نخستین بار وزیر جهاد کشاورزی از قاچاق جوجه یک روزه از مرزهای کشور پرده برداشت. انتشار این خبر از زبان بزرگترین مقام بخش کشاورزی زنگ هشداری است بر بازار مرغ و اینکه آیا قیمت که تازه به آرامش نسبی رسیده دوباره پرخواهد کشید؟
این واقعیت است که جوجه یک روزه خمیر مایه و اساس تولید مرغ را تشکیل می دهد و باید جوجه ریزی در مرغداری ها کافی باشد تا پس از 45 روز به یک مرغ 2 کیلویی تبدیل شده و روانه بازار شود. قاچاق جوجه یک روزه باعث افزایش قیمت جوجه در داخل شده و به دنبال آن قیمت مرغ هم بالا می رود.
وزیر جهاد کشاورزی 18 فروردین امسال گفت: «در دو روز گذشته متوجه این موضوع شدیم که از مرزهای بانه و سقز، جوجه یک روزه از کشور خارج شده و این موضوع ضربه بزرگی به تولید گوشت و مرغ وارد کرده است.»
کاظم خاوازی در جلسه کمیسیون کشاورزی مجلس افزود: «موضوع خروج جوجه‌های یک روزه از کشور را با نهادهای مربوطه از جمله اطلاعات سپاه درمیان گذاشتیم و امیدواریم این موضوع به طور کلی برطرف شده باشد.»
پیش از این نیز سابقه مدفون کردن جوجه یک روزه در کشور در بهمن ماه سال گذشته با انتقادات زیادی از سوی دوست داران حیوانات، طبیعت و نهادهای مذهبی و دینی مواجه شد که آنرا مشابه قتل نفس معنی کردند و از نظر اخلاقی و دینی آن را مذمت کرده و خواستار مجازات متخلفان شدند. در آن زمان جوجه ریزی بیش از اندازه در مرغداری ها که بیم آن می رفت قیمت مرغ را در دو ماه آینده تحت تاثیر قرار دهد عامل اصلی کشتار معرفی شد البته کمبود نهاده هم بی تاثیر نبود.
امروز نیز قیمت پایین، به عنوان بهانه قاچاق جوجه از مرزهای کشور مطرح می شود. فروش جوجه به قیمت پایین برای مرغداری های داخل نمی صرفد بنابراین با هر وسیله ای حتی الاغ و قاطر از مرزها به کشور های همسایه می فرستند. قیمت مصوب جوجه یک روزه در کشور 4200 تومان است که در بازار آزاد تا 8 هزارتومان هم فروش می‌رود اما مرغداران می گویند حتی به این قیمت هم نمی توانند به راحتی جوجه پیدا کنند.
*مرغداران می گویند جوجه یک روزه پیدا نمی کنند
سعیده مشایخی تولیدکننده مرغ گفت: «جوجه در بازار بسیار کم شده و علی‌رغم اینکه دولت نرخ 4200 تومان مصوب کرده، اما به قیمت 6 هزار تومان هم پیدا نمی‌شود و این زنگ هشداری است که اگر ادامه یابد، قیمت مرغ دوباره به شدت گران خواهد شد.»
وی که یک مرغداری 30 هزار قطعه‌ای دارد، می‌گوید: «هزینه خرید جوجه 6 هزار تومان بسیار زیاد است و به این دلیل نتوانستم برای جوجه‌ریزی اقدام کنم.»
مرغداران از وضعیت نظارت بر قیمت های مواد اولیه از جمله جوجه به شدت گلایه دارند و می گویند مسئولان زمانی که باید از تولید کننده حمایت کنند کنار آنها نیستند و اما در زمان آشفتگی بازار آنها را مقصر می دانند و برخوردهای دستوری با آنها میکنند که در اکثر موارد مانعی برای تولید است.
این تولیدکننده اصفهانی می گوید: تعداد کارخانه‌های جوجه‌کشی کشور کمتر از 40 کارخانه است و نظارت بر آنها کار دشواری نیست. مسئولان نظارتی می‌توانند آنها را کنترل کنند تا جوجه به جای قاچاق به مرغداری‌ها هدایت شود.
