نشست اعضای سازمان مردم نهاد همبستگی کشاورزی ایران برگزار و درباره مسائل و مشکلات بخش کشاورزی صحبت شد.
بخش خصوصی و دولتی تمایلی برای سرمایه گذاری در صنایع تبدیلی ندارند
پریسا عسکری نماینده کشاورزان استان آذربایجان غربی در این سازمان مهم‌ترین هدف این نشست را طرح مشکلات بخش کشاورزی و کمک به کشاورزان عنوان کرد و گفت: بخش کشاورزی با مشکلات بسیاری از تولید تا بازاریابی محصولات روبه‌رو است و فعالان این حوزه می‌توانند با ارائه راهکارهای مختلف به حل این معضلات کمک کنند.
وی اظهار داشت: حدود 80 درصد اقتصاد استان ما به کشاورزی وابسته و تنوع محصولات زراعی، باغی و گیاهان دارویی در این منطقه بسیار زیاد است، به‌طوری‌که بیش از دوهزار نوع گیاه دارویی در استان کشت می‌شود، اما باوجوداین، به‌دلیل نبود صنایع تبدیلی، فرآوری و بسته‌بندی نتوانسته‌ایم آن طور که باید در حوزه فروش محصولات موفق عمل کنیم.
وی افزود: در بخش صادرات با تحریم‌ها روبه‌رو هستیم که باعث می‌شود محصول تولیدشده با قیمت واقعی به فروش نرسد و در نهایت تولیدکننده نتواند سود واقعی به‌دست آورد. همچنین به‌دلیل نبود صنایع تبدیلی، می‌بینیم که باغداران محصول خود را کنار خیابان تلنبار می‌کنند، به امید این‌که شاید برای آن‌ها مشتری پیدا شود.
عسکری افزود: بخش خصوصی و بخش دولتی رغبتی برای سرمایه‌گذاری در حوزه صنایع تبدیلی بخش کشاورزی ندارند، درحالی‌که با وجود کارخانجات مرتبط با این حوزه می‌توان زمینه صادرات را هم فراهم کرد که همین موضوع باعث شده برخی باغداران ترجیح دهند محصول خود را برداشت نکنند؛ چراکه هزینه بالایی دارد و پس از برداشت هم به فروش نمی‌رسد؛ صنایع تولید کنسانتره و آبمیوه هم به‌صورت محدود در کشور وجود دارد.
وی با بیان این‌که نبود کارشناسان آموزشی و ترویج ازجمله ضعف‌های بخش کشاورزی است، گفت: مسئولان جهاد کشاورزی و تعاون روستایی تاکنون تلاشی برای تربیت نیروهای متخصص نکرده‌اند و تطابقی بین دانشگاه و این دو نهاد در این زمینه وجود نداشته است. به همین دلیل می‌بینیم که کارشناسان ترویجی اطلاعات تجربی، واقعی و اطلاعت به‌روز دنیا را ندارند تا بتوانند به کشاورز در زمینه تولید محصول باکیفیت و بازارپسند کمک کنند.
این فعال حوزه کشاورزی عدم مدیریت منابع آبی را از دیگر معضلات آذربایجان غربی عنوان کرد و افزود: با وجودی که آذربایجان غربی دومین استان پرآب کشور است، اما نتوانسته از این فرصت طلایی استفاده کند.
عسکری ادامه داد: تمام این مسائل را در نشست مطرح کردیم تا ببینیم دولت می‌تواند کاری انجام دهد و از طرف دیگر تلاش می‌کنیم تا پای بخش خصوصی را برای سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی باز کنیم؛ به همین دلیل مذاکره با اتاق‌های بازرگانی و شرکت‌های صادراتی را برای هموار شدن مسیر صادرات در اولویت قرار دادیم. همچنین گفت‌و‌گو با اتاق‌های کشورهای همسایه و رایزنی با آن‌ها از دیگر اقدامات ماست تا بتوانیم تمام بخش‌های کشاورزی را به‌صورت زنجیره‌ای به هم وصل کنیم.
