محصولات لبنی در هر سه وعده غذایی بر سر سفره‌های مردم قرار دارد، اما گویا این صنعت، چندان مورد توجه مسئولان قرار نمی‌گیرد و فعالان این صنعت، گلایه‌هایی از مسئولان دارند.
صنعت تولید لبنیات در ایران، سابقه حدوداً ۷۰ ساله دارد، اولین کارگاه تولید لبنیات ایران در سال ۱۳۳۶ در تهران تأسیس و اقدام به تولید شیرهای بطری با درب چوبی کرد، اما ۹ سال قبل از آن، کارخانه مدرنی در تهران احداث شده بود که در واقع نخستین صنعت مدرن شیر را در ایران پایه‌گذاری کرد.
حدود سال ۱۳۴۱ واحدهای دیگری در شهرستان‌های تبریز، رشت و آبادان تأسیس شد، سپس در سال ۱۳۵۱ شرکت سهامی صنایع شیر ایران تشکیل و علاوه بر کارخانه‌های شیر پاستوریزه تهران، کارخانه‌های شیر پاستوریزه تبریز و شیراز نیز در اختیار این شرکت قرار گرفت، ضمناً یک کارخانه شیر نیز توسط بخش خصوصی در ارومیه ایجاد شد.
شرکت تهیه و توزیع شیر ایران مأموریت یافت ۱۱ کارخانه برای تولید ۷۵ تن شیر پاستوریزه در روز احداث کند، کارهای ساختمانی و نصب ماشین‌آلات چهار کارخانه از ۱۱ کارخانه براساس کارخانه‌های شیر پاستوریزه و استرلیزه در مناطق آذربایجان، خراسان، اصفهان و فارس در اوایل سال ۱۳۵۷ به اتمام و بهره‌برداری رسید.
نیاز شیر آذربایجان شرقی از واحدهای دامپروری استان تأمین می‌شود
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی، در گفت‌وگویی با اشاره به اینکه ۵۸۰ واحد دامپروری در سطح استان فعالیت می‌کنند، گفت: از این میزان تعداد ۱۴۶ واحد صنعتی و مابقی نیمه صنعتی است، مبنای گاوداری‌های صنعتی و نیمه صنعتی صرفاً یک مبنای مقایسه‌ای داخل سازمانی است که بر حسب تعداد دام‌ها نامگذاری می‌شود.
اکبر فتحی از وجود ۵۵۰ هزار تا ۶۰۰ هزار رأس گاو و گوساله در سطح استان خبر داد و افزود: اگر تعداد دام‌های نگهداری شده در واحد دامپروری کمتر از ۲۰ رأس باشد، گاوداری نیمه صنعتی و بیشتر از آن گاوداری صنعتی اطلاق می‌شود.
۸۰ درصد نهاده‌های دامی مورد نیاز کشور وارداتی و از خارج تأمین می‌شودوی تاکید کرد: نیاز گوشتی و شیر استان آذربایجان شرقی از واحدهای دامپروری فعال استان تأمین و تولید مازاد بر مصرف به سایر استان‌ها صادر می‌شود، ۴۵ درصد گوشت مصرفی استان از دام‌های سبک (گوسفند) و ۵۵ درصد آن از دام‌های سنگین (گاو و گوساله) تأمین می‌شود.
به گفته رئیس جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی، ۸۰ درصد نهاده‌های دامی مورد نیاز کشور وارداتی و از خارج تأمین می‌شود که تلاش می‌شود به طرف خودکفایی و خود اتکایی در تولید این نهاده‌ها پیش برویم.
۶۰ درصد شیر تولیدی آذربایجان شرقی سنتی است
سالیانه ۴۰۰ هزار تن شیر در آذربایجان شرقی به لبنیات تبدیل می‌شود، این آماری است که معاون امور دام سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی می‌دهد.
حبیب شریفیان سپس گفت: در استان ما سالیانه ۵۵۰ هزار تن تولید شیر داریم که در مقایسه با کل کشور تولید شیر سنتی بیش از تولید شیر صنعتی است، ۴۰ درصد تولید شیر صنعتی و حدود ۶۰ درصد نیز سنتی است.
معاون امور دام سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی در ادامه با اشاره به اقدامات صورت گرفته در حمایت از واحدهای تولید لبنیات اذعان داشت: در گذشته حمایت‌های بی رویه و تخصیص وام‌های کم بهره و حتی وام‌های ارزی، به رشد کاریکاتوری صنایع لبنی استان دامن زد که تولیدکنندگان را با چالش روبه رو کرده است.
