آذربایجان غربی دارای موقعیت استراتژیک و حدود یکهزار کیلومتر مرز مشترک با سه کشور همسایه ترکیه، عراق و کشور آذربایجان است که در کنار آن بهره مندی از ۹ گمرک و پایانه مرزی می‌تواند مزیتی برای ظرفیت‌های صادراتی آن به خصوص در زمینه گوشت مرغ و حتی جوجه یک روزه با نژاد ایرانی (لاین) باشد.
ورود شرکتهای بزرگ فعال در آذربایجان غربی برای تولید جوجه یک روزه گوشتی از لاین ایرانی که توسط محققان داخلی و به وسیله اصلاح نژاد، تولید شده می‌تواند مسیر را برای معرفی این نژاد هموار کند و ذائقه مردم را به سوی مصرف مرغ سایز که دارای وزن زیر ۲ کیلوگرم است، تغییر دهد.
شرکتهای فعال در استان نیز با آشنایی و تسلط به نتایج تحقیقات انجام شده درباره مرغ لاین ایرانی در ماه آبان اقدام به جوجه ریزی وسیعی به میزان بالای ۵۰ هزار قطعه از مرغ سلامت ایرانی کرده‌اند تا در این مسیر از قطار رونق تولید و بهره‌مندی از فن‌آوریهای بومی و کمک به دولت در راستای کاهش فشار تحریم‌ها عقب نمانند.
آنان با آگاهی به نقاط ضعف معدود این نژاد در این عرصه سرمایه گذاری کرده‌اند چرا که براین باورند که ارتقای مرغ سلامت در مسیر تولید میسر است و همراهی بخش دولتی و خصوصی نجات بخش این دانش فنی از ورطه انزوا و مهجوری چندین ساله ای می‌باشد که متحمل شده‌است.
دو شرکت در استان آذربایجان غربی جزو پیشگامان این حرکت جهادی در مسیر رونق تولیدات داخلی هستند که در این مسیر برای یاری کشور در رسیدن به فن آوری های نوین در عرصه تولید این محصول، رسیدن به خودکفایی و دستیابی به بازارهای جدید پیشقدم شده‌اند.
طبق گفته های کارشناسان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در ماه گذشته تعاونی هفت میاندوآب با ۲۰ هزار و ۷۰۰ مولد و اروم خوش پر ارومیه(وابسته به شرکت اروم به پرور) با ۳۲ هزار مولد از مرغ سلامت (لاین) اقدام به جوجه‌ریزی کرده و از این میزان یک گله با نشانه گذاری انجام شده شروع به تولید کرده است.
طبق اظهارات رییس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان غربی، این حرکت تولیدی در استان، نخستین فعالیت در پرورش مرغ سلامت در کشور در ۱۸ سال اخیر است و جوجه‌های تولیدی این واحدها برای پرورش در مزارع مرغ گوشتی آماده عرضه است.
رسول جلیلی با ارائه توضیحاتی تکمیلی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: با موافقت وزارت جهاد کشاورزی مکاتبات و رایزنی‌های لازم با یکی از زنجیره‌ها در زمینه جوجه ریزی مرغ اجداد لاین در داخل استان به علت اهمیت استراتژیکی حلقه‌های این صنعت نیز انجام شده است.
وی، با ابزار خرسندی از اینکه تمام زنجیره‌های مربوط به تولید و حلقه‌های صنعت مرغ درآذربایجان غربی شکل یافته و این موضوع بستری مطلوب برای تولید مرغی با اصالت ایرانی است، ادامه داد: توسعه صنعت طیور جزو دستاوردهای مهم نظام اسلامی است.
