قیمت لبنیات گاه و بیگاه افزاش می‌یابد و هر زمانی فشار بیشتری بر سرانه مصرف کنونی شیر که نصف میانگین جهانی و یک پنجم کشورهای توسعه یافته است وارد می‌کند حال اینکه شیر از مهمترین سبدغذایی موثر بر سلامتی است که کم شدن آن در این سبد ضررهای جبران ناپذیری بر سلامتی وارد خواهد کرد.
بعد از هدفمندی یارانه‌ها قیمت شیر بیش از 200 درصد رشد داشته است اما با این وجود هیچوقت رضایت خاطر تولید کنندگان و صنایع لبنی فراهم نشده است و هر چقدر هم افزایش کند باز آنها راضی نخواهند بود و این سوال است که چرا این گونه است؟ واقعیت این است که قیمت تمام شده تولید در کشور بسیار بالاست و این افزایش‌های قیمت هیچوقت به جیب دامدار و یا صنایع نمی‌رود.
سالانه 7.5 میلیون تن خوراک دام و طیور وارد کشور می‌شود که این محصول 70 درصد قیمت تمام شده لبنیات را شامل می‌شود، بنابراین با این محصول وارداتی که کنترل قیمت آن در دست مانیست انتظاری بیش از این نمی‌رود به طوری که در سالهای گذشته قیمت‌های سرسام‌آوری خوراک را شاهد بودیم که با نوسان‌های ارز بیشتر اوج می‌گرفت و حاشیه سود تولید کننده را بیشتر تاحت تاثیر قرار می‌داد و خبرهایی مبنی بر ارسال دامهای نارس و یا شیری به کشتارگاه‌ها موید این مطلب است.
البته عدم استفاده از نژادهای مناسب، عدم اصلاح مدیریت‌ها، عدم بهینه‌سازی دامداری‌ها و استفاده نکردن از تجهیزات مناسب هم مزید علت شده است تا قیمت تمام شده تولید در کشور بالا باشد.
از سوی دیگر تولید کنندگان کشور نیازمند نقدینگی هستند که بانک‌ها یا در اختیار کشاورزان قرار نمی‌دهند و یا سودهای بالایی که وام می‌دهند هیچوقت برای تولید کننده به صرفه نیست در تمام دنیا برای بخش کشاورزی یارانه ویژه‌ای در نظر می‌گیرند که در کشور ما به این صورت نیست.در این میان یارانه‌های بخش تولید هم بعد از اجرای هدفمندی یارانه‌ها پرداخت نشد.
همین چند روز پیش دوباره قیمت لبنیات 10 درصد گران شد.
ماجرا از کجا شروع شد؟
دولت از اواسط سال 92 قیمت خرید شیرخام از دامداران را به ازای هر کیلو 1440 تومان اعلام کرده بود که بر اساس آن در هر کیلو 190 تومان به عنوان یارانه به دامداران پرداخت خواهد کرد. اما در ادامه، دولت در پرداخت به موقع این یارانه موفق عمل نکرد، به طوریکه تا اواسط سال 93 بیش از 500 میلیارد تومان به دامداران بدهکار شده بود و با این وجود هم تصویب کرد که در طول شش ماهه دوم سال 93 نیز ماهانه 70 میلیارد تومان یارانه به دامداران اختصاص دهد.
دولت که از یک طرف نتوانسته بود به وظیفه خود در پرداخت یارانه عمل کند، از طرفی هم صنایع لبنی حاضر به خرید شیرخام به قیمت 1440 تومان نبودند، تصمیم گرفت با خرید تضمینی این محصول از ماه‌های پایانی سال 1393 بازار را به تعادل برساند.
اخیراً نیز دولت، تصمیم گرفته بود از طریق سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، با مستقر کردن بازرسانی در کارخانه‌های صنایع لبنی، آنها را ملزم به خریداری شیرخام از دامدران به قیمت 1440 تومان کند ولی دامدران نظرشان این است که این اقدام دولت نیز نمی‌تواند راه حل مشکلات این بخش باشد.
