گشنیز از جمله گیاهان دارویی است که علاوه بر اینکه حاوی ویتامین A، ویتامین C، ویتامین B۶، آهن، منیزیم، کلسیم، پتاسیم و فیبر است به عنوان دوای معده و بهبود دهنده عمل گوارش و هضم غذا شناخته شده است. این در شرایطی است که گشنیز جزو محصولات و گیاهان دارویی است که کشت آن از سوی وزارت جهاد کشاورزی مورد تاکید است.
کشت گیاه گشنیز در حالی از سوی وزارت جهاد حمایت می شود که در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد از این محصول در شهرستان نهاوند واقع در استان همدان کشت و تولید می شود.
به گفته کارشناسان این استان، در سال جاری سطح زیر کشت این محصول در شهرستان نهاوند، به بیش از ۱۳ هزار هکتار رسیده است در حالی که در سال ۹۹ سطح زیر کشت ۶هزار هکتار بوده و لذا می توان گفت رشدی ۱۰۰ درصدی داشته است.
الزام راه اندازی واحدهای فرآوری گشنیز برای جلوگیری از خام فروشی محصول
کشت گشنیز به دلیل کم آب بر بودن و دارا بودن خواص دارویی جزو محصولات سوددهی است که می توان با ترویج درست و اعطای تسهیلات کم بهره کشاورزان را ترغیب به تولید این محصول کرد. اگرچه به گفته کارشناسان بخش، در حال حاضر خام فروشی این محصول همچون محصولات بسیاری دیگر گریبان کشاورزان را گرفته است و موجب شده سود حاصل از کشت این محصول به جیب دلالان برود و کماکان کشاورزان بی نصیب از مزایای مالی آن باشند.
با این وجود ایجاد واحدهای فراوری این گیاه دارویی از الزامات محسوب می شود و می توان با سرمایه گذاری این محصول را با ارزش افزوده بالا در بازارهای جهانی عرضه کرد.
حجم تولید تخم گشنیز در ایالتهای مختلف هندوستان در ۲۰۲۰
به گفته باباعلی مدیر جهاد کشاورزی نهاوند به دلیل اینکه ۱۰۰ درصد سود حاصل از کشت گشنیز به جیب دلالان می رود تمهیدات لازم برای سرمایه گذاری در این بخش صورت گرفته است. به طوری که در حال حاضر دو سرمایه گذار در این حوزه اقدام به سرمایه گذاری کرده اند و قرار بر این است که در سالجاری ۱۰۰ درصد محصول به این دو سرمایه گذار واگذار شود تا به این ترتیب از خام فروشی گشنیز جلوگیری گردد.
تجار پاکستانی گشنیز ایران را در بازارهای جهانی عرضه می کنند
به گفته کارشناسان جهانی اگرچه محصول گشنیز به طور گسترده ای در سراسر جهان توزیع می شود اما تولید و صادرات این محصول غالبا در انحصار چند کشور از جمله «هند، چین، افغانستان، اندونزی، ایران، ترکیه، تانزانیا، بلغارستان و پاکستان» است. اگرچه شنیده ها حاکی است پاکستان یک تولید کننده کوچک در این حوزه است و گشنیز صادراتی پاکستان غالبا محصول ایران است که توسط دلالان از کشور خارج می شود و پس از بسته بندی توسط تجار پاکستانی در بازارهای جهانی عرضه می گردد.
بر اساس داده های جهانی منتشر شده کشور هندوستان در سال ۲۰۲۰ بزرگترین تولید کننده محصول گشنیز در جهان بوده است و در این بین ایالت «مادیا پرادش» در بین دیگر ایالت های هند بیشترین تولید را داشته است. به طوری که در سال زراعی ۲۰۲۰-۲۰۲۱ بیش از ۳۷۰ هزار تن گشنیز در این ایالت تولید شده است. این در حالی است که کل تولید هندوستان در این سال ۷۵۵ هزار تن بوده است.
سهم ۸.۷۲ درصدی ایران در صادرات جهانی گشنیز در ۲۰۱۸
داده های آماری منتشر شده همچنین نشان می دهد که در سال ۲۰۱۹، صادرات جهانی بذر گشنیز بیش از ۱۶۱ میلیون دلار بوده است. در حالی که در سال ۲۰۱۸ این میزان ۱۵۷ میلیون دلار بوده است. گزارشات منتشر شده در سال ۲۰۱۹ همچنین حاکی از این است که در سال ۲۰۱۸ کشور ایران در بازار صادراتی گشنیز سهمی به میزان ۸.۷۲ درصد داشته است.
داده های منتشر شده جهانی همچنین نشان می دهد که در سال زراعی ۲۰۱۹-۲۰۲۰ واردات جهانی بذر گشنیز از مرز ۱۴۹ میلیون دلار گذشته است در حالی که در سال ۲۰۱۸ میزان واردات این محصول ۱۴۰ میلیون دلار بوده است.
همچنین داده ها نشان می دهد که در ۲۰۱۹ کشورهای مالزی، مصر، اندونزی، انگلیس و ایالات متحده ۵ واردکننده عمده بذر گشنیز بوده اند. به طوری که کشور مالزی با وارداتی به ارزش ۲۱ میلیون دلار در جایگاه نخست واردکنندگان بزرک بذر گشنیز قرار داشته است.
قیمت هر کیلوگرم تخم گشنیز در ایران ۳۱هزار تومان
به گزارش بازار در سال ۱۴۰۰ قیمت هر کیلوگرم تخم گشنیز توپی و سورت شده در مراکز فروش تهران بین ۲۹ تا ۳۱ هزار تومان متغیر است. در حالی که بر اساس گزارشات جهانی در سال مالی ۲۰۲۰ قیمت هر کیلوگرم گشنیز در چنای هندوستان به عنوان بزرگترین تولیدکننده این محصول ۸۸ روپیه (حدود ۳۲۵۰۰ تومان) بوده است.