ایران با وجود پتانسیل بالای بخش کشاورزی و مزیت نسبی اقلیمی می تواند با توسعه صادرات کالاهای مزیت دار، درآمد ارزی قابل توجهی را نصیب کشور کند تا از فشار بر منابع نفتی بکاهد.
این در حالی است که بسیاری از مسئولان امر بر این باورند که کشاورزی در ایران به دلایل متعددی همچون کوچک مقیاس بودن اراضی، عدم استفاده از دانش و تکنولوژی روز، بومی بودن کشاورزی، بی توجهی به اجرای قانون الگوی کشت، مکانیزه نبودن کشاورزی اقتصادی نیست و در مقابل رئیس اتحادیه محصولات کشاورزی معتقد است افرادی که چنین اظهاراتی را در کشور مطرح می کنند، نگاهشان متکی بر واردات است چرا که به سبب اقلیم ۴ فصل و ظرفیت بالای تولید با برنامه ریزی مدون می توان به قطب کشاورزی تبدیل شد و درآمد ارزی حاصل از صادرات محصولات کشاورزی را جایگزین درآمدهای منابع نفت کرد.
در شرایطی که ارزش پول ملی در برابر دیگر ارزها کاهش یافته، صادرات محصولات کشاورزی به سبب ورود ارز به کشور می تواند درآمد کشاورزان را به صورت تصاعدی افزایش دهد، به همین خاطر از مسئولان وزارت جهاد کشاورزی انتظار می رود که با اتخاذ تصمیمات مناسب و حمایت همه جانبه، بنیه اقتصادی بهره برداران را بالا برد تا چرخه اقتصاد کشاورزی بچرخد.
حال به سراغ مسئولان ذی ربط می رویم تا از آخرین دلایل سودآور نبودن کشاورزی و راهکارهای مناسب برای استفاده حداکثری از پتانسیل کشور و جایگزینی درآمد صادرات محصولات کشاورزی به جای منابع نفتی با خبر شویم:
هلند ۲ برابر در آمد نفتی ایران، محصولات کشاورزی صادر می کند
رضا نورانی رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی در واکنش به مباحث مطرح شده مبنی بر به صرفه نبودن اقتصاد کشاورزی اظهار کرد: افرادی که چنین اظهاراتی را مطرح می‌کنند، می‌خواهند ما را به بیگانگان وابسته کنند چرا که ایران به سبب شرایط اقلیمی از پتانسیل بالایی برای کشاورزی برخوردار است.
وی با اشاره به اینکه تولید محصولات کشاورزی در کشور‌های توسعه یافته و در حال توسعه قطب اقتصادی کشور است، افزود: علی رغم آنکه مساحت کشور هلند کمتر از سه استان گیلان، مازندران و گلستان است، اما ۲ برابر در آمد نفتی ما، درآمد صادرات محصولات کشاورزی این کشور است.
نورانی ادامه داد: همه ساله کشور هلند علاوه بر محصولات کشاورزی، ۱۰ میلیارد دلار از محل صادرات ادوات و ماشین آلات کشاورزی درآمد کسب می‌کند.
به گفته این مقام مسئول، افرادی که اذعان می‌کنند کشاورزی در کشور ما سودآور نیست، نگاهشان متکی بر واردات است چرا که طبق نظریه فائو ایران به سبب دارابودن پتاسیل بالای بخش کشاورزی مبنی بر دریافت ۳۰۰ روز نور مستقیم خورشید و اقلیم متفاوت در سال می‌تواند قطب بزرگی در بخش کشاورزی باشد.
وی با تاکید بر خودکفایی محصولات استراتژیک کشور بیان کرد: نگاه متولیان امر در تولید محصولات کشاورزی نباید تنها تامین نیاز داخل باشد و باید صادرات محور بودن در دستور کار قرار گیرد.
نورانی برنامه ریزی مدون برای تولید و صادرات، استفاده از صنایع و ماشین آلات نوین کشاورزی را از جمله راهکارهای سودآور بودن کشاورزی دانست و گفت: هر ازگاهی تولیدکنندگان به سبب نبود الگوی کشت و بازار با مازاد تولید روبرو می‌شوند که این امر منجر به متضرر شدن آن‌ها می‌شود، در حالیکه هدف گذاری مدون در تولید و صادرات و اجرای الگوی کشت راهکاری مناسب برای جلوگیری از نوسانات مقطعی بازار است. به عنوان مثال در مقطعی قیمت گوجه فرنگی به سبب کمبود با نوساناتی روبرو می‌شود که این امر موجب شده کشاورزان در فصل دیگر به سراغ کشت این محصول روند که ازدیاد تولید زمینه را برای کاهش قیمت و ضرر و زیان کشاورزان فراهم می‌کند.
رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی با اشاره به اینکه کمبود یا مازاد تولید ناشی از نبود الگوی کشت گریبانگیر بخش کشاورزی است، اظهار کرد: این در حالی است که با برنامه ریزی مدون و تولید صادرات محور می‌توان در بازار‌های هدف حرفی برای گفتن داشت.
وی با تاکید بر این مسئله که قطب کشاورزی را باید مقدس دانست، گفت: با وجود آنکه آمار و ارقام نشان می‌دهد که ۳۱ درصد اشتغال در بخش کشاورزی و صنایع جانبی است، اما نبود برنامه مدون و تشویقی برای تولید و صادرات و اتخاذ تصمیمات یک شبه مبنی بر ممنوعیت صادرات چالش‌های متعددی برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایجاد کرده است که با ایجاد حمایت‌های لازم باید کاری کنیم تا چرخه اقتصاد کشاورزی بچرخد.
نورانی با انتقاد از بی توجهی به تولید محصولات ارگانیک گفت: علی رغم آنکه محصولات ارگانیک در بسیاری از کشور‌ها خواهان زیادی دارد، اما مسئولان امر نسبت به این موضوع بی توجه بودند، حال جای این سوال مطرح است که تا چه زمانی قرار است سم و کود شیمیایی در باغات و مزارع خود مصرف کنیم؟
این مقام مسئول با اشاره به اینکه رشد صادرات محصولات کشاورزی با سیاست‌های حمایتی دست یافتنی است، تصریح کرد: با توجه به پتانسیل بالای بخش کشاورزی، توسعه صادرات در صورت حمایت همه جانبه می‌تواند جایگزین مناسبی برای درآمدهای نفتی در کشور باشد.
بی توجهی مسئولان به قانون الگوی کشت، سودآوری بخش کشاورزی را کاهش داد/چرا کشاورزی در ایران سودآور نیست؟
علی خان محمدی مدیر عامل مجمع ملی نخبگان کشاورزی با اشاره به عوامل متعدد در اقتصادی نبودن کشاورزی گفت: نبود اصول و قوانین کارشناسی شده، اجرا نشدن قانون الگوی کشت و نبود حمایت لازم از تولیدکنندگان موجب شده کشاورزی کشور صرفه اقتصادی نداشته باشد.
وی افزود: کشاورزان نمونه تا ۱۲ تن در هکتار گندم برداشت می‌کنند که متاسفانه این امر به سبب عدم استفاده از تکنولوژی برای تمامی کشاورزان عام نیست و به عبارت دیگر برداشت ۲ تا ۳ تن گندم در هکتار نشان می‌دهد که روی صرفه اقتصادی کشاورزی کار نکردیم.
خان محمدی ادامه داد: با گذشت ۴۰ سال از انقلاب تنها روی یک نوع بذر گندم کار کردیم، در حالیکه مسئولان وزارت جهاد اذعان می‌کنند موسسه تحقیقات روی بذور با بهره وری بالا کار بسیاری کرده است.
به گفته وی، تا زمانیکه کشاورزی کشور دانش بنیان نباشد و آموزش لازم به بهره برداران داده نشود، نمی‌توان انتظار کشاورزی اقتصادی را داشت.
خان محمدی با تاکید براین مسئله که ممنوعیتی در صادرات محصولات کشاورزی نباید وجود داشته باشد، بیان کرد: مسئولان وزارت جهاد کشاورزی پشت در‌های بسته تصمیمات ناگهانی برای صادرات اتخاذ می‌کنند که این امر به ضرر بخش کشاورزی است چرا که برای افزایش درآمد کشاورزان، به صرفه بودن اقتصاد کشاورزی و رقابت صادرکنندگان با سایر رقبا در بازار‌های هدف نباید در‌های صادرات را بست.
