کشاورزان به عنوان یکی از مظلوم‌ترین اقشار در حوزه تولید محسوب می‌شوند و علی‌رغم اینکه بیشترین رنج را در عرصه تولید محصولات کشاورزی می‌برند ولی کمترین سود نصیب آنها می‌شود.
خرما به عنوان یکی از مهمترین محصولات کشاورزی استان بوشهر محسوب می‌شود که تعداد زیادی از مردم استان بوشهر خصوصاً در شهرستان‌های دشتستان، تنگستان و جم در عرصه نخل‌داری و تولید خرما مشغول به فعالیت هستند.
نخلداران بوشهر سالانه هزینه‌های بسیار زیادی را برای تولید خرما متحمل می‌شوند ولی سودی که از فروش محصول خرما عاید آنها می‌شود در مقابل تلاش آنها بسیار ناچیز است.
در حالی که شاهد تورم بسیار بالایی طی چند سال اخیر بوده‌ایم، تنها محصولی که از این تورم بی‌بهره بوده است، خرما است که نسبت به سال‌های قبل با کاهش نیز روبرو بوده است.
خرما با کمترین قیمت از نخلداران خریداری می‌شود تا در صورتی که قیمت خرما با افت روبرو شد، خریداران ضرر نکنند.
این وضعیت در حالی است که باغ‌های خرما یک سرمایه‌گذاری میلیاردی هستند و نخلداران سالانه هزینه‌های بسیار زیادی برای آبیاری، کود، سم، شخم، هرس، گرده‌افشانی و برداشت هم باید پرداخت کنند.
در حالی که بخش عمده خرمای استان بوشهر در سال جاری با قیمت حدود هفت تا ۱۰ هزار تومان از آنها خریداری شده است، حالا در برخی مناطق و شهرها همین خرما با قیمت ۷۰ هزار تومان در حال فروش است.
تولید سالانه ۱۷۰ هزار تن خرما
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر با اشاره به وجود بیش از ۵.۵ میلیون اصله نخل در استان بوشهر اظهار داشت: ۳۴ هزار هکتار از اراضی استان تحت پوشش نخیلات است.
خسرو عمرانی با اشاره به تولید سالانه بین ۱۶۰ تا ۱۷۰ هزار تن محصول از نخیلات استان بوشهر خاطرنشان کرد: سالانه حدود ۱۱۰ هزار تن خرما، ۴۵ هزار تن رطب و ۱۰ تن خارک تولید می‌شود.
وی با اشاره به سهم بالای استان از خرمای کشور بیان کرد: سالانه در کشور حدود ۱.۲ میلیون تن خرما تولید می‌شود که استان بوشهر حدود ۱۳ درصد از خرمای کشور را تولید می‌کند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر تاکید کرد: بخشی از خرمای تولیدی در داخل استان مصرف می‌شود، بخش زیادی به دیگر نقاط کشور می‌رود و در صورت مساعد بودن شرایط، بخشی نیز صادر می‌شود.
وی بیان کرد: به منظور تقویت اقتصاد خرما در راستای توسعه سردخانه‌های نگهداری خرما و همچنین گسترش صنایع فرآوری، بسته‌بندی و صنایع تبدیلی خرما در استان بوشهر اقدامات خوبی صورت گرفته است.
عمرانی از افزایش دو برابری سردخانه‌های نگهداری محصولات کشاورزی در استان خبر داد و افزود: بیش از ۹۰ هزار تن ظرفیت صنایع تبدیلی و فرآوری خرما در استان بوشهر ایجاد شده است که ظرفیت بسیار خوبی است.
سود چند برابری واسطه‌ها
در حالی که بیشترین زحمت تولید خرما را کشاورز می‌برد، کمترین سود هم نصیب خودش می‌شود. باغ‌هایی که ارزش آنها به چند صد میلیون و یا چند میلیارد تومان می‌رسد، سالانه ۱۰ درصد هم سودآوری ندارند.
خرمایی که سه تا چهار هزار تومان برای تولید هر کیلوی آن هزینه می‌شود، امسال در باغ‌های استان با قیمت شش تا هفت هزار تومان و در مجموع با قیمت کمتر از ۱۰ هزار تومان از کشاورزان خریداری شده است.
خرما با قیمت متوسط هفت تا هشت هزار تومان از کشاورز و باغدار خریداری شده است، حدود دو هزار تومان هم برای بسته‌بندی و نگهداری آن هزینه می‌شود و توسط واحدهای بسته‌بندی استان با قیمت حدود ۱۲ تا ۱۳ هزار تومان و در برندهای خاص تا ۱۷ هزار تومان به مراکز فروش تحویل می‌شود.
اما وقتی قیمت خرما در مراکز فروش را بررسی می‌کنیم می‌بینیم همین خرما با قیمت‌های بسیار زیادی و حدود ۳۰ تا ۵۰ هزار تومان به فروش می‌رسند و اخیراً هم که قیمت خرما در برخی نقاط به ۷۰ هزار تومان رسیده است.
