هرچند سابقه زعفران کاری در لرستان به یکهزار سال قبل می رسد اما برای قرن ها کشت این محصول فراموش شده بود و کشاورزان لرستان از اواخر دهه ۸۰ زعفران کاری را به صورت نامنظم و بدون داشتن علم آن، آغاز کردند و پس از رضایت آنها از نتیجه برداشت، این بار کشاورزی سنتی به کمک توسعه اقتصاد آمد و سودآوری زعفران کاری در استان دهان به دهان پیچید.
با گذشت زمان و جدیت جوامع محلی در پرورش زعفران، سازمان جهاد کشاورزی و مرکز تحقیقات نیز وارد گود شدند و زعفران کاری را به صورت علمی و کارشناسی در لرستان دنبال کردند که اکنون نتیجه حدود یک دهه تلفیق تلاش و علم، پاگرفتن ۳۸۰ هکتار طلای سرخ در استان است.
لرستان ۳۰۰ گونه گیاه دارویی شناخته شده و یکهزار و ۶۸ هکتار با تولید هشت هزار و ۲۷۱ تن زیر کشت این گیاهان دارد که سال های اخیر زعفران در فهرست علاقه مندی کشاورزان آن قرار گرفته و اقلیم و خاک مساعد نیز یاریگر آنان بوده تا برداشت طلای سرخ از این استان انجام و حتی صادر شود.
هرچند بنا بر آمار ۸۵ تا ۹۰ درصد زعفران تولیدی کشور مربوط به سه استان خراسان شمالی، رضوی و جنوبی است و کیفیت محصول این مناطق زبانزد شده اما عطر و رنگ زعفران لرستان کمتر از این نواحی نیست و هرچند با سرعت کم اما جای خود را در بازار پیدا می کند.
بنا بر شواهد تاریخی، استان لرستان از قرن ها پیش یکی از مناطق زعفران خیز ایران بوده است، بطوریکه مورخان در حدود هزار سال پیش کشت این گیاه دارویی را در این استان گزارش کرده اند اما آنچه که امروز مورد توجه قرار گرفته است بومی سازی این کشت است که با توجه به شرایط اقلیمی و مناسب آب و هوایی و مهمتر از همه اینکه با توجه به مشکل کم
آبی منطقه، این کشت نیازمند مصارف آب زیادی نیست می تواند جایگزین مناسبی در راستای استفاده بهینه تر از منابع طبیعی این استان باشد.
علاوه بر شرایط پایه، کشت زعفران نیاز چندانی به فناوری و ابزار مدرن ندارد بلکه دستان توانمند و هنرمندی می خواهد که در عین تحکیم اراده با لطافت و ظرافت خاصی طلای سرخ را به سرمایه عظیم تبدیل کند که این ۲ در کشاورزان لرستانی نهادینه شده است.
به گفته حسین زینلی رییس دفتر و مجری طرح گیاهان دارویی و زینتی وزارت جهاد کشاورزی در حالی که بیش از ۹۰ درصد تولید زعفران جهان در اختیار ایران است، سهم ما از این تجارت کمتر از ۱۰ درصد است پس لرستان با وجود تولید زعفران مرغوب اما هنور تا ازارهای جهانی فاصله دارد چرا که حال صادرات زعفران در تمام ایران به خوشی رایحه این محصول شگفت انگیز نیست.
محصولی که برای صادرات نیازی به ساز و کارهای سخت و پیچیده ندارد، فاسد نمی شود و سبک است و به اصطلاح می توان با صادرات چمدانی از مزایایی جهانی شدن آن بهره برد.
زینلی امسال در سفر به لرستان گفت: با توجه به اینکه زعفران سالانه ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلیون دلار برای کشور در آمد دارد و اکنون دنیا به دنبال محصول سلامت محور و ارگانیک است زعفران تولیدی لرستان این ویژگی ها را دارا است.
وی با بیان اینکه محصول ارگانیک باعث می شود ارزش افزوده آن ۲۰ درصد افزایش یابد ادامه داد: با فرهنگ سازی در زمینه تولید زعفران می توانیم با مصرف کمترین آب مورد نیاز، بیشترین تولید و اشتغالزایی را داشته باشیم.
لرستان مستعد کشت طلای سرخ
یک کارشناس کشاورزی می گوید: شرایط اقلیمی خاص زعفران به گونه ای است که بدون نیاز به آبیاری در مناطق گرم و خشک و مناطق کم آب این استان قابلیت کشت دارد و می تواند به عنوان یک محصول درآمد زا مورد توجه قرار گیرد.
بهروز بهاروند گفت: زعفران از نظر اقتصادی در لرستان خودنمایی کرده است و می تواند به عنوان یک کشت خانواری، منبع درآمد خوبی باشد.
وی تصریح کرد: در کشت زعفران هر چقدر اختلاف ارتفاع از سطح دریا بیشتر باشد کیفیت بیشتر است و در استان لرستان نیز با توجه به اختلاف ارتفاع از سطح دریا، این محصول کیفیت بسیار مطلوبی دارد بطوری که در مقایسه با زعفران مشهد کیفیت بالاتری دارد و قیمت آن گرانتر است.
بهاروند ادامه داد: کشت زعفران نیازمند کارگر زیاد و یا فناوری و ماشین آلات پیشرفته کشاورزی و مستلزم هزینه های بالا نیست بنابراین یک خانوار می تواند به راحتی تمام مراحل کاشت تا برداشت را انجام دهند.
