹۳ حدود ۱۵۰ تن زعفران به ارزش تقریبی ۲۲۰ تا ۲۳۰ میلیون دلار از کشور صادر شده است.
مجدزاده با بیان اینکه صادرات زعفران به کشورهای امارات، عربستان، اسپانیا و چند کشور اروپایی دیگر انجام می‌شود، ادامه داد: عمده صادرات این محصول به کشور اسپانیا و امارات انجام می‌گیرد.
وی پاسخ به این پرسش که لغو احتمالی تحریم‌ها چه تاثیری بر تجارت این محصول دارد؟ گفت: در این صورت مبادلات راحت‌تر می‌شود و بنابراین این امر تاثیر خوبی بر تجارت زعفران دارد، ضمن اینکه در حال حاضر عمده زعفران ایران به دو کشور امارات و اسپانیا صادر می‌شود و متاسفانه شنیده شده در برخی موارد این دو کشور محصول ما را بسته‌بندی و با برند خود به دیگر کشورها صادر و در این میان نقش واسطه را ایفا می‌کنند.
مجدزاده افزود: در صورت لغو تحریم‌ها احتمال صادرات آسانتر این محصول از ایران به بسیاری از کشورها وجود دارد که این امر نقش واسطه‌ها را کمرنگ‌تر می‌کند و روی قیمت آن نیز تاثیر می‌گذارد.
مهر