رحیم حاج‌نایبی اظهارکرد: در ماه‌های گذشته شاهد افتتاح چندین فروشگاه زنجیره‌ای در شهر زنجان و برخی شهرهای استان بودیم که این امر به‌خودی خود مشکلی ندارد و ما بر اساس قانون از آن حمایت می‌کنیم اما مشکلی که این روزها شاهد آن هستیم این است که گزارش‌هایی به دست‌مان رسیده مبنی بر اینکه تخفیفات ارائه شده واقعی نبوده و این موضوع در دست بررسی است که در صورت تایید، قطعا پرونده در این رابطه تشکیل و به مراجع قضایی ارائه خواهد شد.
این مسئول با اشاره به اینکه فعالیت فروشگاههای زنجیره‌ای بر اساس سیاست‌های دولت برای تنوع‌بخشی و رفاه حال مصرف‌کنندگان در حال توسعه است، افزود: از این سیاست حمایت می‌کنیم ولی باید بررسی کنیم که در حال حاضر در زنجان فعالیت این فروشگاه‌ها خللی در کار خرده‌فروشان وارد کرده است یا نه؟
وی ادامه داد: معتقدیم باید اصول و مقررات نظام صنفی در فعالیت ها رعایت شود و در این رابطه سعی کرده‌ایم نظارت بر عملکرد واحدها را افزایش دهیم تا مشکلی برای کسی به وجود نیاید.
خبرگزاری دانشجویان ایران منطقه زنجان 30 مردادماه امسال گزارشی با عنوان «رشد قارچ‌گونه فروشگاههای زنجیره‌ای؛ فرصت یا تهدید» بر روی خروجی خود ارسال کرد. در این گزارش آمده بود در سال‌های اخیر، فروشگاههای جدید بسیاری در کشور از فروشگاههای هایپر گرفته تا کوچک محلی و فروشگاههای تخفیفی شروع به کار کرده‌اند، اما با توجه به اینکه سهم عمده خرده‌فروشی کشور متعلق به فروشگاههای سنتی و غیرزنجیره‌ای است، فضا برای فعالیت و ورود فروشگاههای زنجیره‌ای که می‌توانند از مزیت زنجیره‌ای بودن منتفع شوند، بسیار است. لذا موضوع اصلی، تغییر پارادایم فروشگاههای کوچک و منفرد و سنتی به فروشگاه‌هایی به‌عنوان بخشی از یک شبکه فروش یکپارچه خواهد بود. سئوال این است که آیا این تغییر پارادایم به نفع فروشگاههای سنتی نیز هست؟
فروشگاههای زنجیره‌ای به دلیل برخورداری از نظام متمرکز و تجمیع خدمات مرکزی، امکان و توجیه لازم برای ارائه تخفیف‌ها با رعایت کیفیت را دارند و این در شرایطی است که خرده‌فروشان سنتی در اقتصاد فعلی شرایط لازم برای رقابت با این وضعیت را ندارند؛ هرچند نظرات در این رابطه متفاوت بوده و عده‌ای فعالیت فروشگاههای زنجیره‌ای را عامل ایجاد رقابت بیشتر می دانند که به نفع مصرف‌کننده است.
این گزارش حاکی از این بود که این روزها در زنجان شاهد رشد چشم‌گیر فروشگاههای زنجیره‌ای هستیم که در جای‌جای شهر سر بیرون آورده و در بسیاری از اوقات شاهد ارائه تخفیف‌های بسیاری هستیم تا در عرصه رقابت مشتری بیشتری جذب کنند که در همین رابطه نشستی در خبرگزاری ایسنا، با حضور رئیس اتاق اصناف استان، رئیس اداره بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان، نماینده انجمن حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان و مدرس اقتصاد برگزار شد تا این موضع آسیب‌شناسی شود.
رئیس اتاق اصناف زنجان این شرایط را دارای محاسنی همچون ایجاد رقابت دانسته و می‌گوید: در شرایط فعلی که شاهد افزایش ترافیک در مرکز شهر هستیم، ایجاد فروشگاههای زنجیره‌ای در نقاط مختلف به‌ویژه شهرک‌های اقماری می‌تواند تاثیرگذار باشد و این نکته را باید مدنظر قرار داد.