این کارشناس کشاورزی افزود: زعفرانی که وارد سال سوم کشت می شود بطور میانگین ۶ تا هشت کیلوگرم در هکتار تولید دارد.
بهاروند گفت: عطر و طعم زعفران لرستان بی نظیر است اما متاسفانه در بازار کشور جای خود را پیدا نکرده است اما امید می رود این مهم به مرور و با گذشت زمان محقق شود.
وی بیان کرد: زعفران لرستان می تواند با نمونه های جهانی خود رقابت کند اما نبود بازار فروش مناسب در استان محصول ما را ناشناخته کرده است هرچند صنایع فرآوری و بسته بندی می تواند به رشد اقتصادی این محصول کمک کند.
بهاروند گفت: برای توسعه اقتصادی زعفران در لرستان باید از تمامی ظرفیت ها استفاده کرد و با تشکیل و تقویت اتحادیه تولیدکنندگان، نیازمندی و مطالبات این قشر را به صورت سازماندهی شده بررسی و برطرف کرد.
وی تصریح کرد: پیگیری خرید تضمینی محصول بسته بندی، بازاریابی، فروش و صادرات، افزایش تسهیلات کم بهره و انجام کارهای تبلیغاتی هدفمند موجب معرفی و سودآوری زعفران لرستان می شود.
پیش بینی برداشت یکهزار و ۱۰۰ کیلوگرم زعفران در لرستان
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی لرستان نیز گفت: امسال یکهزار و ۱۰۰ کیلوگرم زعفران در لرستان برداشت می‌شود که نسبت به سال گذشته پنج درصد افزایش برداشت محصول خواهیم داشت.
"علیرضا احمدوندی" با اشاره به سطح ۳۸۰ هکتاری زیر کشت زعفران در استان افزود: کاشت این محصول به دلیل آب و هوای مناسب و خاک حاصلخیز در همه شهرهای استان انجام می‌شود.
وی ادامه داد: پیاز زعفران در سال اول و دوم کشت می شود، پس از آن در سال دوم ۳۰۰ تا ۵۰۰ گرم پرچمگیری می شود و تا سال سوم میزان برداشت تا ۲کیلوگرم است.
احمدوندی با اشاره به اینکه متوسط برداشت زعفران در هر هکتار پنج تا هشت کیلوگرم است گفت: زعفران سالانه در خردادماه و شهریورماه کاشت می شود.
وی اظهار کرد: زعفران لرستان از نظر کیفیت بسیار مرغوب است و آزمایش های صورت گرفته در این زمینه ثابت می کند حتی از زعفران خراسان هم باکیفیت تر است اما به دلیل اینکه تنها ۳۸۱هکتار سطح زیرکشت در استان وجود دارد نمی توانیم در کشور رقابت کنیم.
مدیرباغبانی سازمان جهاد کشاورزی لرستان با اشاره به اینکه زعفران کم آبدوست است و به آب زیادی نیاز ندارد گفت: سودآوری زعفران ۱۰برابر کشت گندم است و باتوجه به نیاز کم این محصول به آب و همچنین قابلیت کاشت در زمین های غیرقابل کشت، کشاورزان می توانند با کسب آگاهی از نحوه کاشت، داشت و برداشت به کشت این محصول پررونق روی آورند.
احمدوندی بیان کرد: یکهزار نفر در ۳۸۱هکتار زمین زیرکشت زعفران مشغول به کار هستند و باتوجه به حساسیت موقع برداشت این محصول باید از دانش کافی برای برداشت برخوردار باشند.
وی گفت: زعفران در لرستان برندسازی نشده و باوجود به عطر، مزه و کیفیت بالای این محصول تولید شده در استان، جایگاهی در کشور ندارد و اکنون به صورت سنتی بسته بندی می شود.
ایجاد نخستین زنجیره ارزش زعفران در لرستان
اما امسال نخستین زنجیره ارزش تولید زعفران کشور در شهرستان سلسله لرستان ایجاد شد تا علاوه بر، کسب سهم این محصول در سبد صادراتی کشور و رونق اقتصادی زعفرانکاران، برندسازی و بازاریابی حرفه‌ای آن در دستور کار گیرد.
یکی از ویژگی های زمین های کشاورزی سلسله، خرد و کوچک شدن شدن قطعات به واسطه نظام خرده مالکی است و زعفران از آن دست کشت هایی است که در خردترین قطعات هم می تواند بیشترین راندمان تولید را داشته باشد و شاید همین عامل باعث شده که در سال های اخیر بسیاری از مالکان زمین های کشاورزی خرد به سمت کاشت این محصول کم زحمت و پر سود روی آورده اند.
به گفته مسعود غلامی مدیر جهادکشاورزی سلسله سال زراعی جاری، میانگین عملکرد تولید زعفران خشک در هر هکتار در شهرستان ۴/۸ کیلوگرم بود و گل دهی هر هکتار زعفران در سال نخست بین ۱۰ تا ۲۰ درصد است که فرایند اقتصادی شدن آن از سال های دوم و سوم شتاب بیشتری می گیرد.
وی با اشاره به کاشت ۹۰ هکتار زعفران در سلسله افزود: حدود ۴۰۰ کیلوگرم زعفران با کیفیت و مطلوب در این شهرستان تولید می شود.