نبود صنایع تبدیلی، مهم‌ترین معضل استان گلستان
نماینده هکا در استان گلستان نیز با اشاره به معضلات این استان در زمینه کشاورزی گفت: گلستان را روزی به‌دلیل کشت پنبه با نام سرزمین طلای سفید می‌شناختند، اما به‌دلایل مختلف ازجمله عدم برنامه‌ریزی مناسب و آینده‌نگری و حمایت‌های لازم از بخش کشاورزی، واردات این محصول، عملکرد پایین بذرهای پنبه، طولانی بودن زمان داشت و... به‌تدریج مزارع طلای سفید استان از بین رفت.
وی افزود:این موضوع به اقتصاد استان گلستان لطمه زد و به ورشکستگی بسیاری از کارخانه‌های پنبه‌پاک‌کنی و بیکاری تعداد زیادی از فعالان این بخش منجر شد و تقریباً مزیت استان گلستان در کشت پنبه از بین رفت.
نوروز قزل افزود: یکی از موضوعاتی که در این نشست مطرح کردیم و سخت به‌دنبال آن هستیم، چرخش آب شیرین است؛ یعنی بتوانیم آب‌های روان استان مانند سیل را به‌جای این‌که وارد دریای خزر شود، جمع‌آوری و ذخیره کنیم تا درفصل تابستان و زمان کم‌آبی کشاورزان بتوانند از آن استفاده کنند. به تصویب رسیدن این طرح برای ما اهمیت بسیاری دارد و از سازمان هکا می‌خواهیم در این زمینه از ما حمایت کند.
قزل اضافه کرد: یکی دیگر از معضلات این است که نمی‌توانیم از آب شیرین‌دره که از رود اترک سرچشمه می‌گیرد استفاده کنیم، چون خراسان شمالی این آب را فقط برای مصرف کشاورزان خود باز می‌کند. از جهاد کشاورزی خراسان شمالی و وزارت نیرو درخواست می‌کنیم تا شرایطی را فراهم کنند که کشاورزان گلستانی هم بتوانند در ماه‌های تابستان از این آب بهره‌مند شوند.
این فعال بخش کشاورزی نبود صنایع تبدیلی را ازجمله ضعف‌ها عنوان کرد و گفت: گلستان به‌دلیل شرایط اقلیمی و خاک حاصلخیز مستعد تولید بسیاری از محصولات زراعی و باغی است؛ برای مثال پسته ورا که بیش از 800 سال قدمت دارد، تنها در این استان کشت می‌شود، اما نبود صنایع تبدیلی باعث شده نتوانیم از این ظرفیت استفاده کنیم.
عدم مدیریت آب در سیستان‌وبلوچستان
یکی دیگر از اعضای این سازمان مردم‌نهاد که بیش از 20 سال سابقه کار اجرایی در بخش کشاورزی دارد و از سیستان‌وبلوچستان در نشست شرکت کرده، گفت: با بررسی‌های به‌عمل‌آمده از تمام سازمان‌ها، تشکل‌ها و اتحادیه‌های کشاورزی، سازمان نظام مهندسی، وزارت جهاد کشاورزی و... به این نتیجه رسیدیم که سازمان مردم‌نهاد توسعه کشاورزی مردم بهترین، تخصصی‌ترین و دلسوزترین مرجع برای کمک به کشاورزان است.
مهدی اسفندیاری افزود: تاکنون به نتایج خوبی رسیده‌ایم و با برنامه‌ریزی می‌توانیم در تولید ناخالص ملی، صادرات به کشورهای همسایه و ارزآوری به کشور نقش تأثیرگذاری داشته باشیم.
وی با بیان این‌که مهم‌ترین مشکل بخش کشاورزی سیستان‌وبلوچستان مدیریت منابع آبی است، گفت: سیستان‌وبلوچستان به هند کوچک ایران معروف است، دلیل آن هم شرایط اقلیمی و آب‌وهوایی متفاوت است و بر همین اساس انواع محصولات گرمسیری، نیمه‌گرمسیری، سردسیری و کوهستانی در آن کشت می‌شود.
وی گفت: این استان می‌تواند باکیفیت‌ترین و بهترین محصولات را تولید کند، اما مهم‌ترین مانع در این حوزه عدم مدیریت منابع آبی است و با وجود این‌که برخی از مناطق استان پرآب است، نتوانسته آب را به حوزه کشاورزی هدایت و از آن استفاده کند و هر سال کشت استان کم‌تر می‌شود.