رحیم حاج‌نایبی تصریح کرد: البته راه‌اندازی این فروشگاه‌ها مضراتی نیز به همراه دارد. با توجه به سنتی بودن فضای کسب و کار در شهرها از سالیان گذشته شاهد این موضوع هستیم که راه‌اندازی فروشگاههای زنجیره‌ای و قدرت بالای اقتصادی آن‌ها توان رقابت را از خرده‌فروشان محلی می‌گیرد و در این چرخه این قشر متضرر می‌شوند. با این حال به نظر من سیاست کلی در رابطه با راه‌اندازی این فروشگاه‌ها درست است و باید این اقدام به طور اصولی انجام شود تا فضای رقابتی که به نفع مصرف‌کننده است در بازار فراهم شود.
سخنان رئیس اتاق اصناف در شرایطی مطرح می‌شود که استاد دانشگاه در رشته اقتصاد، مخالف این نظر را دارد و عنوان می‌کند: در شرایط طبیعی ایجاد فروشگاههای زنجیره‌ای خوب است، اما در حال حاضر باید به این نکته توجه داشت که تخفیف‌هایی که در این فروشگاه‌ها ارائه می‌شود باعث از دور خارج شدن خرده‌فروشان محلی خواهد شد.
علی آقایاری تصریح می‌کند: با خروج خیل عظیمی از خرده‌فروشان که توان رقابت با سرمایه‌داران بزرگ که پشت فروشگاههای زنجیره‌ای هستند ندارند، به‌مرور شاهد بیکاری این افراد شده و شغل‌های کاذب به‌وجود می‌آید
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: صاحبان فروشگاههای زنجیره‌ای به خاطر رقابت، تخفیف ویژه ارائه داده و برای باقی ماندن در عرصه رقابت مجبور می‌شوند اجناس با کیفیت پایین‌تر که ارزان خریداری می‌شود به بازار عرضه کنند که این خود یک چرخه معیوب اقتصادی ایجاد می‌کند.
وی مضرات راه‌اندازی فروشگاههای زنجیره‌ای را بیشتر از محاسن آن دانست و هشدار داد: روند فعلی که در شهر زنجان آغاز شده در آینده اثرات مخرب خود را خواهد گذاشت و از هم‌اکنون باید اصولی با این موضوع برخورد کرد.
موافقان افزایش تعداد فروشگاههای زنجیره‌ای معتقدند این نوع فروشگاه‌ها به دلیل شفافیت بیشتر در فرآیند تامین و توزیع و فروش کالا، از نظارت دقیق‌تر و جدی‌تری از طرف سازمان‌های نظارتی نظیر وزارت بهداشت، سازمان استاندارد و ... برخوردارند و مردم می‌توانند با اطمینان بیشتری از تضمین کیفیت کالاها، خرید کنند. این کنترل کیفیت از طریق ساز و کار داخلی شرکت‌های فروشگاههای زنجیره‌ای نیز تقویت و اجرا می‌شود.
رئیس اداره بازرگانی داخلی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان نیز می‌گوید: فروشگاههای زنجیره‌ای نشان تجاری و اعتبار خود را به طور جدی مراقبت می‌کنند. به هر میزان که تعداد و وسعت فروشگاههای یک شرکت افزایش یابد، توانمندی بیشتری در ارائه کالا و خدمات با کیفیت بیشتر و قیمت کمتر را خواهند داشت.
جواد رزاقی، تنوع کالا را یکی از جذابیت‌های فروشگاههای زنجیره‌ای دانسته و یادآور می‌شود: فروشگاههای زنجیره‌ای به جای تمرکز بر روی افزایش سود حاصل از فروش کالا سعی می‌کنند از افزایش فروش تعداد بیشتری از همان کالا با سود کمتر منتفع شوند. در کنار گردش بالای کالا، تنوع آن سبب می‌شود که سبد بزرگ‌تری از خرید در فروشگاههای زنجیره‌ای انجام شود.
