مهدی خداکریمی، کارشناس تولید با اشاره به نحوه تولید ظرف‌های کنسروسازی به صمت گفت: ظرف‌های کنسروسازی بیشتر تولید داخل هستند. اما ورق‌های فلزی این ظرف‌ها از چین، کره و روسیه وارد می‌شود. فرآیند چاپ و لاک روی ورق‌ها هم در داخل انجام می‌شود. از قوطی‌های فلزی فانتزی که برای کادوها یا شیرینی‌جات استفاده می‌شود نمونه‌های خارجی هم وجود دارد. ورق‌های به کار رفته در قوطی‌های نوشابه و آبمیوه‌ها به‌طور معمول در خارج تولید می‌شود. وی درباره میزان جایگزینی مواد پلیمری با ورق‌های فلزی در صنعت کنسروسازی نیز عنوان کرد: در ابتدا باید تعریف خاصی از کنسرو ارائه دهیم. در کشور ما آنچه به‌عنوان کنسرو شناخته می‌شود به طور معمول مواد غذایی است که در قوطی‌های فلزی وجود دارد. در حالی که شیر یا آبمیوه که در قوطی هستند نیز نوعی کنسرو است اما بسته‌بندی متفاوتی دارد. به‌عنوان نمونه در صنعت رب‌سازی بسته‌های تتراپک (پاکت‌های کاغذی) را جایگزین قوطی‌های فلزی کرده‌اند. با این حال در بین مردم این شیوه جا نیفتاده است. همچنان مردم قوطی حلبی را به عنوان کنسرو می‌پسندند. به علاوه اینکه این نوع ظرف‌ها امنیت بیشتری دارند و ارزان‌ترند. ظرف‌های تتراپک به دلیل آنکه وارداتی هستند و در داخل امکان تولید آنها را نداریم گران‌تر تمام می‌شود. خداکریمی در پاسخ به اینکه فسادپذیری ماده غذایی در قوطی حلبی بیشتر است یا تتراپک، گفت: شرایط نگهداری ماده غذایی در قوطی فلزی راحت‌تر است. به علاوه اینکه مقاومت قوطی فلزی بیشتر است. فرآیند پاستوریزه کردن رب در قوطی فلزی بهتر از پاکت‌های تتراپک است. به لحاظ ماهیتی هم نمی‌توان همه مواد غذایی را در پاکت‌های تتراپک گذاشت؛ چراکه در برابر حرارت مقاومت ندارند. البته قوطی فلزی در فرآیند حمل‌ونقل هم مقاومت بیشتری دارد. وی درباره کیفیت قوطی‌های فلزی کنسرو تولید ایران با مشابه خارجی بیان کرد: تفاوت زیادی میان قوطی‌های فلزی خارجی و ایرانی وجود ندارد؛ چراکه ورق قوطی که وارداتی است و در کنار آن واحدهای تولیدی قوطی‌های کنسرو در کشور با حداقل تفاوت تولیدات بسیار خوبی دارند. خداکریمی درباره اینکه آیا صنایع بسته‌بندی کشور می‌تواند نیازهای صنایع غذایی را برطرف کنند، این‌گونه پاسخ داد: بیش از ۹۵درصد قوطی مورد نیاز کنسرو در داخل تولید می‌شود اما برای تامین ورق اولیه آن بیش از یک یا دو واحد تولیدی در کشور وجود ندارد. به علاوه اینکه ورق تولید فولاد مبارکه هم کیفیت متوسطی دارد و این واحد تولیدی نمی‌تواند اندازه ورق قوطی را مطابق با تمایل تولیدکننده صنایع غذایی تولید کند. در مقابل شرکت‌های تولیدکننده خارجی می‌توانند اندازه مورد دلخواه را ارائه دهند. از این‌رو لازم است واردات شود
