ایران جزو معدود کشورهایی است که بعد انقلاب نسبت به احیای مرغ لاین (استاندارد) اقدام کرد هرچند این نژاد در برخی استان‌ها نظیر خراسان جنوبی هم پرورش داده می‌شود اما ظرفیتی بزرگ است که باید به صورت ملی احیا شود.
تولید مرغ لاین عالی‌ترین سطح فناوری در صنعت طیور است که از آن مرغ اجدادی، مادر، گوشتی و تخم‌گذار تولید می‌شود.
با توجه به اهیمت خودکفایی کشور در تولید مرغ استاندارد، مقام معظم رهبری دستور ویژه‌ای برای احیای مرغ استاندارد صادر کردند که باید به عنوان یک ضرورت در دستور کار استان‌ها به ویژه خراسان جنوبی با توجه به وجود ظرفیت‌های خاص آن در بخش دام و طیور باشد.
خراسان جنوبی از دیرباز مورد توجه صنعت مرغداری قرار گرفته و دارای کامل‌ترین زنجیره تولید با ارزش حدود هزار میلیارد تومان بوده که در نوع خود بی‌نظیر است.
تولید پروتئین سفید و تخم مرغ، مازاد استفاده در این استان است و به صورت روزانه به استان‌ها و حتی کشورهایی همچون افغانستان و عراق صادر می‌شود.
ترویج تولید مرغ استاندارد در این استان بدون شک نیاز به مشوق‌های قابل توجه برای مرغداران دارد که تهیه دان مصرفی و مرتفع شدن مشکلات مربوط به نهاده‌ها از مهمترین آنها است.
اصلاح ژنتیکی این نژاد از دیگر موارد قابل اهمیت است تا میانگین مصرف دان تا گوشت مرغ به استاندارد قابل صرفه‌ای برسد.
ظرفیتی که خراسان جنوبی در ارتباط با مناطق بکر مرغداری دارد و از طرفی حساسیت این نژاد به انواع آلودگی‌ها می‌تواند این استان را به مهد پرورش و تولید مرغ لاین تبدیل کند که بدون شک نیازمند فرهنگ‌سازی و حمایت بیش از پیش مسوولان در این حوزه است.
مرغ لاین چیست؟
شاید برای خیلی از افراد سوال باشد که مرغ لاین یا استاندارد چیست و چرا اینقدر اهمیت دارد که در این بخش از گزارش سراغ یک تولید کننده سرمایه‌گذار و متخصص صنعت مرغداری در کشور رفتیم.
محمد ابریشم کار گفت: در هر کشور طی مدت زمانی حدود ۵۰ سال، مرغ لاین متناسب با آب و هوا و ذائقه مردم آن کشور به وجود می‌آید که با کمترین میزان دان مصرفی در نژاد گوشتی یا تخم‌گذار بیشترین پروتئین گوشت یا تخم مرغ را به شکل صنعتی تولید می‌کند.
وی ادامه داد: برای مثال در کشور فرانسه ذائقه مردم بیشتر به قسمت سینه مرغ است و در کشورهای حوزه خلیج فارس و ایران ران مرغ مصرف بیشتری دارد، کشورهایی مانند انگلستان با تولید نژاد راس یا لاشه‌ای با ران‌های درشت و جوجه‌های مقاوم در برابر بیماری‌ها، ذائقه مردم کشورهای طالب این نژاد را هدف گرفته‌اند.
وی گفت: این محصولات و جوجه‌ها در صورتی که فقط دستورات جیره غذایی و دارویی سازنده لاین آن کشور را رعایت کنند، تولید و عرضه می‌شوند پس همیشه مرغداران به علوفه و داروهای تولیدی این شرکت‌ها، مجبور هستند نیاز داشته باشند.
این فعال حوزه طیور بیان کرد: به همین دلیل ورود جوجه اجداد توسط شرکت زربال هنوز تحریم نشده و آمریکا مداخله نکرده است از طرف دیگر اقلام دان و داروی مورد نیاز کشور و شرکت سازنده لاین را تحریم می‌کنند و جوجه‌های آنها را به ما می‌فروشند که این جوجه‌ها بدون دان و داروی پیشنهادی آنها برای تولید ارزشی ندارند که شاید مشکلات کنونی صنعت طیور به همین دلیل باشد.
وی گفت: در دنیا نژادهای بومی با رنگ‌ها و اندازه‌های گوناگون زندگی می‌کنند که جوجه‌های آنها هر کدام به رنگ‌های مختلف و شکل‌های گوناگون از همان مرغ و خروس پدر و مادر خود هستند، برای مثال در موضوع رنگ شاید مرغ و خروسی سیاه باشند ولی جوجه آنها رنگ دیگری شوند که برای رسیدن به رنگ سفید از چندین هزار جوجه بومی با رنگ‌های مختلف همه جوجه‌های سفید را جدا می‌کنند و پرورش می‌دهند.
