کم رونقی و کسادی بازار عمده فروشی برنج در شالیکوبی های مازندران در حالی است که طبق اعلام رسمی جهاد کشاورزی استان محصول نیمی از اراضی شالیزاری استان تاکنون برداشت شده است و بر اساس برآورد کارشناسی هم اکنون حدود ۴۵۰ تا ۵۰۰ هزار تن برنج سفید در انبارهای استان ذخیره شده و آماده فروش است.
امسال ۲۱۴ هزار و ۳۴۰ هکتار از زمین های مازندران زیر کشت برنج رفت و بر اساس اعلام جهاد کشاورزی تا پایان هفته گذشته محصول دستکم نیمی از این سطح یعنی ۱۰۷ هزار هکتار برداشت شده و حتی ۷۷ هزار هکتار هم برای کشت دوم آماده سازی شده یا زیر کشت رفت .
پیش بینی شده است امسال حدود یک میلیون و ۵۲۰ هزار تن شلتوک برداشت از شالیزارهای مازندران در کشت اول برداشت شود . بر این اساس اگر نیمی از این محصول که تاکنون برداشت شده روانه شالیکوبی ها شده باشد و این کار به خاطر برداشت مکانیزه و ضرورت انتقال به شالیکوبی ها قطعی است ، اکنون حدود نیم میلیون تن برنج سفید در انبارهای استان موجود است.
گزارش میدانی از شالیکوبی‌های استان نشان می‌دهد، عمده برنج طارم محلی و طارم هاشمی به عنوان ۲ رقم از بهترین ارقام برنج استان به دلیل این که شالیکاران از قیمت های پیشنهادی راضی نیستند و آن را با توجه به افزایش هزینه های کشت و کار در سال جاری پائین می دانند ، انبار می شود.
در انتظار کشف قیمت تعادلی
نتیجه بازدید خبرنگار ما از چندین واحد شالیکوبی در شهرستان های بابل ، آمل ، فریدونکنار و بابلسر حاکی است که بیشتر کشاورزان حاضر به عرضه محصولشان در بازار کنونی نیستند و دست اندرکاران بازار برنج مازندران که عمدتا صاحبان شالیکوبی ها هستند نیز می گویند که همچنان عمده کشاورزان به علت نارضایتی از قیمت های پیشنهادی حاضر نیستند محصولشان را وارد بازار کنند.
در حال حاضر برنج طارم محلی و طارم هاشمی به طور متوسط در هر کیلو گرم ۲۱ هزار و ۵۰۰ تا ۲۳ هزار تومان در بازار قیمت می خورد ، ولی به گفته شالیکوبی داران تنها کشاورزانی حاضر به فروش بخشی از محصولشان به این قیمت هستند که به نقدینگی فوری نیاز دارند و بقیه محصولشان را به امید رسیدن قیمت مناسب نگهداری می کنند.
شالیکاران مازندران بر این اعتقادند که قیمت کنونی به دلیل چند برابر شدن هزینه کشت و کار در سال جاری برایشان به صرفه نیست و منتظرند تا برنج متناسب با هزینه تولید کشف قیمت شود.
تعدادی از کشاورزان برنجکار که با آنان در شالیکوبی ها و هنگام تبدیل شالی به برنج گفت و گو کرد ، گفتند که امسال شیوع کرونا و بی ثباتی بازار قیمت نهاده های کشاورزی از جمله سموم را تا سه برابر افزایش داده بود ، ضمن این که تاخیر در کشت اول هم سبب شد تا بخشی از شالیزارها به کشت دوم نرسد و به همین دلیل فروش برنج به قیمت کنونی که چندان فرقی با زمستان پارسال ندارد ، برایشان بصرفه نیست.