تغییر قیمت از تولید تا مصرف
یکی از فعالان حوزه خرما گفت: در حالی شاهد افزایش چشمگیر قیمت خرما در برخی نقاط کشور هستیم که حدود هفت تا هشت هزار تن از خرمای استان هنوز در سردخانه‌ها و انبارهای استان نگهداری می‌شود.
مهدی بحرینی اضافه کرد: خرمایی که توسط کشاورزان با قیمت کمتر از ۱۰ هزار تومان به فروش رسیده است، حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد هزینه تولید داشته و این هزینه به غیر از سرمایه عظیمی است که برای خرید نخل هزینه می‌شود.
وی تصریح کرد: واحدهای بسته‌بندی پس از خرید خرما از کشاورزان و بسته‌بندی آن، خرما را ۱۲ تا ۱۷ هزار تومان به فروش می‌رسانند ولی به درخواست برخی از واحدهای فروش قیمت‌های بیشتری را درج می‌کنند.
این فعال حوزه خرما با اشاره به حفره عظیم بین واحدهای تولیدی در استان و واحدهای فروش در دیگر نقاط بیان کرد: فروشگاه‌ها خرما را کیلویی ۱۳ هزار تومان می‌خرند ولی به تولیدکننده می‌گویند که قیمت ۴۰ تا ۵۰ هزار تومانی را درج کنند.
دلال راضی؛ تولیدکننده و مصرف‌کننده ناراضی
کشاورز، خرما را کمتر از ۱۰ هزار تومان فروخته، تولیدکننده و واحدهای بسته‌بندی حدود ۱۳ هزار تومان می‌فروشند و در فروشگاه‌های به قیمت ۳۰ تا ۵۰ هزار تومان به فروش می‌رسد.
عضو انجمن خرما با بیان اینکه این وضعیت قیمت‌ها باعث نارضایتی در تولیدکنندگان و مصرف کنندگان شده است اظهار داشت: کشاورز و تولیدکننده به سودی که باید، نمی‌رسند و خریدار هم با قیمت بالا پس می‌کشد.
بحرینی تصریح کرد: این افزایش چند برابری قیمت سبب می‌شود تا خریدار نهایی تمایلی به خرید خرما با قیمت کیلویی ۳۰ تا ۷۰ هزار تومان نداشته باشد و همین عوامل فروش خرما را کاهش می‌دهند.
وی تاکید کرد: کاهش میزان فروش خرما در بازارهای مصرف باعث شده تا هنوز هم بخش زیادی از خرمای کشاورزان در انبارها باشد و چنین عواملی برای سال‌های آینده نیز نوعی تهدید محسوب می‌شوند.
سود خرما باید نصیب کشاورز شود
نماینده مردم دشتستان در مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: علی‌رغم سود هنگفتی که دلالان و واسطه‌ها از فروش خرما می‌برند، کشاورزان سال‌ها است که سود چندانی در این زمینه ندارند.
ابراهیم رضایی بیان کرد: مجموعه اقدامات گسترده‌ای را در یک سال اخیر برای بهبود وضعیت فروش خرما داشته‌ایم و موضوع را از وزارت‌خانه‌های مختلف دنبال کردیم و همچنان پیگیری هستیم و دنبال می‌کنیم.
وی با اشاره به اینکه قیمت خرما در این روزها افزایش یافته و در برخی مناطق قیمت رطب به بالای ۵۰ هزار تومان رسیده است، افزود: باید تلاش شود که سود اصلی فروش خرما نصیب کشاورز شود و تولیدکننده اصلی در این زمینه سود ببرد.
نماینده مردم دشتستان در مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: سود اصلی را دلالان و واسطه‌ها می‌برند و نهادهای مرتبط باید تلاش کنند تا سود اصلی از فروش خرما نصیب کشاورزان شود.
وی تاکید کرد: تمام تلاش خود را به کار خواهیم گرفت تا هر ساله شاهد تکرر مسائل و مشکلات کشاورزان در عرصه فروش نباشیم و ضمن ایجاد ثبات در بازار، کشاورزان از نظر اقتصادی تأمین شوند.
رضایی توسعه صنایع مرتبط با خرما را در این زمینه بسیار مهم دانست و اضافه کرد: تلاش می‌کنیم گام‌های مؤثری را در این زمینه برداریم تا کشاورزان هر سال نگران فروش و قیمت خرمای خود نباشند.
راهکار و پیشنهاد
از مهمترین پیشنهادهای ارائه شده توسط فعالان حوزه خرما برای ساماندهی وضعیت فروش می‌توان به ایجاد مراکز مستقیم عرضه خرما در نقاط مختلف کشور اشاره کرد که می‌تواند دست واسطه‌ها را قطع کند.
قرار گرفتن خرما در بسته‌های معیشتی توزیعی در کشور نیز یکی دیگر از راهکارها است که هم به فروش بخشی از خرمای کشاورزان کمک می‌کند و هم خرما را به عنوان یک ماده غذایی پرارزش وارد سبد غذایی خانوارها می‌کند.
صادرات خرما نیز یکی دیگر از مهمترین راهکارهای بهبود وضعیت فروش خرما است که باید تلاش شود ضمن ایجاد بازارهای فروش خارجی، فرآیند صادرات خرما تسهیل و تسریع شود.