قاچاق جوجه یک روزه مرتب از استانهای کشور گزارش می شود و هر کدام از اینها می تواند زنگ خطری برای بازار مرغ در آینده نزدیک باشد. قیمت مرغ که تا کیلویی 45 هزار تومان هم بالا رفته بود امروز به کیلویی 25 هزار تومان رسیده اما اگر بسترهای تولید فراهم نباشد هر لحظه احتمال برگشت این قیمت ها وجوددارد.
*کشف 47 هزار قطعه جوجه قاچاق
کامیل کریمیان فرماندار ویژه شهرستان سقز اظهار کرد: در ماه‌های اخیر، گزارش‌های متعدد مردمی مبنی قاچاق جوجه به آن سوی مرزهای کردستان دریافت شد و در این راستا نیروهای اطلاعاتی و انتظامی با هماهنگی دستگاه قضا وارد عمل شدند.
وی می گوید: نقش جوجه یک روزه در تعیین قیمت گوشت سفید و مسائل بهداشت دام و طیور بسیار مهم است اما مرز شهرستان سقز به محلی برای قاچاق جوجه یک روزه تبدیل شده بود.
وی اضافه کرد: با هماهنگی با مقامات قضایی، خوشبختانه نیروهای اداره اطلاعات با همکاری نیروی انتظامی سه محموله قاچاق جوجه یک روزه به تعداد 47 هزار قطعه را در مبادی ورودی شهرستان کشف و در این راستا هفت نفر دستگیر شدند.
قاچاق تنها ضررهای اقتصادی ندارد. بلکه از نظر بهداشت و احتمال شیوع بیماری از جمله بیماری های ویروسی بسیار مهم است، بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان بارها از سوی مسئولان دامپزشکی هشدار داده شده است.
رئیس شبکه دامپزشکی شهرستان با تایید اینکه قاچاق عامل شیوع بیماری در کشور می تواند باشد، بیان کرد: چون این محموله‌ها، مبداء و مقصد مشخصی ندارند در نتجیه زمینه انتقال بیماری‌های خطرناک از جمله آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان وجود دارد.
در این میان اتحادیه های تولید جوجه یک روزه زوایای پنهان قاچاق جوجه ها را بازتر می کنند و ابعاددیگری از دلایل را مطرح می کنند.
*نمی توانیم دلالان را معرفی کنیم نانمان آجر می شود
دبیر کانون مرغداران گوشتی کشور گفت: مرغداران مجبورند جوجه‌ها را به هر قیمتی بخرند تا تولیدشان کاهش نیابد اما سازمان تعزیرات حکومتی و دیگر دستگاه‌های نظارتی باید با گران فروشی جوجه یک روزه و متخلفان برخورد کنند.
خیلی از مرغداران، جوجه‌ها را از دلال می‌گیرند و دستشان زیر ساطور دلالان است بنابراین نمی‌توانند دلالان را معرفی کنند، زیرا به جوجه‌های آنها نیاز دارند.
*اعتراف به گرانی جوجه
دبیر انجمن جوجه یک روزه به فروش گران جوجه یک روزه در بازارهای سیاه اعتراف می کند و می گوید دولت قیمت های پایین مصوب کرده است اما قیمت نهاده ها بسیار گران است و تولید به این قیمت نمی صرفد.
دبیر انجمن تولیدکنندگان جوجه یک روزه گفت: قیمت جوجه یک روزه باید اصلاح شود و به حدود پنج هزار و ۲۰۰ تومان برسد، در این صورت همه جوجه‌ها در اختیار مرغداران قرار می‌گیرد.
محمدرضا صدیق پور افزود: دو سایت قیمت گذاری داریم که اکنون جوجه یک روزه را از پنج هزار و ۸۰۰ تا ۶ هزار تومان قیمت گذاری میکنند و بقیه افزایش قیمت مربوط به واسطه هاست.
