دولت طی سالهای گذشته برای عرضه محصول تازه خوری سیب زمینی که یک کالای استراتژیک و با اهمیت است، علاوه بر کشت معمولی اقدام به کشت‌های استمرار در فصول مختلف کرد، در حالی که این روزها به دلیل افزایش قیمت برنج و کاهش توان خرید مردم، این محصول بیش از پیش مورد توجه و مصرف مردم قرار گرفته است.
مسئولان اظهار می‌کنند که وقوع سیل ابتدای سال ۹۸ تأثیری در کاهش تولید این محصول نداشته است اما شواهد بیانگر آن است که تأخیر در کاشت برخی از استان‌های آسیب دیده از سیل در بازار رسانی این محصول تأثیر بسزایی داشته است و البته نوسان نرخ ارز و افزایش حجم صادرات نیز در این مهم بی تأثیر نیست.
بر اساس اعلام مرکز آمار ایران در خرداد ۱۳۹۸، بیشترین افزایش قیمت محصولات کشاورزی در این ماه نسبت به اردیبهشت، مربوط به محصول سیب زمینی بوده است و در خرداد سال ۹۷ نرخ هر کیلوگرم از این محصول به طور میانگین ۱,۶۷۰ تومان و در اردیبهشت ۹۸ حدود ۵,۸۵۶ تومان و در خرداد ۹۸ نرخ این محصول به طور متوسط ۶,۶۲۸ تومان شد که این محصول نسبت به مدت مشابه ماه قبل خود ۱۳.۲ درصد و نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۹۶.۸ درصد افزایش قیمت را نشان می‌دهد.
در روزهای پایانی سال ۹۷ و اوایل فروردین امسال در پی وقوع سیل در استان‌های تولیدکننده و ایجاد مشکلاتی در برداشت و سیستم حمل و نقل جاده‌ای در ایام نوروز و افزایش روند صادرات به دلیل نوسان نرخ ارز و قاچاق شرایط برای افزایش جهشی قیمت برخی محصولات صیفی از جمله پیاز و سیب زمینی کلید خورد تا جایی که با افزایش چشمگیر نرخ پیاز، سیب زمینی هم شامل افزایش قیمت شد و علیرغم تلاش دست اندرکاران، قیمت این محصول کاهش نیافت تا جایی که مسئولان ناچار به ممنوعیت صادرات این دو محصول در ۱۵ فروردین سال ۹۸ شدند. با اعمال ممنوعیت صادرات توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت، به تدریج قیمت هر کیلوگرم پیاز و سیب زمینی روند کاهشی به خود گرفت به طوری که نرخ هر کیلوگرم آن در مقاطعی در مزرعه ۱۸۰۰ تا ۳,۳۰۰ تومان و در میدان میوه و تره بار تهران و بازار بین ۳۵۰۰ تا ۴,۷۰۰ تومان شد.
اما با ورود سیب زمینی نو به بازار و کاهش قیمت‌ها، به طور مجدد در ۳۱ اردیبهشت امسال صادرات این دو محصول آزادسازی شد و از آن زمان تاکنون به طور پلکانی قیمت این محصول افزایش مجدد پیدا کرد، تا جایی که قیمت این محصول در مزرعه به بیش از ۴,۸۰۰ تومان و در بازار به بیش از ۹ هزا تومان رسیده است.
این درحالی است که طبق نرخنامه میدان مرکزی میوه و تره بار تهران قیمت این محصول در اوایل سال ۹۷ برای هر کیلوگرم سیب زمینی کهنه بین ۵۰۰ تا ۱,۳۰۰ تومان و برای سیب زمینی تازه بین ۱۲۰۰ تا ۱,۸۰۰ تومان و اواخر سال ۹۷ قیمت هر کیلوگرم سیب زمینی در میدان مرکزی میوه و تره بار تهران بین ۱۷۰۰ تا ۲,۸۰۰ تومان بود که در پی وقوع سیل در ابتدای سال ۹۸ نرخ آن برای سیب زمینی کهنه بین ۳ تا ۴ هزار تومان و سیب زمینی تازه بین ۴ هزار تا ۵,۳۰۰ تومان رسید اما طی دو تا سه هفته اخیر نرخ این محصول در میدان همچنان بین ۵ تا ۷ هزار تومان است.