در گذشته حمایت‌های بی رویه و تخصیص وام‌های کم بهره و حتی وام‌های ارزی، به رشد کاریکاتوری صنایع لبنی استان دامن زدشریفیان افزود: زنجیره ارزش و تأمین مالی این زنجیره می‌تواند تمام حلقه‌های آن را پشتیبانی کند، اما اتفاقی که در جامعه ما اتفاق افتاده این است که واحدها به صورت جزیره‌ای برای خودشان تولید می‌کنند، سهم سالیانه استان آذربایجان شرقی در یارانه دام و طیور ۵ هزار میلیارد تومان است، دولت این یارانه را تأمین می‌کند، اما چون زنجیره ارزش و زنجیره تولید نمی‌توانند به هم منتقل کنند، در یک بخش متوقف می‌شود.
وی افزود: پیشنهاد ما این است که زنجیره‌هایی در قالب تشکل‌های دولتی را به هم متصل کنند، اما مردم در جامعه ما از بحث مشارکت استقبالی نمی‌کنند.
معاون امور دام سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی در بخش دیگری با اشاره به میزان صادرات استان گفت: استاندارد لبنیات ایران از کشورهای توسعه یافته آمریکا نیز سخت گیرانه تر است و بر این اساس در سایه این سخت گیری ها، صادراتی به کشورهای همسایه داریم.
شریفیان با اشاره به شایعه پراکنی و کارشناسی کذب آلوده بودن شیرهای آذربایجان شرقی افزود: اگر کالا و مواد تولیدی و شیرهای تولید شده استان آذربایجان شرقی، دارای مشکل باشد کشورهای دیگر آن را نمی‌پذیرند.
شیر پاستوریزه مغذی‌تر از سنتی است
اما شاید شما هم از آن خانواده‌هایی هستید که به صورت سنتی، شیر خریداری کرده و با جوشاندن، آن را مصرف می‌کنید، یکی از کارشناسان صنایع غذایی معتقد است این روش، دیگر منسوخ شده و بهتر است از شیرهای پاستوریزه استفاده کنیم.
این کارشناس صنایع غذایی در گفت‌وگویی ابراز داشت: از نظر تکنولوژی صنعت لبنیات استان آذربایجان شرقی مجهز به تکنولوژی روز دنیا است، شاید در برخی از شاخه‌های صنعت غذا به روز نباشیم، اما در این صنعت مثل تولید پنیر و تولید شیر استریل مجهز هستیم.
علی حصاری افزود: استان آذربایجان شرقی از نظر میزان تولید شیر چهارمین استان کشور است، اما رشد این صنعت، ناهمگون است و ظرفیت تولید ما در استان تولید ۵۵۰ هزار تن شیر خام است و ظرفیت فرآوری ۲ برابر تولید شیر خام است.
عضو هیات علمی دانشگاه تبریز کیفیت پایین شیر خام بزرگ‌ترین گلوگاه صنعت لبنیات دانست و اظهار داشت: این مساله به تولید سنتی شیر خام برمی گردد که باید از تولید شیر صنعتی حمایت کنیم.عضو هیات علمی دانشگاه تبریز کیفیت پایین شیر خام بزرگ‌ترین گلوگاه صنعت لبنیات دانست و اظهار کرد: این مساله به تولید سنتی شیر خام برمی‌گردد که باید از تولید شیر صنعتی حمایت کنیم.
وی با اشاره به اینکه مخالف سوق دادن مردم به سمت استفاده از لبنیات سنتی هستم، تاکید کرد: با بررسی علمی که صورت گرفته، کیفیت شیرهای صنعتی بسیار بالاتر از تولید شیر سنتی است، چرا که زیر نظر مسئولان فنی تولید می‌شود و سازمان‌های ناظر محصولات تولیدی را آزمایش و تأیید می‌کنند.
کارشناس صنایع غذایی با اشاره به اینکه ۹۸ درصد شیرهای تولیدی در اروپا از چرخه صنعتی است، ادامه داد: مردم فکر می‌کنند شیرهای سنتی خوش طعم تر است، شیرهای سنتی در منازل جوش داده و مصرف می‌شود، اما در شیر صنعتی، پاستوریزه می‌شود و در حداقل دمای ۷۲ درجه به مدت ۱۵ ثانیه، تا مواد مغذی آن حفظ شود که بالاترین ارزش غذایی را دارد ولی در زمان جوشاندن شیر، پروتئین تغییر ماهیت می‌دهد که از نظر علمی منسوخ شده است.