ابریشم کار گفت: در ادامه جوجه‌های آنها را با رنگ سفید جدا و پرورش می‌دهند و این کار طی پروسه‌ای طولانی ۵۰ سال به طول می‌انجامد تا مرغ و خروسی با خون خالص تولید شود که جوجه‌های آنها هم سفید باشند و حتی یک جوجه هم رنگ دیگری نشود.
وی افزود: همزمان با مدیریت در رنگ، مرغ‌های به وجود آمده با تشکیل شناسنامه برای هر مرغ و خروس و ثبت مشخصات در رایانه دقت در اندازه استخوان، مقدار گوشت ران یا سینه، مقدار دان مصرف شده و گوشت تولیدی مورد بررسی قرار می‌گیرد و بهترین‌ها و مقاوم‌ترین‌ها به آنگونه که نظر شرکت‌های سازنده است، انتخاب می‌شوند.
سرمایه‌گذار صنعت طیور اظهار داشت: لاین پس از حدود ۵۰ سال با خون خالص به وجود می‌آید ولی آنها خواهر و برادر هستند و جوجه‌های آنها با ناهنجاری تولید می‌شوند پس ۲ گروه از اول مرغ و خروس در لاین پرورش داده می‌شوند که مرغ خواهر از گروه اول با خروس برادر از گروه دوم و برعکس تشکیل گله‌ای خالص به نام لاین می‌دهند.
وی گفت: جوجه‌های تولید شده در لاین به دلیل وقت و زمان مصرف شده قیمتی بالا خوهند داشت و برای مرغداری‌های گوشتی مقرون به صرفه و مورد نیاز نخواهند بود پس به شکل هرمی از آنجا که هر مرغ حدود ۱۳۰ قطعه تخم می‌گذارد مثلا ۱۰ هزار مرغ لاین در دوره پرورش حدود یک میلیون جوجه تولید می‌کند که جوجه‌های تولیدی از مرغ لاین اجداد نام دارند.
ابریشم کار گفت: لازم به ذکر است مثلا نژاد راس که لاین این نژاد در اختیار کشور انگلستان است جوجه‌های اجداد تولیدی خود را به شرکت زربال به عنوان نماینده و منحصرا می‌فروشد و جوجه‌های تولید شده از مرغ و خروس اجداد، مرغ مادر و جوجه‌های تولید شده از مرغ مادر، جوجه یکروزه نام دارد که در تعداد بالا مقرون به صرفه است و در اختیار مرغداران گوشتی برای پرورش قرار می‌گیرد و مرغداران طی ۴۵-۵۰ روز پرورش، آنها را به کشتارگاه و سپس مصرف مردم می‌رسانند.
تاریخچه مرغ لاین و اهمیت خودکفایی
ابریشم کار درباره تاریخچه ورود مرغ لاین به ایران گفت: در کشور ما نیز در بابل‌کنار و خاصبان تبریز در زمان محمدعلی لویزه و محسن باقرزاده‌ها بزرگترین واحد لاین در خاورمیانه احداث و راه‌اندازی شد که همین آرین امروزی نام دارد.
وی افزود: آن کشورها، صنعت فناوری و علم روز خود را با نژادی مانند راس هنوز به ما می‌فروشند و متاسفانه از رسیدن به نژادی به روز شده ما را محروم می‌کنند چون از نظر تهیه دان و دارو بی نیاز به آنها نیستیم و ذرت یا سویا کافی برای مصرف در کشاورزی کشورمان نداریم.
به اعتقاد این تولید کننده می‌توان با جایگزین کردن گندم یا جو داخلی یا کاشت، علوفه مورد نیاز مرغداران نژادی در لاین کشور را به وجود آورد که خودکفایی را برای کشور به ارمغان بیاورد.
وی گفت: یکی دیگر از مهمترین مسایل رسیدن به استفاده مرغداران از نژاد آرین در بازار تبلیغات است که آنها بر برندسازی و فروش محصولاتشان تبلیغ کرده‌اند و با استفاده از متخصصان تبلیغ و همزمان مدیریت لاین کشور در تولید جوجه‌های باکیفیت و مقاوم و دارای لاشه‌ای متناسب‌تر حتما می‌توان به خودکفایی رسید.
ابریشم کار افزود: در بازار ایران برای پرفروش‌ترین آنها اول نژاد راس، دوم آپلاس (تلفیق مرغی از نژاد آربراکرز و خروس نژاد راس)، سوم کاپ یا کاپس، چهارم هوبارد و در آخر آرین به فروش می‌رسد و باز هم نژاد راس ۸۰ درصد از فروش جوجه به مرغداران در بازار ایران را در بر دارد.
