بیشترین میزان صادرات به پنج کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا در دوره مورد بررسی و مدت مشابه آن، به روسیه و کمترین میزان صادرات به بلاروس انجام شده است. همچنین بیشترین واردات از روسیه و کمترین واردات از قرقیزستان انجام شده است.
براساس آمارهای گمرک ایران، حجم تجارت خارجی کشورمان با مجموع پنج کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا در پنج ماه نخست امسال ۲ میلیارد و ۷۹۱ میلیون و ۸۰۰ هزار دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل (۲ میلیارد و ۶۳۵ میلیون و ۱۵۰ هزار دلار) رشد ۶ درصدی داشته است.
همچنین میزان کل صادرات ایران به اتحادیه اوراسیا از پنجم آبان ۹۸ تا ۳۱ مرداد امسال، ۸۲۳ میلیون و ۹۰۰ هزار دلار بوده که نسبت به دوره مشابه سال قبل (۶۷۹ میلیون و ۸۰۰ هزار دلار) رشد ۲۱ درصدی نشان می‌دهد.
موافقت‌نامه موقت تشکیل منطقه تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا مشتمل بر دو فهرست کالایی شامل ترجیحات اعطایی اتحادیه اقتصادی اوراسیا به ایران (۵۰۴ کد کالا) و ترجیحات اعطایی ایران به آن اتحادیه (۳۹۰ کد کالا) است.
این ترجیحات به‌صورت تخفیف تعرفه‌ای یا تثبیت تعرفه در سال پایه (عدم افزایش تعرفه برای طرف مقابل) است.
مقایسه تجارت در اقلام این موافقت‌نامه پس از اجرایی شدن آن (پنجم آبان ۹۸تا ۳۱ مرداد ۹۹) حکایت از آن دارد که ۳۷ قلم کالا در این فهرست مشمول تثبیت تعرفه و ۳۵۴ قلم کالا نیز مشمول تخفیف تعرفه شده‌اند.
صادرات به اوراسیا
صادرات ۳۷ قلم کالای مشمول تثبیت تعرفه ایران به اتحادیه اوراسیا در بازه زمانی یاد شده معادل ۵۹ هزار و ۲۳۰ تن به ارزش ۵۲ میلیون و ۳۰ هزار دلار بوده است. حال آنکه پس از اجرایی شدن این موافقت‌نامه ارزش کالاهای صادر شده به اتحادیه اروپا در این بازه زمانی به ۵۳ میلیون و ۶۶۰ هزار دلار و وزن آن به ۶۶ هزار و ۷۷۰ تن رسیده است.
این امر بیانگر رشد سه درصدی ارزشی و افزایش ۱۵ درصدی وزنی است.
علاوه بر این، ارزش صادرات ۳۵۴ قلم کالا که مشمول تخفیف تعرفه‌ای بودند، از ۲۱۲ میلیون و ۳۶۰ هزار دلار در بازه زمانی پنجم آبان ۹۷ تا ۳۱ مرداد ۹۸ با رشد ۸۰ درصدی به ۳۸۱ میلیون و ۴۸۰ هزار دلار در بازه زمانی پنجم آبان ۹۸ تا ۳۱ مرداد ۹۹ رسیده است.
وزن این کالاها در بازه‌های مورد بررسی نیز از ۳۳۸ هزار و ۷۵۰ تن، با رشد ۹۸ درصدی به ۵۴۷ هزار و ۶۸۰ تن افزایش یافته است.
در مجموع صادرات ایران به اوراسیا در فهرست اقلام ترجیحی اوراسیا به ایران، از زمان اجرای موافقت‌نامه (پنجم آبان ۹۸) تا ۳۱ مرداد ۹۹ به ۴۳۵ میلیون و ۱۴۰ هزار دلار رسیده که نسبت به مدت مشابه قبل ۶۵ درصد رشد داشته است.
روسیه سرلیست خریداران اوراسیایی کالاهای ایرانی
براساس آمارهای اعلام شده گمرک، بیشترین میزان صادرات در اقلام ترجیحی به روسیه و کمترین میزان صادرات به بلاروس بوده است.
میزان صادرات ایران در اقلام ترجیحی به تفکیک کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا نشان می‌دهد ارزش صدور این گروه از کالاها به ارمنستان با رشد ۱۱ درصدی نسبت به بازه مشابه (پنجم آبان ۹۷ تا ۳۱ مرداد ۹۸) به ۲۵میلیون و ۸۵۰ هزار دلار در بازه زمانی پنجم آبان ۹۸ تا ۳۱ مرداد ۹۹ رسیده است.
بلاروس در همین مدت زمان خریدار ۱۱ میلیون و ۴۷۰ هزار دلار کالای ایرانی بوده که نسبت به مدت مشابه (پنجم آبان ۹۷ تا ۳۱ مرداد ۹۸) رشد ۲۱۰ درصدی را در صادرات به این کشور شاهد هستیم.
بیشترین رشد صادراتی نیز مربوط به صدور کالا به بلاروس است.