طبق آخرین آمارها در سال ۹۷ بیش از پنج میلیون تن سیب زمینی در سطح ۱۴۵ هزار هکتار در فصل‌های بهار، تابستان، پاییز و زمستان در قالب کشت معمولی و طرح استمرار تولید شد. بیشترین میزان تولید مربوط به استان‌های اردبیل، همدان، فارس، اصفهان و کردستان است که با این حجم تولید علاوه بر نیاز داخلی سالانه کشور بخشی از مازاد تولید نیز هر ساله صادر می‌شود.
بر اساس آمار سال ۲۰۱۶، تولید جهانی سیب زمینی برابر ۳۷۷ میلیون تن بوده که چین با ۲۶ درصد بیشترین سهم را در تولید این محصول داشته و دیگر تولیدکنندگان اصلی اتحادیه اروپا، هند، روسیه، اوکراین و ایالات متحده امریکا هستند.
با گران شدن این محصول ستاد تنظیم بازار به دلیل آسیب‌های بروز کرده در استان‌های سیل زده با هدف کنترل بهای غیرمتعارف محصول سیب زمینی در بازار داخلی خواستار وضع عوارض صادراتی بر این محصول کشاورزی شد.
به تازگی محمود حجتی وزیر جهاد کشاورزی نیز با بیان اینکه افزایش قیمت این محصول ارتباطی به تولید ندارد گفته بود: وضعیت تولید سیب زمینی در سال ۹۸ نیز مطلوب است و بخشی از علت گرانی به تأخیر در فصل کشت و برداشت مربوط می‌شود.
سیب زمینی در چهارفصل سال تولید می‌شود
«حسین اصغری»، مدیرکل دفتر محصولات علوفه‌ای و جالیزی معاونت زراعی وزارت جهاد کشاورزی درباره علت گرانی این کالا می‌گوید: افزایش قیمت مجدد سیب‌زمینی در یک ماه اخیر هیچ ارتباطی به حجم تولید این محصول ندارد زیرا در چهار فصل سال این محصول استراتژیک کشت می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه تولید محصول سیب زمینی امسال مشابه سال گذشته است، افزود: ما کمبودی در تولید این محصول نداریم اما ممکن است به دلیل بارندگی‌ها و مسائلی در سیستم حمل و نقل گاهی مواقع برداشت محصول یا عرضه آن به بازار دچار تأخیر شود که البته این موضوع در خصوص اکثر محصولات کشاورزی صدق می‌کند.
به گفته وی، در کشت بهاره و طرح استمرار سال ۹۷ - ۹۸، در مجموع ۶۰۵ هزار تن سیب زمینی در سطح ۲۰ هزار و ۲۰۰ هکتار تولید شد که از این میزان ۱۵۰ هزار تن تولید در سطح زیرکشت ۴ هزار و ۷۰۰ هکتار مربوط به طرح استمرار و تولید ۴۵۵ هزا ر تن در سطح ۱۵ هزار و ۵۰۰ هکتار مربوط به کشت بهاره بود.
در کشت بهاره و طرح استمرار سال ۹۶ - ۹۷ نیز در مجموع ۶۵۷ هزار تن سیب زمینی در سطح ۲۱ هزار و ۴۰۰ هکتار تولید شد که از این میزان ۱۵۷ هزار تن تولید در سطح زیرکشت ۵ هزار و ۸۰۰ هکتار مربوط به طرح استمرار و تولید ۵۰۰ هزار تن در سطح ۱۵ هزار و ۶۰۰ هکتار مربوط است.
صادرات سیب زمینی کاهش دارد
«شاهرخ شجری»، مدیرکل دفتر توسعه صادرات وزارت جهادکشاورزی می‌گوید: طبق آمار گمرک صادرات سیب زمینی در دو ماهه نخست سال ۹۸، نزدیک به ۲۱ هزار و ۲۰۰ تن به ارزش ۹ میلیون و ۳۰۰ دلار شد در حالی که در مدت مشابه سال ۹۷ میزان صادرات این محصول حدود ۶۵ هزار و ۸۳ تن به ارزش ۲۰ میلیون و ۱۰۰ دلار بوده است.
به گفته وی، در مجموع صادرات سیب زمینی در سال ۹۷ نیز ۵۲۹.۸ هزار تن به ارزش ۲۰۲.۷۸ میلیون دلار بود.
وی با تاکید بر اینکه تنظیم بازار داخلی محصولات کشاورزی از اهمیت ویژه ای برای وزارت جهاد کشاورزی برخوردار است، اضافه کرد: با اعمال ممنوعیت صادرات در اردیبهشت امسال به منظور تنظیم بازار داخلی محصول سیب زمینی و پیاز، تاکنون حجم صادرات نسبت به مدت مشابه سال گذشته روند کاهشی را نشان می‌دهد.