چند ماهی است دامداران از انباشت دام تولیدی چه سنگین و چه سبک در دامداری‌ها گلایه دارند و می‌گویند تولید به اندازه‌ای است که خریداری برای آن وجود ندارد، در دیگر سو مردم گوشت را همچنان گران می‌خرند و از کمبود گوشت گوسفندی در بازار می‌گویند. دلیل این تناقض چیست؟
اگر تولیددام زیاده شده و روی دست دامدار مانده، چرا قیمت گوشت باید گران باشد؟ چرا واردات با سرعت قبل باید انجام شود؟ چرا مسئولان تنظیم و تامین بازار دام‌های مازاد را از دامداران خریداری نمی‌کنند تا هم دامداران ضرر نکنند و هم مصرف کنندگان گوشت گران نخرند؟
پیش از پاسخ به این پرسش‌ها قطعه دیگری از این پازل را هم باید دید. 2 دامدار از استان ایلام که هم مرز با عراق است با نگرانی از نبودن خریدار برای دام‌هایشان گفتند: «قاچاق دام به کشور عراق به صورت زنده و لاشه انجام می‌شود و کسی نیست با آن مقابله کند، دامداران مجبورند زمانی که کسی دام‌شان را خریداری نمی‌کند، به کشور همسایه یعنی عراق بفروشند.»
آنها گلایه می‌کنند که اگر خرید تضمینی برای محصولات کشاورزی وجود دارد، چرا برای دام تولیدی آنها که به تولید انبوه رسیده است وجود ندارد؟ چرا دولت نمی‌خواهد از ضرر و زیان دامداران جلوگیری کند؟ به گفته این دامداران در ماه‌های گذشته پرواربندی زیادی در دامداری‌های کشور وجود داشته و به همین دلیل تولید افزایش یافته است.
آنها از سوی دیگر معتقدند که مردم قدرت خرید ندارند و قصاب‌های محلی، خرید خود را بسیار کم کرده‌اند و به همین دلیل دولت باید وارد کارزار شود و اقدامی بکند.
دامداران هشدار می‌دهند که اگر دولت به صورت جدی وارد متعادل‌سازی بازار گوشت نشود و دام‌هایی که دست آنها مانده است را خریداری نکند، قاچاق به کشور عراق خیلی بیشتر خواهد شد.
* وزارت جهاد موافق صادرات دام است
افزایش تولید را متولیان در ماه‌های گذشته تولید چندین بار زمزمه کرده‌اند و خواستار اقدامی برای جلوگیری از ضرر وزیان تولیدکنندگان شده‌اند به طوری که منصور پوریان رئیس شورای تأمین دام کشور گفت: «تولید دام در دامداری‌ها 50 درصد بیشتر شده به طوری که از وزارت جهاد درخواست صادرات کردیم و آنها هم موافق هستند.»
عبدالمهدی بخشنده معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی هم دو روز پیش در حاشیه بازدید از چهارمین نمایشگاه بین‌المللی شیلات، آبزیان، ماهیگیری، غذاهای دریایی و صنایع وابسته، گفت: میزان تولید کشور متعادل شده و در دو ماه اخیر از میزان واردات گوشت کاسته شده است که به دلیل شرایط آب و هوایی و بهبود وضعیت مراتع است و باعث افزایش پرواربندی دام سنگین شده است.
* تراکم بالای دام در دامداری‌ها و نگرانی از شیوع بیماری
غلامرضا قدم‌خیری رئیس اتحادیه دامداران استان ایلام هم با تاکید بر تولید بیشتر دام در دامداری‌ها مطرح کرد: انباشت دام در این استان نسبت به سال گذشته بسیار افزایش یافته است که دلیل آن از یک سو به ممنوعیت صادرات گوشت و از سوی دیگر نبودن کشتارگاه‌های کافی در استان مربوط می‌شود.
وی گفت: دام در دامداری‌ها به حدی بیشترشده که این تراکم بیش از حد نگرانی از شیوع بیماری را بیشتر کرده است و این روند اگر ادامه یابد بسیاری از دام‌ها بواسطه بیماری تلف خواهند شد؛ افزایش تعداد دام و همچنین افزایش وزن آنها برای دامدار اصلا مناسب نیست هزینه آنها را افزایش می‌دهد، بدون اینکه برگشت نقدینگی داشته باشد.
قدم‌خیری گفت: مردم توانایی خرید ندارند و چون قصاب‌ها با کمبود مشتری مواجه هستند به سمت خرید دام‌های آنها نمی‌آیند؛ در این گونه موارد وظیفه دولت است که به حمایت از دامدار بیاید؛ یعنی دولت به جای اینکه گوشت وارد کند بهتر است دام مازاد را خریداری کند و به بازار عرضه کنند که باعث کاهش قیمت گوشت در بازار هم خواهد شد.