اسفندیاری ادامه داد: در همین زمینه لازم است اراضی یکسان‌سازی و از قطعات کوچک به بزرگ تبدیل شود و تکنولوژی‌های نوین آبیاری مانند آبیاری قطره‌ای در آن به‌کار گرفته شود. هرچند هزینه این کار زیاد است و دولت اقداماتی انجام داده که کافی نیست، اما از دولت می‌خواهیم حمایت خود را بیش‌تر کند تا بتوانیم مناطقی که کشاورزی آن از بین رفته دوباره احیاء کنیم و بتوانیم با شیوه‌های نوین کشاورزی و آبیاری محصولات باکیفیت تولید کنیم.
ضرورت ایجاد بازار رقابتی برای محصولات کشاورزی
حسن رضایی عضو سازمان مردم‌نهاد توسعه کشاورزی مردم از تهران با بیان این‌که اقتصاد کشاورزی ما سال‌هاست با چالش ضعیف بودن کشاورز روبه‌روست، گفت: همین موضوع باعث شده کشاورزی ما نتواند به‌سمت درستی هدایت شود و تمام سیاست‌هایی که در این بخش بوده در جهت واسطه‌گری کالاهای کشاورزی بوده است. هدف ما نزدیک کردن کشاورز به بازار، کم‌کردن فاصله قیمتی و حداکثر کردن ثروت کشاورزان است.
وی افزود: اکنون بخش کشاورزی به‌دلیل کمک‌هزینه‌ها بیش‌ترین فشار را به دولت آورده است، درصورتی‌که اگر کشاورز بتواند فارغ از حمایت‌های دولت روی پای خود بایستد، کشور ما دیگر نیازی به نفت نخواهد داشت؛ چراکه شرایط اقلیمی کشور، قرار گرفتن در منطقه استراتژیک و وجود بازار کشورهای همسایه باعث می‌شود بتوانیم بیش‌ترین درآمد را از بخش کشاورزی داشته باشیم.
وی ادامه داد: تصدی گری دولت و تغییر مداوم سیاست‌گذاری به‌دلیل فشار بر دولت ازجمله معضلات بخش کشاورزی است. کشاورزی یک برنامه بلندمدت لازم دارد و اگر قرار باشد همواره با تغییر سیاست‌ها روبه‌رو شویم، تمام برنامه‌هایی که تا آن زمان اجرایی شده تحت تأثیر قرار خواهد گرفت؛ برای مثال در حوزه گندم که دولت خرید تضمینی انجام می‌دهد، خواسته کشاورزان این نوع خرید نیست، بلکه آن‌ها خواهان آزادسازی قیمت هستند.
رضایی تخصیص ارز یارانه‌ای به بخش‌های مختلف کشاورزی را از دیگر مشکلات عنوان کرد و افزود: ارز یارانه‌ای باعث می‌شود فاصله قیمت کالای وارداتی با تولید داخل زیاد شود و کشاورز توان رقابت نداشته باشد.
وی افزود: برای مثال قیمت آزاد نرخ گندم پنج‌هزار تومان است، اما دولت آن را به‌قیمت دوهزار و 500 تومان از کشاورز می‌خرد و امسال دیدیم که همین موضوع باعث شد کشاورز محصول خود را به دولت تحویل ندهد. البته این کار برای دولت هم منفعت دارد؛ چراکه اگر هزینه واردات را به تولیدکننده داخل دهد و از او حمایت کند، دیگر نیازی به خروج ارز برای محصولاتی که توان تولیدشان را داریم، وجود ندارد.
نماینده کشاورزان تهران در سازمان مردم‌نهاد توسعه کشاورزی با اشاره به این‌که مهم‌ترین مشکل کشاورزان این منطقه نبود صنایع تبدیلی است، گفت: مشکلات تهران به‌دلیل دسترسی به امکانات، خدمات و بدنه سیاست‌گذاری با دیگر استان‌ها تفاوت دارد، اما مهم‌ترین هدف ما ایجاد صنایع تبدیلی و کم‌کردن فاصله قیمتی از تولید تا بازار است.