اگر چه این دسته کشاورزان بندرت قیمت خاصی را به عنوان نقطه تعادلی میان هزینه تولید و فروش در بازار مطرح می کنند ، ولی از مجموعه صحبت های میان خودشان و شالیکوبی داران که هزینه های را جمع بندی و با توجه به میزان تولید ، میانگین می گیرند ، قیمتی بین ۲۵ تا ۳۰ هزار تومان را مد نظر دارند.
آنان بر این نکته تاکید دارند که امسال با توجه به افزایش شدید هزینه های کشت و کار در کنار افزایش هزینه زندگی به خاطر بی ثباتی قیمت اقلام در بازار ، دستکم افزایش ۲۰ تا ۳۰ درصدی باید بر قمیت برنج جدید نسبت به سال قبل اعمال شود.
انتظار برای قیمت توافقی
نکته جالب هم این است که به رغم تعیین کنندگی میزان عرضه و تقاضای موجود در بازار برای قیمت برنج ، بسیاری از کشاورزان چشم به دست دولت دارند تا با تصمیم گیری مناسب وضعیت صبر و انتظار موجود در بازار این محصول راهبردی را بشکند ، انتظاری که در بازار برنج به صورت تعیین قیمت مشخص سابقه ندارد ولی دولت در بعضی سال ها با تعیین قیمت توافقی موفق شده بود به نفع کشاورزان در بازار برنج تعادل برقرار کرده و اجازه ندهد دلالان از نیاز کشاورزان به نقدینگی سودجویی کنند.
یکی از کشاورزان منطقه بابل با ابراز نارضایتی از وضعیت صبر و انتظار موجود در بازار ، گفت : واقعیت این است که همه کشاورزان نمی توانند این وضعیت را برای مدت طولانی تحمل کنند چون نیازمند نقدینگی برای کشت دوم و یا ادای دینشان بابت کشت اول هستند و این نگرانی وجود دارد که دوباره دلالان به بازار برنج مازندران برگردند.
وحید قربانی با تمجید از سیاست های دولت تدبیر و امید طی چند سال گذشته به خاطر قطع دلال بازی در بازار برنج ، افزود : واقعا قیمتی که در حال حاضر در بازار پیشنهاد می شود که عمدتا ۲۱ تا ۲۳ هزار تومان بسته به کیفیت برنج است ، بصرفه نیست.
وی توضیح داد : امسال بابت شخم و شیار و آب تخت کردن هر هکتار در هر مرحله ۴۰۰ هزار تومان و بابت یک روز نشا کاری ۲۳۰ هزار تومان پرداخت کردم و قیمت سم گرانول ۱۰ درصدی ۱۰ کیلوگرمی برای مبارزه با کرم ساقه خوار از ۶۸ هزار تومان به ۱۸۰ هزار تومان رسید.
قربانی با اعلام این که در حال حاضر عمدتا دلالان در بازار برنج جولان می دهند ، اگر چه کشاورزان به خواسته هایشان تن نمی دهند ، پیشنهاد کرد که با توجه به گذشت بیش از یک ماه از ورد برنج جدید به بازار و مقاومت شالیکاران در فروش با قیمت های پیشنهادی که هزینه ها را پوشش نمی دهد ، اعلام اعلام قیمت توافقی از سوی دولت می تواند دست دلالان را قطع کند.
وی گفت : کشاورزان نیاز به نقدینگی دارند و تا چند روز دیگر مجبور به فروش محصولشان می شوند. اگر کشاورز موفق به فروش محصول به قیمت منطقی و البته طبق هزینه تولید نشود، قطعا در حفظ زمین دچار تردید می شوند بویژه این که در ماههای اخیر پیشنهادهای میلیاردی در تمامی مناطق روستایی مازندران برای زمین ها از سوی غیربومیان مطرح می شود.
چند تن از صاحبان شالیکوبی در منطقه مرکزی مازندران واقع در شهرستان بابل و آمل که بیشترین زمین شالیزاری استان هم در این مناطق واقع است ضمن تایید کسادی بازار برنج گفتند : روزانه به طور متوسط در هر شالیکوبی حدود پنج تا هفت تن برنج سفید به دست می آید که برای حدود ۹۰ درصد آن مشتری وجود دارد ، اما به خاطر نارضایتی کشاورزان از قیمت های پیشنهادی ، به انبار می رود.