این مسئول تأکید کرد متأسفانه عده‌ای در داخل هستند که همچنان تلاش می‌کنند به رغم تولید کافی، به واردات خود ادامه بدهند که از محل رانت واردات سود ببرند.
وی گفت: استان ایلام با عراق همجوار است که قاچاق دام به صورت شبانه و در قالب گله‌ای انجام می‌شود که اگر دولت فکری نکند، این قاچاق بیشتر خواهد شد.
*دو ماه است هیچ دامی نفروخته‌ام
برای بررسی اینکه افزایش تولید و انباشت دام در دامداری‌ها وجود دارد، با گاوداران این استان هم صحبت کردیم.
سیدمهدی رحیمی از شهرستان چغار استان ایلام گفت: از دو ماه پیش به این طرف هیچ دامی از ما خریداری نکرده‌اند. مردم قدرت خریدشان پایین است و زمانی که دولت بازار را با گوشت یخی 50 هزار تومانی پر کرده، آنها ترجیح می‌دهند به جای گوشت گرم، گوشت یخی بخورند.
این دامدار گفت: قبلاً طوری بود که اگر زمانی به پول احتیاج داشتیم می‌توانستیم بلافاصله دام را به فروش برسانیم و از پول آن استفاده کنیم، اما اکنون چنین امکانی وجود ندارد و از پنج ماه پیش تاکنون نتوانسته‌ام دام خود را بفروشم.
وی که یک دامداری 70 راسی دارد، ادامه داد: قیمت زنده دام سنگین قبلا کیلویی 40 هزار تومان بود و اکنون به 26 هزار تومان رسیده و تازه خریداری هم وجود ندارد، اما به همان نسبتی که قیمت دام زنده کاهش داشته، قیمت گوشت در بازار کاهش نداشته است و برخی در بازار هستند که اجازه پایین آمدن قیمت‌ها را نمی‌دهند.
* قیمت گوسفند در عراق چند؟
با دامدار دیگری به نام الهی‌پترا که هم در حوزه دام سبک و سنگین فعالیت دارد گفت‌وگو کردیم، وی گفت: حدود چهار تا پنج ماه است که دام‌های ما به فروش نمی‌رود. همچنین نقدینگی هم برای ادامه تولید نداریم، در حالی که قیمت انواع نهاده‌های دامی افزایش یافته است. قیمت سبوس از کیلویی 500 تومان به 1000 تومان، ذرت از 500 تومان به 1700 تومان و سویا از 1700 تومان به 4000 تومان افزایش یافته است.
به گفته این دامدار، قیمت دام سبک نیز از کیلویی 42 هزار تومان به 35 هزار تومان و قیمت گوساله هم از کیلویی 40 هزار تومان هم به 26 هزار تومان کاهش یافته است.
وی تأکید کرد: بی‌تدبیری در جلوگیری از انباشت دام در دامداری‌ها باعث رواج قاچاق به کشور عراق شده است، به طوری که دام‌های این استان به عراق قاچاق می‌شود. هر لاشه گوسفند به قیمت 14 هزار دینار و دام زنده سبک به قیمت 8 هزار دینار توسط قاچاقچیان خریداری می‌شود. همچنین دام سنگین زنده به قیمت 6 هزار دینار توسط قاچاقچیان خریداری می‌شود.
این دامدار که دو دامداری گوساله 100 رأسی و 42 رأسی و یک دامداری سبک 500 رأسی دارد، تأکید کرد: در برخی مواقع دام‌ها به صورت گله‌ای به این کشور قاچاق می‌شود در صورتی که دولت فکری به حال دامداران نکند قاچاق بیش از این نیز خواهد شد.
ایران سالانه حدود 850 هزار تن گوشت تولید می‌کند و 150 هزار تن هم وارد می‌کند. این وابستگی اندک اما مشکلات زیادی را به کشور تحمیل کرده است. سال گذشته حدود 4هزار میلیارد تومان برای واردات گوشت با ارز 4 هزار و 200 تومانی اختصاص یافت تا بازار متعادل شود، اما نه تنها متعادل نشد، بلکه قیمت گران‌تر هم شد. قیمت گوشت از کیلویی 50 هزار تومان به کیلویی بیش از 100 هزار تومان رسید. پرونده‌های فساد هم کم نبود و مسؤولان ارشد متولی تنظیم بازار و واردات هم به اتهام فساد و اخلال در نظام اقتصادی دستگیر شدند. برای برخی حکم بریده شده و برخی در انتظار حکم هستند، حال اگر همتی از سوی تولید کنندگان بوده که به رغم همه مشکلات تولید از جمله افزایش بی‌حد و حصر نهاده‌ها تولید را افزایش داده‌اند، همت اندکی هم از سوی مسئولان لازم است تا مسیر را برای آنها هموار سازند.