حصاری با اشاره به سهم لبنیات در تحقق سلامت انسان، گفت: اگر به ۴۰ سال پیش برگردیم دانش بشری می‌گفت که مصرف لبنیات در رشد بدن و سلامت انسان مفید است، اما دانش امروز بسیار متفاوت شده است و ما به شیر به عنوان غذا نگاه نمی‌کنیم، بلکه به آن به عنوان غذای سلامت افزا می‌بینیم.
عضو هیات علمی دانشگاه تبریز ادامه داد: افرادی که شیر و لبنیات مصرف می‌کنند، احتمال ابتلاء به بیماری قلبی شأن بسیار پایین بوده و فشار خون پایینی دارند، چراکه سود غنی از پتاسیم و کلسیم است و مصرف کننده شیر دارای وزن متعالی هستند.
وی شیر را اکسیر زندگی امروز بشری دانست و تصریح کرد: مصرف شیر، جلوی تنش‌های عصبی و اضطراب‌ها را گرفته و بیماری‌های داخلی را پیشگیری می‌کند.
یارانه اختصاصی دارو به تولید شیر پرداخت شود
دامداران، قدرت خرید نهاده‌های دامی را ندارند و بانک‌ها نیز با نرخ سودهای بسیار بالا پشت آنها را خالی کرده‌اند، فعالان واحدهای تولیدی لبنیات استان نیز مشکلاتی مشابه این دارند و خواستار حمایت بیشتر مسئولین هستند.
فعالان تولید محصولات لبنی هم مثل سایر صنعتگران و تولیدکنندگان در خط مقدم جهاد هستند و نقش تعیین کننده‌ای در تحقق اقتصاد مقاومتی و رونق تولید دارند و باید در این شرایط ناگوار اقتصادی، از پشتوانه حمایت مسئولین محروم نشوند.
مدیر یکی از واحدهای تولید لبنیات در آذربایجان شرقی گفت: این واحد تولیدی از سال ۱۳۸۴ آغاز به کار کرد که با ۵۰ نفر نیرو شروع کردیم که هم اکنون ۱۵۰ نفر اشتغال مستقیم و برای ۵۰۰ نفر اشتغال غیرمستقیم ایجاد شده است.
حاجی زاده می‌افزاید: شیر، ماست و دوغ در این واحد لبنیاتی تولید می‌شود و تمامی محصولات تولیدی کنترل کیفی و بازرسی می‌شود.
وی تاکید می‌کند: مشکل واحدهای تولید لبنیات در مقایسه با سایر واحدها زیاد است، چرا که محصول حساسی است و مصرف لبنیات در کشور ما بسیار رقم پایینی دارد.
این مدیر واحد تولید لبنیات تاکید می‌کند: مصرف لبنیات در سطح کشور باید افزایش پیدا کند اما عده‌ای بدون کارشناسی، جلوی آن را می‌گیرند، شاخص توسعه هر کشوری، میزان مصرف شیر است.
حاجی زاده معتقد است: برای دوام کارخانه‌های لبنی باید وام‌های ارزان قیمت پرداخت شود، امروز با سود ۴ درصد نمی‌توان وام‌هایی با سود ۱۸ درصد را پرداخت کرد.
یکی دیگر از مدیران واحد تولیدی لبنیات به خبرنگار بازار گفت: یارانه‌ای که برای تولید شیر پرداخت می‌شود بهتر است که به نهاده‌های دامی و یا شیرهای پاستوریزه اختصاص پیدا کند، چرا که شیرها هر چقدر ارزان‌تر به دست مردم برسد، میزان مصرف سرانه افزایش پیدا می‌کند.
عباسی ادامه می‌دهد: مقدار مصرف سرانه در کشور ما ۸۰ لیتر است در حالی که میانگین جهانی آن بیش از ۲۵۰ لیتر است، اگر می‌خواهیم واقعاً از نظر بیماری در آینده مشکل نداشته باشیم، یارانه اختصاصی به داروها باید به شیر پرداخت شود چرا که پیشگیری بهتر از درمان است.