آنان انبار و ذخیره شدن برنج سفید در شالیکوبی ها را معضل جدی توصیف کردند و گفتند : این که پس از گذشت ۴۰ روز از ورود برنج نو به بازار ، همچنان شاهد بی رونقی و کسادی بازار برنج در استان باشیم ، کم سابقه است.
مدیر یک شالیکوبی مدرن در بخش لاله آباد بابل و از آگاهان بازار برنج مازندران به خبرنگار ما گفت : کسادی و بی رونقی بازار برنج و در نتیجه انباشته شدن برنج سفید در شالیکوبی ها این روزها به مهم ترین دغدغه مالکان کارخانه ها تبدیل شده است.
محمد پورموسوی با اظهار این که کشاورز با قیمت ۲۱ تا ۲۳ هزار تومان حاضربه فروش محصول طارم کیفی خود نیست و انتظار فروش با قیمت دستکم ۲۵ هزار تومان را می کشد، افزود : اگر روند کسادی بازار ادامه بیابد ، انبار و ذخیره سازی برنج در شالیکوبی ها تبدیل به معضل جدی می شود.
وی ادامه داد: در حال حاضر تقاضا برای خرید برنج از استان های مختلف کشور تا حدودی وجود دارد ولی تنها کشاورزانی که نیاز به نقدینگی دارند حاضر به فروش محصولشان با قیمت اعلام شده هستند ضمن این که همین میزان هم به دلیل نقدی نبودن پرداخت خریداران ، به معامله نمی انجامد.
این کارشناس بازار برنج مازندران توضیح داد : تا کنون بیشتر شالیکاران محصولشان را به تاجران داخل استان که عمده آنان صاحبان شالیکوبی ها هستند ، می فروختند ، اما امروز به دلیل مشخص نبودن وضعیت بازار ، تاجران استانی اقدام به خرید و فروش نکرده و یا به صورت اندک خرید انجام می دهند.
حل مشکل با اختصاص ارز نیمایی برای واردات برنج
رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران هم با تایید دپوی برنج جدید و خودداری کشاورزان از فروش محصول با قیمت فعلی بازار ، گفت که ضریب کشت برنج در استان واقعی شده است و اگر قرار است وارداتی صورت بگیرد باید با ارز نیمایی باشد.
عزیزالله شهیدی فر افزود : پیگیری ما بر این است که برنج وارد نشود و اگر قرار است واردات برنج داشته باشیم در حد نیاز و مصرف و با ارز نیمایی باشد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران با اشاره به اینکه نگران واردات برنج نیستیم بلکه نگران حیف و میل شدن ارز دولتی هستیم ، گفت : اگر این موضوع حل شود، رقابت ایجاد می‌شود.خواسته استان‌های برنج‌خیز این است ارز ترجیحی تبدیل به ارز نیمایی شود و اگر قرار است وارداتی صورت گیرد با ارز نیمایی باشد.
شهیدی‌فر افزود : با توجه به افزایش تولید و دپوی برنج‌های وارداتی هیچ نیازی به واردات برنج نداریم.
وی با بیان اینکه حداقل قیمت واقعی برنج‌های داخلی با توجه به کیفیت سه دلار و ۶ برابر قیمت برنج‌های وارداتی است ، افزود: کشاورزان هیچ دغدغه‌ای برای فروش و قیمت محصول برنج خود نداشته باشند.
برنجکاری یکی از مهم ترین فعالیت کشاورزی در مازندران و منبع مهم درآمد شالیکاران استان است. مازندران با تولید بیش از یک میلیون تن برنج سفید ، ۴۲ درصد نیاز کشور را تامین می کند.