جلیلی با اشاره به اینکه تولید مرغ لاین در کشور معادله‌های دشمنان را به هم می‌ریزد، گفت: این نژاد به عنوان رقیب نژادهای آمریکایی (کاب و اربور ایکرز)، نژاد فرانسوی (هوبارد) و نژاد انگلیسی (راس) و سایر نژادهای خارجی است که دست کشورهایی مثل انگلیس و سایرین را برای اعمال تحریم ها در این زمینه بسته نگه‌داشته است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با بیان اینکه این استان جزو ۱۰ استان برتر کشور در تولید گوشت مرغ است، اضافه کرد: سالانه ۱۰۲ هزار تن میزان تولید مرغ در استان است که بیانگر فعالیت زنجیره‌ها و لزوم سرمایه گذاری در بومی سازی و ارتقای این صنعت است.
وی با اشاره به اینکه سرانه تولید مرغ در سطح کشور هم اکنون به ۳۰ تا ۳۱ کیلوگرم رسیده، اظهار کرد: در این استان ظرفیت‌های وسیعی برای تولید مرغ سلامت ایرانی وجود دارد چرا که تعداد ۶ زنجیره تولید در این استان فعال است.
فراهم شدن بستر صادرات خارجی برای گوشت مرغ در آذربایجان‌غربی
هم مرزی با سه کشور همسایه موجب شده زمینه برای صادرات به موقع این تولیدات در صورت مازاد مصرف فراهم باشد و متقابلا زمینه برای واردات نهاده‌ها در اسرع وقت نیز میسر است.
داشتن مرزهای امن و امنیت سرمایه گذاری جزو پیش نیازهای صنعت مرغ در آذربایحان غربی است که در چهل سال گذشته فراهم شده است و این منطقه را به قطب تولیدگوشت مرغ بدل کرده است.
طبق آمار و اطلاعات ارائه شده توسط مدیر امور طیور سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی، ۷۳۶ مرغداری گوشتی در استان فعال است که ۱۵ میلیون و ۷۵۰ هزار مرغ، ظرفیت تولید آنها در هر دوره ۴۵ تا ۶۰ روزه است.
یحیی خلیلی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا درباره ظرفیت‌های تولیدی صنعت طیور آذربایجان غربی، گفت: فعالیت ۶۹ واحد مرغ مادر با ۲ میلیون و ۷۴ هزار قطعه ظرفیت تولید، تعداد ۲ واحد مرغ اجداد گوشتی خط دی ( d) با ظرفیت تولید ۴۲ هزار قطعه در دوره ۱۵ تا ۱۶ ماه نیز در استان فعال هستند.
وی، دستیابی به رده های تولید و صادرات را چشم اندازی نه چندان دور برای استان توصیف کرد و ادامه داد: ۶ کارخانه جوجه کشی با ۹۴ میلیون قطعه ظرفیت تولید، ۱۵ کشتارگاه با ۳۹ هزار ۵۰۰ قطعه کشتار در ساعت، ۲۷ واحد کارخانه خوراک دام و طیور با ظرفیت تولید سالانه یک میلیون و ۳۶ هزار تن در استان فعال است که می‌تواند در هدایت آذربایجان غربی به رده‌های بالای تولید و صادرات این محصول نقش ایفا کند.
خلیلی با بیان اینکه این استان با زنجیره های عظیم یاد شده به رتبه اول در زنجیره ها، هشتم کشوری در تولید گوشت مرغ و فراورده ها، رتبه سه کشور در تولید جوجه یک روزه دست یافته است، گفت: اعطای تسهیلات با نرخ ۶ درصد به تولید کنندگان استانی برای تامین نیاز بازار مشوقی است تا با بهره گیری از محققان و صاحب نظران این بخش رونق تولید در این صنعت دوچندان شود.
این کارشناس ارشد صنعت طیور آذربایجان غربی با برشمردن چرخه منظم صنعت مرغداری در استان، بیان کرد: مرغ اجداد، جوجه گوشتی در واحد های جوجه کشی، کارخانجات خوراک دام و طیور، کشتارگاهها، شبکه های توزیع و عرضه، شبکه های بازاریابی، موسسات سرم و واکسن سازی در کنار سایر ملزومات این صنعت از کارتن سازی، شانه و بسیاری موارد دیگر همه شامل یک زنجیره است که مدیریت این صنعت با هم مرتبط است.