ارزش صادرات به روسیه در بازه زمانی پنجم آبان ۹۷ تا ۳۱ مرداد ۹۸ معادل ۱۴۹ میلیون و ۲۵۰ هزار دلار بوده که در بازه پنجم آبان ۹۸ تا ۳۱ مرداد ۹۹ به ۲۶۳ میلیون و ۷۰۰ هزار دلار رسیده و نشان از رشد ۷۷ درصدی در ارزش صادرات به روسیه دارد.
ارزش صادرات اقلام ترجیحی به قرقیزستان از ۲۶ میلیون و ۶۳۰ هزار دلار در بازه زمانی پنجم آبان ۹۷ تا ۳۱ مرداد ۹۸ با رشد ۴۲ درصدی به ۳۷ میلیون و ۷۱۰ هزار دلار در بازه زمانی پنجم آبان ۹۸ تا ۳۱ مرداد ۹۹ رسیده است.
صادرات به قزاقستان نیز رشد ۵۷ درصدی داشته و به ۹۶ میلیون و ۴۱۰ هزار دلار رسیده است. در بازه مشابه ایران صادراتی معادل ۶۱ میلیون و ۵۷۰ هزار دلار به این کشور داشته است.
مقایسه کل صادرات ایران به اوراسیا با میزان صادرات ایران به اوراسیا در اقلام ترجیحی نشان می‌دهد، صادرات ایران در اقلام ترجیحی طی بازه زمانی پنجم آبان ۹۸ تا ۳۱ مرداد ۹۹ حدود ۵۳ درصد کل صادرات به این اتحادیه را به خود اختصاص داده است.
نکته مهم این است که از ۱۵ قلم عمده صادراتی ایران به اوراسیا در فهرست مذکور طی دوره مورد بررسی ۱۴ ردیف تعرفه از جمله پسته، سیب، فلفل فرنگی، خیار و خیارترشی، خرما مضافتی، خرمای کبکاب، پرتقال، رب گوجه فرنگی، کاهوی کروی، سایر سبزیجات، سایر کلم و گل کلم بروکلی، انگور تازه و مغز پسته مشمول تخفیف تعرفه‌ای به کشورمان شده‌اند و فقط کیوی برای ایران تثبیت شده است.
کاهش ۲۰ درصدی فهرست اقلام ترجیحی واردات ایران از اورآسیا
برپایه این گزارش، فهرست ارائه شده ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا شامل ۳۹۰ کد هشت‌رقمی براساس کتاب تعرفه سال ۹۹ است که از این تعداد ۱۵۰ ردیف تعرفه بدون تخفیف تعرفه‌ای به اتحادیه اقتصادی اوراسیا و ۲۴۰ ردیف تعرفه مشمول کاهش تعرفه هستند.
بررسی میزان واردات ایران از اوراسیا در فهرست اقلام ترجیحی ایران به اوراسیا نشان می‌دهد از زمان اجرای موافقت‌نامه (پنجم آبان ۹۸) تا ۳۱ مرداد۹۹ به یک میلیارد و ۳۱۹ میلیون دلار رسیده که نسبت به مدت مشابه قبل (پنجم آبان ۹۷ تا ۳۱ مرداد ۹۸) ۲۰ درصد کاهش یافته است.
همچنین درخصوص کالاهای مشمول تثبیت تعرفه کاهش ۱۲ درصدی در میزان واردات ایران از اوراسیا و کالاهای مشمول تخفیف تعرفه ۴۰ درصد کاهش را نشان می‌دهند.
از مجموع یک میلیارد و ۳۱۹ میلیون دلار کل واردات ایران از اوراسیا در اقلام ترجیحی از پنجم آبان ۹۸ تا ۳۱ مرداد ۹۹، فقط ۲۹۹ میلیون و ۶۸۰ هزار دلار معادل ۲۳ درصد واردات ایران از این اتحادیه، در اقلام ترجیحی مشمول تخفیف تعرفه‌ای (۲۴۰ قلم) به آن اتحادیه شده‌اند و یک میلیارد و ۱۹ میلیون و ۳۷۰ هزار دلار یعنی معادل ۷۷ درصد واردات در اقلامی بوده که هیچ تخفیف تعرفه‌ای به اتحادیه اوراسیا تعلق نگرفته است.
یکی از دلایل کاهش واردات از آن اتحادیه نیز مربوط به محدودیت‌های صادراتی اوراسیا به دلیل شیوع ویروس کرونا بوده است.
واردات از اوراسیا در ۲۴۰ قلم کالای مشمول تخفیف تعرفه در پنجم آبان ۹۷ تا ۳۱ مرداد ۹۸ معادل ۶۲۱ هزار و ۲۲۰ تن به ارزش ۴۹۶ میلیون و ۶۵۰ هزار بوده که با کاهش ۴۰ درصدی هم در وزن و هم در ارزش به ۳۷۵ هزار و ۲۳۰ تن به ارزش ۲۹۹ میلیون و ۶۸۰ هزار دلار در بازه زمانی پنجم آبان ۹۸ تا ۳۱ مرداد ۹۹ رسیده است.