تنوع نداریم
وی درباره تغییر در شکل و ظاهر قوطی‌های تولیدی کنسرو نیز گفت: برای تغییر در شکل قوطی‌ها باید ابتدا صنایع مرتبط را تقویت و هماهنگ کنیم. به عنوان نمونه برای تولید قوطی کنسرو مکعبی شکل، فناوری مورد نیاز بسته‌بندی در کشور وجود ندارد. هر چند برای مصرف‌کننده شکل ظاهری آنچنان مهم نیست. از طرفی فرآیند تولید شکل‌های متفاوت قوطی‌های کنسرو دشوار است. قوطی‌های گرد برای کنسرو راحت‌تر است. به‌عنوان نمونه تمام قوطی‌های آب، نوشابه و آبمیوه گرد هستند؛ چراکه فناوری تولید برای بطری گرد طراحی شده، به عبارتی فرآیند صنعتی کردن قوطی گرد راحت‌تر است. خداکریمی درباره چالش‌های جایگزینی بسته‌بندی پلیمری با فلزی در صنعت کنسروسازی ابراز کرد: استفاده از ظرف‌های پلیمری هزینه‌بر است و باید از کشورهای اروپایی همچون آلمان وارد شود. به علاوه اینکه مردم علاقه ندارند مواد غذایی را در ظرف‌های پلاستیکی بخورند. البته موضوع انبارداری و حمل‌ونقل قوطی‌های پلیمری سخت‌تر از قوطی‌های فلزی است. وی افزود: برای کنسرو برخی مواد غذایی همچون آبمیوه پاکت‌های تتراپک جذاب و شکیل است، اما نمی‌توان همه مواد غذایی در داخل ظرف‌های تتراپک را کنسرو کرد. با این حال ظرف‌های آلومینیومی مکعبی شکل استرال برای کنسرو خورش استفاده می‌شود و مردم هم این شیوه بسته‌بندی را می‌پسندند. خداکریمی با بیان اینکه بعد از لغو تحریم‌ها واردات ظرف‌های پلیمری برای کنسروسازی راحت‌تر انجام می‌شود، گفت: باید تولیدکننده‌ای در این زمینه سرمایه‌گذاری کند و بسته‌بندی نو را در کنسروسازی به وجود آورند. هر چند کمتر کسی این ریسک را قبول می‌کند، چرا که فرآیند صنعتی کردن آن مهم است و باید خط تولید آن هم وارد شود. وی درباره چالش‌های صنعت کنسروسازی تصریح کرد: واردات مواد اولیه کنسروسازی هزینه زیادی دارد. تولیدکنندگان در نوسانات ارزی دچار چالش می‌شوند. دانش فنی قوطی‌سازی هم وارداتی است. البته در این اواخر فناوری خوبی از ایتالیا وارد شده که در هر دقیقه ۳۰۰ تا ۴۰۰ قوطی کنسرو تولید می‌شود. مواد شیمیایی که برای لاک و چاپ روی قوطی‌ها استفاده می‌شود نیز وارداتی است. قیمت‌های آن هم شناور است که تولیدکنندگان را دچار چالش می‌کند.
مشکل؛ بسته‌بندی نیست!