همخوانی مرغ سلامت با شرایط اقلیمی آذربایجان غربی
تولیدات مرغ سلامت یا همان نژاد ایرانی که این روزها به گفته کارشناسان در ایام تحریم مانند یک اهرم فشار بر کشورهای صادرکننده نژاد های کاپ و راس عملکرد خود را نشان داده و موجب عقب نشینی آنان در اعمال تحریم براین بخش شده، با شرایط اقلیمی و منطقه ای این استان که یک منطقه کوهستانی مرتفع است می تواند سازگاری داشته باشد.
تولید مرغ استاندارد و بومی سازی شده که دارای کیفیت و ویژگیهای بازار پسند برای شهروندان باشد موضوعی است که در ایام تحریم فرصت مطلوبی را برای شرکتهای بزرگ پرورش و تولید مرغ در این استان رقم زده است.
معاون بهبود تولیدات دامی آذربایجان‌غربی دراین باره براین نظر است که مرغ سلامت حاصل تحقیقات محققان و ژنتیسین هاست چرا که اهمیت استراتژیک این موضوع در بحث امنیت غذایی این چنین تلاشی را می‌طلبد.
طبق گفته های رضا یوسف رضایی متخصصان این بخش روی کیفیت گوشت، مزه آن، میزان گوشتواره، سینه و ران، درصد چربی پوست و بال و تمام خصوصیت ها و حتی صفات و رفتار مرغ که در جریان تولید دخیل هستند، تحقیق می‌کنند.
وی با تشریح اینکه فاکتورهای مختلف در زیست مرغ از میزان اکسیژن مورد نیاز در هر منطقه گرفته تا راندمان لاشه و ضریب تبدیل غذایی آن مورد بررسی قرار می‌گیرد، گفت: این روندی است که برای تولید مرغ لاین انجام شده تا راه برای تولید مرغ اجداد بعد مرغ مادر و تخم مرغ نطفه دار و جوجه یکروزه گوشتی فراهم شود.
از تعاريف وی به این نتیجه می‌توان رسید که به یک جمعیتی از موجودات که بتوانند با همدیگر زندگی کنند و همه صفات ژنتیکی خود را به نسل های بعدی منتقل کنند "لاین" گفته می‌شود که می‌تواند در همه حیوانات وجود داشته باشد؛ هر نژادی می‌تواند یک لاین داشته باشد که ایران هشتمین کشوری است که دارای مرغ لاین است که به تازگی به آن مرغ سلامت گفته می‌شود.
لاین ایرانی با اندکی توجه و ارتقای ویژگی های آن قابلیت رقابت با نژادهای خارجی را داراست و این موضوع به وضوح و به دفعات مختلف مورد تاکید معاون تولیدات دامی جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی در این گفت وگو بود.
وی با اشاره به اینکه اعطای تسهیلات به تولید کنندگان استانی برای تامین نیاز بازار مشوقی است برای مرغداران، افزود: همراهی بخش خصوصی در این زمینه که ۹۵ درصد صنعت مرغداری استان را مدیریت می‌کنند با بهره گیری از نظرات محققان و صاحب نظران این بخش می‌تواند مسیر جدیدی را برای رونق تولید و کسب بازار کشورهای همسایه با مرغ سلامت ایرانی رقم بزند.
همراهی بخش خصوصی و دولتی آذربایجان‌غربی برای رونق تولید مرغ سلامت
همراهی و همدلی بخش خصوصی به عنوان سرمایه گذار اصلی در این صنعت با سیاستهای راهبردی نظام و به تبع آن دولت مهمترین حلقه در رونق تولید و جهش اقتصادی در آذربایجان غربی محسوب می‌شود و امروز صدای این همنوایی در صنعت مرغ در گستره جغرافیایی به وسعت کل کشور به گوش می‌رسد.