مدیر عامل مجمع ملی نخبگان کشاورزی تصریح کرد: با وجود پتانسیل بالای کشور در بخش کشاورزی این امکان وجود دارد که در امد صادرات محصولات کشاورزی جایگزین درآمدهای نفتی شود که متاسفانه بی مدیریتی تحقیقات، نبود آموزش و‌حمایت از کشاورزان موجب شده این بخش اقتصادی نباشد.
سیاست یک بام و دوهوای دولت به ضرر بخش کشاورزی است/سود ناچیز بخش کشاورزی در برابر بخش های خدمات و صنایع
عباس پاپی زاده عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه سود بخش کشاورزی در برابر بخش‌های خدمات و صنایع بسیار ناچیز است، اظهار کرد: در کشور‌های اروپایی و آمریکا به ازای هر کشاورز ۲۰ تا ۵۰ هکتار زمین وجود دارد، در حالیکه در ایران مقدار زمین ناچیزی در اختیار کشاورزان است که این امر نشان می‌دهد درآمد تولیدکنندگان بخش کشاورزی در مقایسه با کشور‌های توسعه یافته و در حال توسعه قابل مقایسه نیست.
وی افزود: با توجه به سود ناچیز کشاورزان ایرانی می‌بایست با توسعه صادرات کالاهای مزیت دار همچون زعفران، کشمش، سبزی و صیفی سود بخش کشاورزی را افزایش دهیم و همواره فضایی ایجاد کنیم که مازاد عرضه داخل به سمت دیگر کشور‌ها هدایت شود.
پاپی زاده ادامه داد: در شرایطی که ارزش پول ملی کاهش می‌یابد، با صادرات محصولات کشاورزی علاوه بر ورود ارز به کشور می‌توان درآمد کشاورزان به صورت تصاعدی افزایش داد که این امر به بنیه اقتصادی بهره برداران کمک می‌کند.
عضو کمیسیون کشاورزی با انتقاد از یارانه محدود بخش کشاورزی بیان کرد: با وجود یارانه ناچیز بخش کشاورزی، دولت سیاست یک بام و دوهوا را برای کشاورزان می‌گذارد به طوریکه از یک طرف یارانه در اختیار کشاورزان قرار نمی‌دهد و از طرف دیگر مانع تصمیم گیری مستقیم کشاورز می‌شود و آن‌ها را وادار به اجرای سیاست تنظیم بازار می‌کند. به عنوان مثال هم اکنون قیمت تمام شده هر کیلو گندم برای کشاورزان رقمی حدود ۳ هزار و ۵۰۰ تومان است که متاسفانه دولت با نرخ یک هزار و ۷۰۰ تومان به اجبار از کشاورزان محصول را خریداری می‌کند.
وی با تاکید بر اجرای الگوی کشت محصولات کشاورزی در تمامی استان‌ها گفت: بی توجهی مسئولان ذی ربط به قانون الگوی کشت موجب شده همه ساله با مازاد یا کمبود تولید برخی محصولات و نوسانات قیمت در بازار روبرو شویم، در حالیکه با اجرای الگوی کشت و برنامه ریزی مدون برحسب نیاز بازار داخل و صادرات می‌تواند از ضرر و زیان کشاورزان و نوسانات مقطعی قیمت جلوگیری کند، ضمن آنکه با اجرای این قانون کشاورزان به سمت تولید کالای صادرات محور می‌روند.
پاپی زاده ادامه داد: ایران در تامین برخی مواد غذایی و محصولات کشاورزی خود وابسته به خارج است. به عنوان مثال ۹۰ درصد دانه‌های روغنی مورد نیاز از طریق واردات روغن خام یا دانه‌های روغنی صورت می‌گیرد در حالیکه با توسعه صادرات محصولات کشاورزی می‌توان ارز مورد نیاز آن را از محل صادرات بدست آورد که با این وجود فشار کمتری بر منابع نفتی وارد می‌شود.
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس در پایان با اشاره به اینکه جایگزینی درآمد صادراتی محصولات کشاورزی با منابع نفتی وجود دارد، تصریح کرد: با توجه به پتانسیل بالای بخش کشاورزی و شرایط اقلیمی کشور این امکان وجود دارد که با استفاده از مزیت‌های نسبی، ظرفیت تولید و توسعه صنایع تبدیلی بتوان ارزش افزوده بالایی از محل صادرات برای کشور ایجاد کرد.