صنایع لبنی حاضر به خرید شیرخام به قیمت 1440 تومان نمی‌شدند، چراکه لازمه خرید شیرخام به قیمت مصوب را افزایش قیمت محصولات خود می‌دانند و بر همین اساس با ادامه شرایط فوق، از ماه‌های ابتدایی امسال پیش‌بینی می‌شد قیمت محصولات لبنی تا 10 درصد افزایش یابد ولی تصمیم بر این بود که اگر تا پس از ماه رمضان تورم به 10 الی 12 درصد کاهش یابد، افزایش قیمت منتفی شود.
صبر دولت تمام شد
با گذشت چندین ماه از اوضاع آشفته محصولات لبنی صبر دولت تمام شد و وزیر صنعت، معدن و تجارت با این استدلال که دولت نمی‌تواند یارانه این بخش را پرداخت کند، گفت: «قرار شد قیمت 3 قلم محصول لبنی شامل شیر، ماست و پنیر 10 درصد افزایش یابد که البته این موضوع در دولت تائید شده ولی هنوز به تصویب ستاد تنظیم بازار نرسیده است»
اعلام افزایش قیمت محصولات لبنی توسط وزیر صنعت در حالی صورت گرفته که وی ابتدا این افزایش را بدون تأیید ستاد تنظیم بازار مطرح کرده بود ولی در مصاحبه دیگری با بیان اینکه دولت مسئول این کار نیست، افزایش قیمت محصولات لبنی را مربوط به تصمیم ستاد تنظیم دانست. لازم به ذکر است که ستاد تنظیم بازار زیرنظر معاون اجرایی رئیس جمهور و با حضور نمایندگان وزارت صنعت، جهاد کشاورزی و برخی نهادهای دیگر است.
روابط عمومی معاونت اجرایی رئیس جمهور نیز بعد از آن، با انتشار اطلاعیه‌ای هرگونه ادعایی مبنی بر اینکه افزایش قیمت محصولات لبنی توسط این معاونت صورت گرفته را تکذیب کرد.
سخنگوی دولت نیز با این استدلال که دولت نمی‌تواند در هر مسئله مستقیم دخالت کند، تنها یارانه‌ای که در سال جاری به شیر و لبنیات اختصاص داده می‌شود را مربوط به ارائه شیر رایگان مدارس اعلام کرد.
در همین راستا سخنگوی سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نیز با بیان اینکه هنوز مصوبه‌ای از ستاد تنظیم بازار مبنی بر افزایش قیمت محصولات لبنی ابلاغ نشده، هرگونه افزایش قیمت این محصولات را خلاف قانون دانست.
*وقتی دولت یارانه تولید را نمی‌دهد
دولت که از یک سو امکان پرداخت یارانه شیرخام به دامداران را نداشت و از سویی هزینه‌های خریدتضمینی شیرخام بر روی دوش او سنگینی می‌کرد، با افزایش 6 الی 10 درصدی قیمت محصولات لبنی تلاش می‌کند خود را از این وضعیت رها سازد.
در این میان نمایندگان صنایع لبنی، نیز همچنان افزایش قیمت محصولات خود را موجب از دست رفتن بازارهای صادراتی و کاهش تقاضای داخلی این محصولات می‌دانند و اعتقاد دارند دولت به جای افزایش قیمت این محصولات می‌تواند با حذف عوارض تولید محصولات لبنی و همچنین پرداخت 30 درصد سهم تولید حاصل از هدفمندی یارانه‌ها وضعیت فعلی را اصلاح کند.
یکی از دلایل اصلی بالا بودن هزینه تولید شیرخام، را می‌توان در بالا بودن قیمت خوراک دام، مانند جو و ذرت دانست که به گفته کارشناسان حدود 70 درصد قیمت نهایی را شامل می‌شود.
دامداران که تولیدکننده شیرخام محسوب می‌شوند، اعتقاد دارند دولت بجای پرداخت یارانه نقدی به این بخش و یا افزایش قیمت لبنیات، بهتر است هزینه‌های تولید شیرخام را از طریق تهیه علوفه و نهاده‌های ارزان قیمت کاهش دهد تا در نهایت قیمت تمام شده نیز کاهش یابد.
فارس