عضو هیات رییسه گروه تولیدی گسترش و توسعه صنایع به‌پرور به عنوان یکی از پیشگامان تولید مرغ سلامت در آذربایجان غربی که در ۱۰ استان کشور فعال است، گفت: سالانه ۹۰ میلیون جوجه یک روزه در این گروه صنعتی تولید و توسط این شرکت روانه بازار کشور می‌شود.
"ایرج ادیب نیا" با اشاره به اینکه اشتغالزایی این صنعت فقط در شرکت یاد شده ۲ هزار نفر در کل کشور است، بیان کرد: پرورش و تولید یک نژاد بومی در ابتدا سختی هایی را به دنبال دارد ولی بخش خصوصی باید با پشتیبانی از بخش دولتی و اجرای سیاستهای منتهی به رونق تولید زمینه ارتقای مرغ لاین ایران را فراهم کند.
وی با اشاره به اینکه این نژاد هنوز به تکامل کامل نرسیده، گفت: این نژاد در روند تولید می‌تواند به تکامل برسد و محققان میتوانند به ارتقای ویژگی های این نژاد بپردازند.
عضو هیات رییسه گروه تولیدی گسترش و توسعه صنایع به پرور افزود: با یک برنامه ریزی و در سایه محققان ژنتیک بسیاری که در کشور فعالند می‌توان در پنج سال آینده در این عرصه علاوه بر تامین نیازهای داخلی در بازارهای جهانی نیز خودنمایی کرد.
این فعال اقتصادی براین باور است که در ایام تحریم نباید از ظرفیت های داخلی غافل شد و اجازه داد کشور در تنگنا قرار گیرد، گفت: ارتقای مرغ لاین ایرانی با آغاز دوباره تولید از این نژاد خیز بلندی است که در عرصه صنعت طیور کشور برای جهش تولید برداشته شده است.
ادیب نیا می‌گوید: این روزها جنگ دشمنان و عناد آنان فقط محدود به بخش هسته ای نیست و آنان امنیت غذایی را نیز نشانه گرفته‌اند و تولید کنندگان باید در این عرصه بیدار باشند و دولت نیز باید از این بخش با تمام توان حمایت کند.
شرکت اروم خوش پر ارومیه یکی دیگر از واحد های وابسته به این شرکت است که با ۳۲ هزار مولد از نژاد مرغ سلامت ایرانی اقدام به جوجه‌ریزی کرده است.
این اقدام، نخستین فعالیت در پرورش مرغ سلامت در کشور بعد از ۲ دهه وقفه است که جوجه‌های تولیدی این واحدها برای پرورش در مزارع مرغ گوشتی آماده عرضه است.
تقویت نژاد مرغ سلامت اولویت دولتمردان و بخش خصوصی
مدیرعامل زنجیره یکپارچه تولید گوشت مرغ میاندوآب با بیان اینکه تحریم ها فرصتی برای تقویت نژاد مرغ ایرانی فراهم کرد، گفت: برای اولین بار در کشور و آذربایجان‌غربی با جوجه‌ریزی ۲۰ هزار و ۷۰۰ قطعه از نژاد "لاین"، مرغ‌های تولیدی این نژاد تا سه هفته دیگر وارد بازار می‌شود.
سیدعزیز حسینی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه از این پس پرورش این نژاد افزایش می‌یابد، اظهار داشت: پرورش نژاد مرغ سلامت در ایران که تا اوایل دهه هفتاد حدود ۸۰ درصد گوشت مرغ بازار ایران را تامین می‌کرد، در سال ۱۳۷۱ با خرید یک سویه بنام "هیبرو" از خارج و با ورود نژادهای خارجی کاهش یافت.
