اسماعیل خاتمی با بیان اینکه ۱۲ محصول لبنی که دولت قیمت‌گذاری آن را برعهده دارد، تقریبا ۸۰ درصد تولیدات کارخانجات را تشکیل می‌دهد، اظهار کرد: وقتی گفته می‌شود که دولت تنها ۱۲ محصول لبنیاتی را قیمت‌گذاری می‌کند فراموش نکنیم که درواقع قیمت‌گذاری دولت بر ۸۰ درصد محصولات صنایع لبنی است و این صنعت تنها می تواند برروی ۲۰ درصد از محصولاتش قیمت گذاری کند.
وی ادامه داد: از دلایل اینکه دولت بخشی از قیمت گذاری محصولات لبنی را برعهده دارد، این است که دولت در سند بالادستی خود تعهد دارد که تا افق ۱۴۰۴ سرانه مصرف لبنیات در کشور را به ۱۲۰ کیلوگرم در سال برساند. در تمام دنیا رشد سرانه مصرف لبنیات یکی از شاخص‌های توسعه یافتگی به حساب می‌آید و همین امر باعث شده تا دولت‌ها به لبنیات حساس تر از سایر اقلام خوراکی باشند.
این کارشناس صنایع غذایی اضافه کرد: از دلایل دیگر ورود دولت به قیمت گذاری محصولات لبنی می‌توان به این نکته اشاره کرد که وقتی لبنیات به دلیل پرداخت یارانه توسط دولت در گروه کالایی یک قرار می گیرد، دولت مدعی می‌شود قیمت‌ها را در دست دارد و از مصرف کننده حمایت می‌کند و این تعداد از محصولات لبنی مشمول افزایش قیمت نمی شوند. البته بسیاری از کارشناسان امور معتقدند وقتی به ابتدای زنجیره تولید، یارانه تعلق بگیرد و قیمت در انتهای تولید ثابت نگه داشته شود، قطعا منفعتی برای مصرف کننده به دنبال نخواهد داشت.
عضو انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی ایران با بیان اینکه قرارگیری لبنیات در گروه کالایی یک به ضرر مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان خواهد بود، گفت: وقتی دولت دستوری و خارج از واقعیت‌های اقتصادی جاری قیمت لبنیات را به بهانه یارانه ثابت نگه می‌دارد، مردم ارزش لبنیات را درک نخواهند کرد و تصور دارند لبنیات بایستی ارزان باشد؛ به طوری که حاضر هستند برای خرید یک بطری نوشابه با هر قیمتی هزینه کنند اما حاضر نیستند برای یک بطری شیر هزینه کنند.
قیمت گذاری دستوری منجر به کاهش کیفیت لبنیات خواهد شد
این کارشناس صنعت لبنیات با بیان اینکه قیمت‌گذاری فارغ از واقعیت‌های اقتصادی جامعه باعث از بین رفتن کیفیت محصولات می شود، اظهار کرد: وقتی قیمت تمام شده کالایی افزایش می‌یابد اما قیمت دستوری اجازه افزایش قیمت را نمی‌دهد، در نتیجه ممکن است از شیری استفاده شود که کیفیت پایین‌تری دارد و درنهایت ارزش غذایی محصول کاهش پیدا کند. از طرفی پایین آوردن کیفیت یعنی نزول شخصیت کیفی یک برند و اگر برندی در بخش مواد غذایی کیفیت خود را از دست دهد، تقریبا هیچ چیز برای از دست دادن ندارد.
به گفته وی، اگر دولت ادعای حمایت از مردم را دارد نباید فقط دستوری قیمت‌ها را سرکوب کند. اگر تولید کننده نتواند محصولاتش را در داخل بفروشد و برایش صرفه اقتصادی نداشته باشد، در جایی دیگر محصولاتش را به فروش می رساند یا در کیفیت دستکاری می کند.
۳ درصد هزینه خانوار را لبنیات تشکیل می دهد
خاتمی در ادامه با بیان اینکه ۳۰ درصد هزینه خانوار را غذا تشکیل می دهد، گفت: سهم لبنیات از این ۳۰ درصد، ۱۰ درصد است. به بیان دیگر ۳ درصد از هزینه خانوار را لبنیات تشکیل می دهد و به طور کل سهم اندکی در هزینه خانوار دارد.
تولید ۸ میلیون تن شیر در سال
وی همچنین اضافه کرد: شیر تولید شده در کشور ۸ میلیون تن در سال است که ۸۰۰ هزارتن بر پایه شیر صادر می شود، ۵ درصد در انبارها رسوب می کند، ۵ درصد مصرف دامداری ها است و در نهایت سرانه مصرف شیر در کشور عددی کمتر از ۸۰ کیلو می شود.
پیشنهاد به دولت؛ آزادسازی قیمت ها و ایجاد نظام رقابتی عرضه و تقاضا
این تولیدکننده محصولات لبنی در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به اینکه سال‌هاست به دولت پیشنهاد دادیم که بازار لبنیات را آزادسازی کند و اجازه دهد که نظام عرضه و تقاضا قیمت‌ها را مشخص کند، گفت: پیشنهاد دادیم که دولت دهک‌های آسیب پذیر شامل افراد کم درآمد، کودکان و سالمندان را شناسایی کند و به آنها برای خرید لبنیات یارانه دهد. به عبارتی این دهک‌ها را تحت پوشش خود قرار دهد و به جای اینکه یارانه به اول زنجیره داده شود، به انتهای زنجیره برسد. در کنار آن نیز اجازه دهد بخش دیگری از بازار براساس نظام عرضه و تقاضا و رقابتی باشد.
وی در ادامه تشریح کرد: در حقیقت با این اقدام هم اقشار آسیب پذیر از لبنیات بهره‌مند خواهند شد و این کالای اساسی از سبد غذایی آنها حذف نخواهد شد، هم جلوی ضرر و زیان تولید کنندگان گرفته خواهد شد و می توانند محصولاتشان را با قیمت واقعی به فروش برسانند و چرخ این صنعت خواهد چرخید.
این کارشناس صنعت لبنیات در پاسخ به این سوال که آیا آزاد سازی قیمت‌ها منجر به افزایش قیمت لبنیات نخواهد شد، گفت: وقتی قرار باشد که دولت به بخشی از جامعه برای خرید لبنیات یارانه دهد به نوعی مبنای قیمت‌ها مشخص خواهد شد و دیگر صنایع نمی توانند برای روی محصولات هر قیمتی بگذارند. در حقیقت دولت مبنای قیمت گذاری می شود.
قیمت لبنیات نباید برای فقیر و غنی یکسان باشد
خاتمی با بیان اینکه قیمت لبنیات نباید برای فقرا و سرمایه‌داران یکسان باشد، گفت: با آزادسازی قیمت‌ها و تحت پوشش قرار دادن دهک‌های آسیب‌پذیر مطمئن خواهیم شد که اقشار آسیب‌پذیر جامعه از لبنیات بهره‌مند هستند و برای اقشار سرمایه‌دار هم افزایش قیمت لبنیات حائز اهمیت نیست.
نظام توزیع درکشور پرهزینه است
وی در پایان با بیان اینکه صنایع به دلیل رقابت سنتی، عدم توجه به مصرف کنندگان مشکلات بسیاری دارند، گفت: نظام توزیعی در کشور بسیار پرهزینه است و ضرر و زیان بخش توزیع برعهده صنعت است و صنایع نیز این ضرر و زیان را به عنوان قیمت تمام شده محاسبه می کنند. صنایع در این زمینه بسیار ضعیف عمل کرده اند و در حقیقت آنها باید به فکر اصلاح نظام توزیع باشند.