وی دلایل خواسته خود برای افزایش قیمت را نیز اینگونه می گوید: نهاده‌های دامی و دستمزد کارگران ما گران شده است و قیمت هر مرغ مادر از ۲۵ هزار تومان به ۶۰ هزار تومان رسیده است.
*آیا قاچاق جوجه یک روزه سرپوش گذاشتن بر آشفتگی بازار است؟
در این میان برخی معتقدند که دولت با طرح قاچاق جوجه یک روزه به دنبال سرپوش گذاشتن بر گرانی های اخیر مرغ و دیگر محصولات است که بهانه ای بتراشد برای آنچه که نمی تواند کنترل کند.
یک مقام مسئول در ستاد مبارزه با قاچاق با بیان اینکه مسئولان درباره قاچاق جوجه آدرس غلط می‌دهند، عنوان کرد: گرانی مرغ ربطی به قاچاق جوجه یک روزه ندارد.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور مقابله و رصد جریان مالی قاچاق ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز در مورد قاچاق جوجه و تخم‌مرغ اظهار داشت: اساساً حمل و نقل و شرایط نگهداری جوجه و تخم‌مرغ قابلیت قاچاق آن را کاهش می‌دهد، به‌طوری‌که با بررسی‌های صورت گرفته و بازدید‌های میدانی، حجم بسیار اندک و نزدیک به صفر از این کالا قاچاق می‌شود، با این حال دلیل همان حجم ناچیز را نیز باید اشاره کنیم.
سوادکوهی تصریح کرد: با تصویب افزایش قیمت مصوب مرغ خوراکی طی روز‌های اخیر، بازار متلاطم مرغ در کشور آرام شد. از این‌رو این سؤال به اذهان متبادر می‌شود که چگونه ممکن است ظرف یک روز پس از ابلاغ نرخ جدید مشکل کمبود مرغ خوراکی بازار مرتفع شود؟ لذا نقش واسطه‌ها و محتکرین مرغ خوراکی (آن هم به صورت منجمد) کاملاً آشکار و قاچاق جوجه یک روزه صرفاً یک آدرس غلط است!
*مرهم زخم مردم نیستید، نمک بر زخم‌شان نپاشید
همچنین حسن نیری، سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز نیز در این رابطه گفت: اینکه نمی‌توانیم مرهمی بر زخم مردم باشیم، نمک بر زخم‌شان هم نپاشیم. در دی‌ماه، در اصفهان ۱۲ میلیون قطعه جوجه‌ریزی شده و این رقم در فروردین‌ماه به ۶ میلیون قطعه رسیده است. این کمبود جوجه‌ریزی، چه ربطی به قاچاق دارد، مرغدار باید بگوید. ما یک مقداری قاچاق جوجه، آن هم به ندرت در اسفند‌ماه داشتیم. قاچاق جوجه اینطور نیست که با کانتینر و از مبادی غیررسمی و با حیوانات چهارپا آن را حمل کرد.
وی خاطرنشان کرد: به هیچ عنوان ما قاچاق جوجه که بخواهد کمبودی در داخل کشور ایجاد کند و روی قیمت تأثیر بگذارد، نداشتیم و نداریم. باید به سراغ احتکار، دلالی‌ها و واسطه‌ها بروید و از آنها بپرسید.
به هر روی هر اتفاقی که در بازار می افتد معلول علتی است که در سایه بی تفاوتی ها در گذشته رخ می دهد اگر امروز مرغ، تخم مرغ یا گوشت گران می شود دلایلی دارد که تا آنها بر طرف نشود نمی توان به ثبات بازار دل بست.
ایران در تولید مرغ خودکفا است با این حال مشکلاتی که در چند ماه گذشته رخ داد نشان داد که این خودکفایی تا چه اندازه متزلزل است و مدیریت قوی می خواهد که یکی یکی این زنجیرها را از پای این صنعت بردارد. اگر دیروز نهاده و مشکلات توزیع عامل آشفتگی بازار مرغ شد امروز قاچاق جوجه یک روزه هم به آن اضافه شده است و اگر امروز حل نشود فردا خیلی دیر می شود.