وی با بیان اینکه این نژاد ایرانی که به عنوان ذخیره استراتژیک تا سال گذشته حتی یک درصد بازار ایران را در دست نداشت، اضافه کرد: از سال گذشته براثر تحریم‌های ظالمانه، نژاد مرغ‌های خارجی نیز تحریم شد و خلأیی در این زمینه به‌وجود آمد که برای رفع این خلا، مسوولان بلافاصله با درک موقعیت، پرورش مرغ لاین را در اولویت قرار دادند.
مدیرعامل زنجیره یکپارچه تولید گوشت مرغ میاندوآب با اشاره به اینکه برای پرورش این نژاد مهم بسته‌های حمایتی نیز در نظر گرفته شده است، افزود: حمایت‌های دولتی شامل اعطای تسهیلات ارزان قیمت با کارمزد ۶ درصد، تامین نهاده‌های دامی به صورت مستقیم توسط شرکت پشتیبانی، حذف عوارض صادراتی و تخفیف نصف حق بیمه است.
حسینی بیان کرد: ابتدا احیای این مرغ به ۲ شرکت زیرمجموعه ارتش و بنیاد شهید تعلق گرفت و در این مسیر هم با توجه به اینکه مجموعه ما زنجیره کامل تولید گوشت مرغ در کشور و آذربایجان‌غربی است و سالانه با ۲۰ هزار تن تولید گوشت مرغ، ۲۰ درصد گوشت مرغ استان و یک درصد مصرف کشور در قبال مصرف سالانه کشور که ۲ میلیون تن است را تامین می‌کنیم در زمینه احیا و پرورش این نژاد مرغ پیشقدم شدیم.
وی با بیان اینکه استراتژی این شرکت جلوگیری از ایجاد خلأ در تولید گوشت مرغ ناشی از تحریم‌ها در کشور با جایگزینی نژاد ایرانی است اظهار داشت: این مرغ در هر دوره یکساله سه میلیون قطعه تولید جوجه یکروزه گوشتی خواهد داشت و از یک مرغ لاین، ۴۵ قطعه مرغ اجداد و از هر قطعه مرغ اجداد نیز ۵۰ قطعه مرغ مادر و از هر مرغ مادر هم ۱۳۵ قطعه مرغ گوشتی در سال استحصال می‌شود.
وی با اشاره به اینکه پس از اقدام اولیه در داخل برای احیای مرغ اجداد بلافاصله تحریم نژادهای خارجی مرغ برداشته شد تا تقویت نژاد بومی از دستور کار خارج شود، افزود: نژاد اجداد نسبت به نژادهای خارجی تفاوت زیادی ندارد ولی با توجه به اینکه نژاد سبکی به شمار می‌رود باید در ۴۲ روزگی به بازار عرضه شود.
وی اضافه کرد: همچنین با توجه به اینکه تامین نهاده‌های دامی هم به خاطر تحریم‌ها با مشکل مواجه است، برای حمایت از پرورش و احیای نژاد بومی، تامین نهاده‌ها در دوره ۴۰ روزه پرورش باید تحقق یابد تا اینکه برای تولیدکنندگان توجیه اقتصادی داشته و هم گوشت مصرفی مردم بدون چربی و باکیفیت باشد.
حسینی در خصوص اینکه چرا در گذشته پرورش این مرغ در دستور کار قرار نداشت، گفت: چون نژادهای خارجی اصلاح شده بود و از نظر بازدهی وضعیت آن مطلوب و زائدات آن کمتر بود، تولیدکنندگان نسبت به پرورش آن تمایل بیشتری داشتند.
وی گفت: از ۲ هفته دیگر جوجه گوشتی این نژاد مرغ را به بازار عرضه خواهیم کرد که به یقین اگر بازدهی خوبی داشت در آینده‌ای نزدیک در کشور به نژادهای خارجی نیازی نخواهد بود.