صغری حسن‌پور، کارشناس تولید و کنترل کیفیت در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: برخی از ظرف‌های کنسروسازی چندلایه است و از کشور آلمان وارد می‌شود. ظرف‌های دیگری هم وجود دارد که هزینه تولید آن زیاد تمام می‌شود. این نوع ظرف‌ها در کشورهای دیگر استفاده می‌شود اما بین مردم ما هنوز جا نیفتاده است. نوع دیگری از ظرف‌های کنسروسازی نیز وجود دارد که مواد اولیه ساخت آن وارد می‌شود و هنوز توانایی ساخت آنها را در داخل نداریم. قوطی‌های فلزی که در گذشته هم مورد استفاده قرار می‌گرفته درحال‌حاضر در کشور تولید می‌شود. بنابراین اگر بخواهیم صنعت کنسروسازی را با همان زمینه قدیم و با قوطی‌های فلزی ادامه دهیم مشکلی در بسته‌بندی نداریم. اما اگر بخواهیم بسته‌بندی نوین را در صنعت کنسروسازی داشته باشیم دچار مشکل هستیم. حسن‌پور با اشاره به چالش‌های بسته‌بندی نوین در صنعت کنسروسازی بیان کرد: مردم شکل برخی ظرف‌ها را نمی‌پسندند. به علاوه اینکه نمی‌توانیم این ظرف‌ها را با آن کیفیت و استاندارد در داخل کشور تولید کنیم. برخی شرکت‌ها ادعا می‌کنند ظرف‌هایی را می‌سازند که در مقابل حرارت مقاومت دارد اما چنین چیزی وجود ندارد. وی افزود: مردم ما تمایل ندارند که مواد کنسرو شده در داخل ظرف‌های پروپیلن استفاده کنند که به نام ظرف‌های پلاستیکی می‌شناسند. هر چند جنس ظرف‌های کنسرو در بسته‌بندی نوین به گونه‌ای است که می‌توان آنها را به راحتی در مایکروویو و آب جوش گذاشت. حسن‌پور با اشاره به اینکه ظرف‌های جدید کنسرو در بسته‌بندی نوین از جنس ورق‌های پلی پروپیلن چند لایه هستند، گفت: در کشور ما تولید این نوع ظرف‌ها به صرفه نیست. از این‌رو به جای تولید در داخل این نوع ظرف‌ها از کشور آلمان می‌آید که هزینه واردات آن با تولید در داخل برابری می‌کند. این کارشناس تولید درباره کارخانه‌های تولیدکننده قوطی‌های فلزی برای کنسروسازی گفت: کارخانه‌های زیادی در این صنعت فعالیت می‌کنند که بهترین‌های آن در شهر تبریز است. در تهران صنایع بسته‌بندی ایران را داریم. در شهرهای دیگر کارخانه‌های قوطی‌سازی هم وجود دارد و از این‌رو قوطی‌های کنسرو به راحتی تهیه می‌شود. وی درباره قیمت و کیفیت قوطی‌های مورد استفاده در صنعت کنسروسازی گفت: به لحاظ قیمت قوطی‌ها و ظرف‌های تولید داخل ارزان‌تر و کیفیت و استاندارد آن هم با قوطی‌های خارجی یکسان است. تنها تفاوت در شکیل بودن و شکل ظاهری قوطی‌ها است. به علاوه اینکه جنس فلزی قوطی‌های کنسرو باعث می‌شود در برابر ضربه مقاومت بیشتری داشته باشند. حسن‌پور در پاسخ به اینکه آیا در صنعت کنسروسازی تنوع در ظرف‌ها چالش تولیدکنندگان است یا خیر، گفت: در صنعت کنسروسازی مشابه صنعت تولید آبمیوه و کنسانتره تنوع در بسته‌بندی آنچنان بااهمیت نیست. موضوع اصلی در این صنعت بیشتر کیفیت است؛ چراکه برخی کارخانه‌ها با مواد اولیه درجه۳ و قیمت پایین کنسرو تولید می‌کنند. در حالی که کارخانه دیگری همان کنسرو را با مواد اولیه مرغوب و در نتیجه قیمت بالاتر عرضه می‌کند. درنهایت بر سر موضوع کیفیت و استفاده از مواد اولیه، رقابت بین تولیدکنندگان وجود دارد.
وی در پاسخ به سوالی درباره نحوه تعامل تولیدکنندگان صنایع غذایی با صنایع بسته‌بندی بیان کرد: تعامل بین صنایع کنسروسازی و بسته‌بندی وجود دارد. البته بستگی به تقاضای تولیدکنندگان صنایع غذایی دارد. ممکن است تولیدکنندگان ظرف‌هایی را به بخش بسته‌بندی برای تولید سفارش دهند.
منبع: روزنامه صمت