این مسئول با بیان اینکه حذف واسطه و استفاده از بارکد ملی از مزایای این تفکر است، اظهار می‌کند: البته راه‌اندازی بی‌حساب و کتاب فروشگاههای زنجیره‌ای باعث اسراف می‌شود؛ چراکه تقاضای کاذب به‌وجود می‌آورد. فروشگاههای بزرگ چه بخواهیم و چه نخواهیم می‌آید؛ ولی باید با برنامه‌ریزی کار کرد.
آقایاری در پاسخ به سخنان رزاقی می‌گوید: در نظام اقتصاد اسلامی چیزی به‌عنوان انحصار وجود ندارد ولی در حال حاضر با اقداماتی که در راه‌اندازی فروشگاه‌ها انجام می‌شود، به نوعی انحصار به وجود می‌آوریم و قطعا در این شرایط بیکاری افزایش می‌یابد. مطمئنا در این شرایط قدرت خرید مردم کاهش می‌یابد و این موضوع را مسئولان باید مدنظر قرار دهند.
نماینده انجمن حمایت از حقوق مصرف‌کننده نیز در این نشست می‌گوید: هر چیزی که به نفع مصرف‌کننده باشد انجمن از آن حمایت می‌کند و معتقدیم رضایت باید لحظه‌ای نبوده و به‌دنبال کار بلندمدت باشیم.
رضا استجلو در رابطه با تخفیف‌های زیادی که در فروشگاههای زنجیره‌ای ارائه می‌شود و انتقادات در این رابطه، می‌گوید: مشکل از این فروشگاه‌ها نیست، بلکه باید در زمان قیمت‌گذاری، قیمت‌های واقعی اعمال شود که متاسفانه این مورد در کشور با اشکالاتی مواجه است.
رزاقی نیز قیمت‌گذاری نادرست و غیرواقعی را دلیل اصلی برد فروشگاههای زنجیره‌ای در رقابت با خرده‌فروشان سنتی می‌داند و اظهار می‌کند: در فروشگاههای زنجیره‌ای خریدها به صورت کلی و با تخفیفات بالایی انجام می‌شود و همین موضوع فضا را برای ارائه تخفیف فراهم می‌کند. پس باید به دنبال قیمت گذاری واقعی بود تا شرایط عادلانه‌تری برای رقابت فراهم شود و این مربوط به استان نبوده و در سطح کلان باید تصمیمات اصولی اتخاذ شود.
آقایاری ایجاد شرکت‌های تعاونی را در اصلاح شرایط حائز اهمیت دانسته و می‌گوید: با تشکیل شرکت‌های تعاونی سود حاصله به جیب کاسبان محلی می‌رود و این به نفع شهر خواهد بود.
هر چند حاج‌نائبی تشکیل این تعاونی‌ها را برنامه‌ای ناموفق دانسته و تصریح می‌کند: اتفاقات گذشته نشان داده که این طرح‌ها در شرایط فعلی به شکست می‌انجامد و تنها راه حل این مشکل اصلاح قیمت‌گذاری‌ها و ایجاد رقابت سالم بین خرده‌فروشان و فروشگاههای زنجیره‌ای است.
رئیس اتاق اصناف اضافه می‌کند: در گذشته مقرر شده بود در هر محله بازارچه فروش ایجاد شود که این طرح ابتر ماند و حاصل آن مشکلات فعلی است که به راحتی نمی‌توان آن‌را حل کرد.
رزاقی نیز توجه به مراکز فروش محلی را حائز اهمیت دانسته و یادآور می‌شود: اگر در شهرسازی به این نکته توجه شود، قطعا بسیاری از معضلاتی که وجود دارد برطرف شده و رقابت در فضای سالم ایجاد می‌شود.
این سخنان در شرایطی مطرح می‌شود که در حال حاضر دو هزار واحد صنفی خواروبار فروشی، 135 واحد قصابی و 168 واحد عرضه‌کننده گوشت مرغ و پروتئینی در شهر زنجان دایر است که در مواجهه با فروشگاههای زنجیره‌ای راه‌اندازی شده که همه محصولات را با تخفیفات بالا ارائه می‌دهند، با مشکل مواجه شده‌اند./ ایسنا