مدیرعامل زنجیره یکپارچه تولید گوشت مرغ میاندوآب در رابطه با اینکه افزایش تولید نژاد آرین در قیمت گوشت مرغ تاثیر خواهد گذاشت، گفت: به یقین اثرگذار خواهد بود ولی ۸۰ درصد قیمت یک کیلوگرم گوشت مرغ صرف تامین نهاده‌ها می‌شود که در صورت تامین آن به قیمت ارزان، نرخ گوشت مصرفی هم پایین خواهد بود.
وی افزود: با توجه به اینکه برای اولین بار نسبت به جوجه‌ریزی این نژاد مرغ اقدام کرده‌ایم، اگر در اولین مرحله بازدهی خوبی داشت به یقین در آینده تا ۵۰ درصد پرورش و تولید آن افزایش می‌یابد.
با توجه به تاکیدات رهبر معظم انقلاب و همچنین ابلاغ وزارت جهاد کشاورزی، پرورش مرغ سلامت در دستور کار قرار گرفته و تولید این مرغ که برای مدتی در کشور مسکوت مانده بود، احیا و از سرگرفته شد.
بعد از پیروزی انقلاب و نیاز به قطع وابستگی، توجه همه به ویژه دلتمردان به رشد روز افزون صنعت مرغداری در کشور شد.
این روند و راهبرد موجب شد تا در چهار دهه اخیر صنعت مرغداری در کشور با رشد ۶.۳ درصدی در سال به سوی خودکفایی حرکت کند که مهمترین حلقه این خودکفایی دست یابی محققان ژنتیک کشور به "مرغ لاین" به نژاد مرغ سلامت شود.
طبق اظهارات کارشناسان حوزه طیور، مرغ لاین در راس هرم تولید گوشت مرغ قرار دارد و اهمیت لاین در امنیت غذایی به حدی است که اطلاعات آن به صورت کاملا محرمانه محافظت می‌شود.
معدود کشورهایی چون آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، برزیل، هلند و ایران در دنیا به این دانش و فن آوری در زمینه مرغ لاین یا همان مرغ استاندارد جهانی دسترسی دارند که در نتیجه آن بازارهای صادراتی جهان را تسخیر کرده‌اند.
براساس گفته های کارشناسان جهاد کشاورزی در دهه ۱۳۸۰ روزهای اوج برای تولید نژاد ایرانی لاین در مرغداری کشور بود اما بعد از آن به علت عدم توجه مسوولان، نژاد لاین مهجور افتاد و مرغداران آن را از چرخه تولید خارج کردند.
در سال‌جاری با تاکید رهبر معظم انقلاب بر رونق تولید و استفاده از دانش های فنی بومی دوباره احیای مرغ سلامت در کشور آغاز شد که مرغداران آذربایجان‌غربی پیشتاز تحقق مطالبات رهبری شدند.
در این استان ۷۳۶ مرغداری گوشتی با ۱۵ میلیون و ۷۵۰ هزار مرغ، ظرفیت تولید در هر دوره ۴۵ تا ۶۰ روزه فعال است.
۶۹ واحد مرغ مادر با ۲ میلیون و ۷۴ هزار قطعه ظرفیت تولید، تعداد ۲ واحد مرغ اجداد گوشتی خط دی با ظرفیت تولید ۴۲ هزار قطعه در دوره ۱۵ تا ۱۶ ماه نیز در استان فعال هستند.
۶ کارخانه جوجه کشی با ۹۴ میلیون قطعه ظرفیت تولید، ۱۵ کشتارگاه با ۳۹ هزار ۵۰۰ قطعه کشتار در ساعت، ۲۷ واحد کارخانه خوراک دام و طیور در استان با ظرفیت تولید سالانه یک میلیون و ۳۶ هزار تن در استان فعال است که می‌تواند در هدایت این استان به رده‌های بالای تولید و صادرات این محصول نقش ایفا کند.
آذربایجان غربی با سالانه ۱۰۲ هزار تن تولید گوشت مرغ جزو هشت استان برتر کشور است.