واردات از این اتحادیه در ۱۵۰ قلم کالای مشمول تثبیت تعرفه نیز از سه میلیون و ۹۹۳ هزار و ۳۲۰ تن به ارزش یک میلیارد و ۱۵۳ میلیون و ۷۱۰ هزار دلار در بازه زمانی پنجم آبان ۹۷ تا ۳۱ مرداد ۹۸ به سه میلیون و ۶۶۰ هزار و ۱۶۰ تن به ارزش یک میلیارد و ۱۹ میلیون و ۳۷۰ هزار دلار در بازه زمانی پنجم آبان ۹۸ تا ۳۱ مرداد ۹۹ رسید که بیانگر افت ارزشی ۱۲ درصدی و کاهش وزنی هشت درصدی است.
در مجموع نیز با افت ارزشی ۲۰ درصدی و افت وزنی ۱۳ درصدی واردات ایران از اتحادیه اوراسیا در اقلام ترجیحی در بازه‌های مورد بررسی روبه‌رو بوده‌ایم.
روسیه، مبدا نخست واردات
بیشترين واردات ایران از پنج کشور عضو اتحادیه اوراسیا مربوط به واردات از روسیه با ارزش یک میلیارد و ۱۷ میلیون و ۱۶۰ هزار دلار بوده که ۷۷ درصد واردات از این اتحادیه را در بر می‌گیرد.
کمترین میزان واردات نیز مربوط به قرقیزستان به میزان یک میلیون و ۳۲۰ هزار دلار انجام شده است.
صادرات ارمنستان به ایران
ارمنستان از پنجم آبان ۹۷ تا ۳۱ مرداد ۹۸، حدود پنج میلیون و ۸۳۰ هزار دلار کالا به ایران صادر کرده است. این رقم در بازه زمانی پنجم آبان ۹۸ تا ۳۱ مرداد ۹۹ به یک میلیارد و ۹۲۰ میلیون دلار رسیده که حکایت از افت ۶۷ درصدی واردات از این کشور دارد.
صادرات بلاروس به ایران
بلاروس از پنجم آبان ۹۷ تا ۳۱ مرداد ۹۸ صادراتی معادل ۲۹ میلیون و ۹۴۰ هزار دلار داشته است. صادرات این کشور به ایران از پنجم آبان ۹۸ تا ۳۱ مرداد ۹۹ ارزشی معادل ۲۱ میلیون و ۲۱۰ هزار دلار داشته که نشان‌دهنده افت ارزشی ۲۹ درصدی است.
صادرات روسیه به ایران
صادرات روسیه به ایران از پنجم آبان ۹۷ تا ۳۱ مرداد ۹۸ ارزشی معادل یک میلیارد و ۱۷۳ میلیون و ۱۸۰ هزار دلار داشته است. اما با افت ۱۳ درصدی این ارزش در بازه زمانی پنجم آبان ۹۸ تا ۳۱مرداد ۹۹ به رقم یک میلیارد و ۱۷ میلیون و ۱۶۰ هزار دلار رسیده است.
صادرات قرقیزستان به ایران
قرقیزستان صادراتی معادل هشت میلیون و ۳۰۰ هزار دلار را در بازه زمانی پنجم آبان ۹۷ تا ۳۱ مرداد ۹۸ به ایران به ثبت رسانده است. اما این رقم در بازه پنجم آبان ۹۸ تا ۳۱ مرداد ۹۹ به یک میلیون و ۳۲۰ هزار دلار کاهش یافته که حکایت از افت ۸۴ درصدی دارد.
صادرات قزاقستان به ایران
ارزش صادرات قزاقستان به ایران نیز از پنجم آبان ۹۷ تا ۳۱ مرداد ۹۸ معادل ۴۳۳ میلیون و ۱۰۰ هزار دلار بود که در بازه زمانی پنجم آبان ۹۸ تا ۳۱ مرداد ۹۹ به ۲۷۷ میلیون و ۴۴۰ هزار دلار رسیده است. این آمار نشان می‌دهد ارزش صادرات قزاقستان به ایران افت ۳۶ درصدی را تجربه کرده است.
اقلام وارداتی ایران از اوراسیا نشان می‌دهد که از ۱۵ قلم عمده وارداتی، ۱۱ ردیف تعرفه از جمله سایر بذر جو، ذرت دامی، چوب اره شده، لاشه یا شقه بره، عدس، نخ پلی آمید، سایر نخود رسمی، کاغذ روزنامه به شکل رول یا ورق، دانه سویا و دانه کلزا تراریخته مشمول هیچ تخفیف تعرفه‌ای به اوراسیا نشده‌اند و فقط چهار ردیف تعرفه (روغن دانه آفتابگردان، محصولات تخت نورد شده از آهن یا فولاد ممزوج، سایر دامپرهای طراحی شده و سایر تخته) مشمول کاهش تعرفه شده‌اند.