وی با بیان اینکه نژاد آرین می‌تواند به عنوان یک نژاد قابل توجه در صنعت مرغداری کشور مورد توجه قرار گیرد تصریح کرد: این مهم نیازمند عزم جدی مسوولان و حمایت سرمایه‌گذاران این حوزه در استان‌ها از جمله خراسان جنوبی است.
خراسان جنوبی مناسب برای احیای مرغ استاندارد
مدیرکل دامپزشکی خراسان جنوبی گفت: با توجه به تاکید مقام معظم رهبری، سیاستگذاری دولت و هدف نظارتی وزارت جهاد کشاورزی درخصوص احیا و ثبات تولید مرغ لاین، خراسان جنوبی یکی از مناسب‌ترین استان‌ها برای احیای مرغ استاندارد است.
محمد اصغرزاده ادامه داد: این برنامه در شهرستان‌های مختلف استان خراسان جنوبی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته که برای مثال در شهرستان قاینات با بررسی‌های انجام شده هفت نقطه برای احداث طرح مرغ لاین پیشنهاد شده است.
وی اظهار داشت: خراسان جنوبی در سال‌های گذشته جزو استان‌های پاک در زمینه آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان بوده است که با توجه به اهمیت پرورش این نژاد در مناطق با سلامت کامل، استان می‌تواند در این زمینه موفق باشد.
مدیرکل دامپزشکی خراسان جنوبی گفت: با وجود زیرساخت‌های مناسب این استان از قبیل شرایط مناسب منطقه جغرافیایی، راه‌های دسترسی، وجود زمین و سایر زیرساخت‌های لازم تولید مرغ لاین قابل توجیه است.
وی افزود: زنجیره کامل مرغ در استان از جمله مرغ مادر، کارخانه جوجه‌کشی، کارخانه خوراک طیور و کشتارگاه وجود دارد که کمک شایانی به توسعه اشتغال پایدار و تولید استراتژیک در راستای منافع ملی خواهد کرد.
پرورش مرغ لاین در چهار شهرستان خراسان جنوبی
رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی هم گفت: در حال حاضر مرغ لاین نژاد آرین در چهار شهرستان و پنج واحد این استان پرورش داده می‌شود.
غلامرضا قوسی ادامه داد: خراسان جنوبی جزو پنج استان کشور است که این نژاد از مرغ را پرورش می‌دهد و امیدواریم با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری و سیاستگذاری وزارت جهاد کشاورزی بتوانیم این برنامه مهم را گسترش دهیم.
وی گفت: برای تحقق این هدف، جهاد کشاورزی مشوق‌هایی را برای تولید کنندگانی که قصد فعالیت دارند، اتخاذ کرده که اولویت در تامین نهاده‌ها از مهمترین آنها است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی اظهار داشت: تهیه داروی مصرفی و پرداخت تسهیلات به ازای هر سر جوجه از مهمترین این مشوق‌ها است که در زمینه تسهیلات ۱۲ درصد سود را دولت و ۶ درصد را متقاضی پرداخت می‌کند.
وی با بیان اینکه از این متقاضیان تعرفه جوجه ریزی اخذ نمی‌شود اظهار داشت: بخشودگی ۵۰ درصدی بیمه اجباری و تکمیلی از دیگر مشوق‌ها است.
وی با بیان اینکه توسعه مرغ استاندارد بسته به تغذیه مردم است تاکید کرد: بدون شک فرهنگ‌سازی استفاده از مرغ استاندارد از تولید کننده تا چرخه مصرف نیازمند عزم همگانی است که امیدواریم با تحقق آن این ظرفیت مغفول مانده احیا شود.
در واقع نسل جوجه یک‌روزه‌ای که برای تولید گوشت مرغ در سالن‌های پرورشی مرغداری‌های گوشتی کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد، به ترتیب از مرغ مادر، اجداد و در نهایت مرغ‌های لاین گرفته شده است.
لاین مرغ سویه آرین از اوایل دهه ۷۰ تا اوایل دهه ۸۰ شمسی بیش از ۸۵ درصد نیاز مرغ اجداد و مادر صنعت پروتئین طیور کشور را تأمین می‌کرد.
با توجه به اینکه سویه آرین در مقابل سویه‌های خارجی جثه کوچک‌تری داشت و نیز با افزایش دوره نگهداری در مرغداری حساسیت آن برای بروز بیماری تنفسی افزایش پیدا می‌کرد، از نیمه اول دهه ۸۰ به علت ورود انواع سویه‌های مرغ درشت جثه و دارای دوره پرورش بیش از ۳۵ روز، توان رقابتی خود را در بازار طیور کشور از دست داد و سهم مرغ لاین آرین از ۸۵ درصد به کمتر از یک درصد فعلی رسید و در نتیجه سویه پایه‌ای صنعت طیور کشور تاکنون به طور کامل وابسته به سویه‌های مرغ اجداد خارجی بوده است.